خون در ادرار(که در پزشکی به آن هماچوری اطلاق می‌شود) به طور معمول دلیلی برای نگرانی خیلی زیاد نیست.
اما در هر صورت به دلیل اینکه وجود خون در ادرار می تواند نشانه ای از یک شرایط بیماری جدی باشد، نباید نادیده گرفته شود. همه‌ی انواع هماچوری باید توسط پزشکی مورد ارزیابی قرار گیرد که با تجویز آزمایشات قادر به تشخیص دلیل ایجاد کننده باشد .
درمان خاصی برای هماچوری وجود ندارد، زیرا که خود یک بیماری نبوده و صرفا می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری باشد. در عوض پروسه‌ی درمان می‌تواند بر روی عامل ایجادکننده انجام گیرد. باید توجه داشت که در بیشتر موارد، درمان خاصی برای هماچوری لازم نیست.
خون موجود در ادرار از کجا می‌آید؟
این خون ممکن است که از کلیه‌ها، جایی که ادرار ساخته می شود، آمده باشد. همچنین ممکن است که ازساختارهای دیگر موجود در سیستم دفع ادرار به درون ادرار ساخته‌شده ریخته‌شده‌باشد، مانند:
- حالب(راه موجود بین کلیه و مثانه)
- مثانه
- میزنای(راه موجود بین مثانه و خارج بدن)
نشانه‌هایی که ممکن است همراه هماچوری بروز کنند
در صورت وجود خون درادرار، نشانه واضح است. به این معنی که به جای ادرار زرد رنگ‌پریده، ادرار شما ممکن است صورتی، قرمز، قرمزمایل به قهوه‌ای و یا رنگ چای باشد.پزشکان این نوع هماچوری را، هماچوری آشکار یا درشت می‌نامند.
بعضی اوقات، خون موجود در ادرار با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نبوده و وجود گلبول های قرمز در خون تنها در آزمایشگاه تشخیص داده می‌شود که به این نوع از هماچوری، میکروسکوپیک اطلاق می شود. این مورد معمولا زمانی تشخیص داده می‌شود که ادرار ابتدا بوسیله یک نوار ادرار مورد بررسی قرار گرفته و نتایج بوسیله انجام آزمایشات با میکروسکوپ تایید شده است.
هماچوری ممکن است که با هیچ نشانه‌ی دیگری بروز نکند،با این حال تعدادی از دلالیل ایجادکننده، ممکن است نشانه‌های اضافی داشته‌باشند، که شامل موارد زیر می‌شود:
- عفونت مثانه(سیستیت حاد). عفونت‌ها معمولا موجب سوزش و درد در هنگام ادرار می‌شود. نوزادان مبتلا به عفونت مثانه، ممکن است تب، حساسیت بالا و تغذیه‌ی نامناسب داشته‌باشند.کودکان بزرگتر نیز ممکن است دارای تب، درد و سوزش در هنگام ادرار و در در ناحیه‌ی تحتانی شکم باشند.
- عفونت‌های کلیه(پیلونفریتیز). نشانه‌های همراه ممکن است شامل تب، لرز و درد در ناحیه‌ی پهلو باشد.
- سنگ‌های کلیه. نشانه‌های آن شامل درد زیاد در ناحیه‌ی شکمی یا تناسلی است.
- بیماری‌های کلیوی. نشانه‌هایی چون ضعف، فشار‌خون بالا و ورم بدن(مثلا پف کردگی ناحیه‌ی چشم) را داراست.
علل ایجاد هماچوری
دلایل عمده‌ی یافت‌شدن خون در ادرار موارد زیر است:
- عفونت‌های مثانه و کلیه
- سنگ‌های مثانه و کلیه
- بیماری‌های کلیوی مشخص مانند اختلال در سیستم فیلتراسیون کلیوی(گلومرونفریت)
- حجیم‌شدن پروستات(هایپرپلازی) و یا سرطان پروستات
- بیماری‌های ارثی چون کم‌خونی داسی شکل و کیست‌های کلیه
- داروهایی خاص چون آسپیرین، پنی‌سیلین، هپارین، سیکلوفسفامید و فنازوپیریدین
- تومور در کلیه و مثانه
- زخمی شدن کلیه در ورزش یا تصادف
- ورزش شدید
گاهی اوقات ممکن است که عامل قرمز رنگ موجود در ادرار خون نبوده و مربوط به رنگدانه‌هایی از منابع دیگر مانند، رنگ‌های خوراکی، داروها و یا مقدار بیش از حد قند باشد. پزشکان به این حالت بیچوریا می‌گویند.
پزشک سعی می‌کند که علت وارد‌شدن خون به ادرار را پیدا کند. این کار بوسیله‌ی بررسی تستی به نام آنالیز اوره، صورت می‌گیرد که در آن یک نمونه‌ی ادرار آزمایش می شود.
تست ادرار ممکن است شامل بررسی سلول‌های ادرار نیز باشد که بوسیله‌ی میکروسکوپ انجام شده و در آن بدنبال سلول‌های غیر عادی می‌گردند. در حالتی که خون حاوی مقدار زیادی از موادی باشد که کلیه ملزم به دفع آن ها بود نیز، تست خون باید صورت بگیرد، زیرا این عامل می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کلیوی باشد.
علاوه بر تست‌های ادرار و خون، ممکن است فرد به تصویربرداری نیز نیاز داشته‌باشد. این موارد در زیر وجود دارد:
- سی تی اسکن. یک نوع ویژه از بررسی با اشعه‌ی ایکس می‌باشد که می‌تواند به تشخیص سنگ‌های کلیه و مثانه، تومورها و سایر موارد غیر عادی مربوط به کلیه، مثانه و حالب کمک کند.
- سونوگرافی کلیه. استفاده از امواج التراسوند جهت بررسی ساختار کلیه
- IVO. نوعی بررسی با اشعه‌ی ایکس است که حالب را مورد هدف قرار داده و نیاز به استفاده از رنگ دارد.
- کیستوسکوپی. در این روش از طریق میزنای لوله ای که در سر آن دوربین وجد دارد را به درون مثانه فرستاده و نمونه‌ای برای تشخیص سلول‌های سرطانی و موارد غیر طبیعی از آن برداشته می‌شود.
درمان هماچوری
درمان هماچوری بستگی به عامل ایجادکننده‌ی آن دارد. بعد از درمان، پزشک دوباره نمونه‌ی ادرار فرد را مورد آزمایش قرار می‌دهد و در صورتی که مجددا خون در ادرار مشاهده ششود، فرد باید آزمایشات بیشترانجام داده و یا به یک اورئولوژیست ارجاع داده می‌شود.
معمولا درمان خاصی برای هماچوری لازم نیست، مگر اینکه عامل ایجاد کننده خطرناک باشد.
در صورتی که هیچ عامل ایجاد کننده‌ای تشخیص داده نشود، به فرد تصیه می شود که در طی دوره های ۳ تا ۶ ماهه آزمایشات ادرار و خون را به صورت منظم انجام دهد.مخصوصا اگر فرد عوامل خطرساز برای سرطان مثانه چون سن بالای ۵۰، سیگار کشیدن و یا بودن در معرض مواد شیمیایی صنعتی خاص را دارا باشد.
