“سرطان خون” عنوانی کلی و شامل مجموعۀ سرطان‌هایی است که عمدتاً از مغز استخوان منشا گرفته و تولید و عملکرد سلول‌های خونی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در بیشتر موارد سرطان خون، رشد کنترل‌نشدۀ سلول خونیِ غیرطبیعی، روند عادی تکامل سلول را مختل می‌کند. این سلول‌های غیرطبیعی – یا همان سلول‌های سرطانی – باعث اختلال در عملکردهای مختلف خون، از جمله مقابله با عوامل عفونی و قطع خون‌ریزی شدید، می‌شوند.
چرا پیشگیری از سرطان خون مهم است
احتمال مرگ در اثر ابتلا به این سرطان، چیزی درحدود ۴۰درصد است. از طرفی، درمان این سرطان هزینه‌بر است، درحالی که می‌توان با رعایت برخی نکات و اصلاح سبک زندگی، احتمال ابتلا تحت اثر شرایط محیطی را به صفر نزدیک کرد.
سرطان خون شامل چه مواردی است؟
سرطان خون را می‌توان در سه دستۀ کلی بررسی کرد:
- لوسمی (Leukemia): در خون و مغز استخوان مشاهده می‌شود و نتیجۀ تقسیم سریع گلبول‌های سفید غیرطبیعی خون است. تعداد بالای این گلبول‌های سفید غیرطبیعی، موجب تضعیف بدن در برابر عوامل عفونی می‌شود. هم‌چنین توان مغز استخوان در تولید گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های خونی را کاهش می‌دهد.
- لنفوم (Lymphoma): سیستم لنفاوی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با گذر زمان، تقسیم و تجمع لنفوسیت‌ها (نوعی گلبول سفید) در گره‌های لنفاوی و سایر بافت‌ها، موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌شود. این طبقه، خود به دو دستۀ هاچکین و غیر هاچکین تقسیم می‌شود.
- میِلوم (Myeloma): پلاسماسل‌ها را تخت تاثیر قرار می‌دهد. ابتلا به میلوم موجب کاهش تعداد گلبول‌های سفید و اختلال در کارآیی مغز استخوان شده و متعاقباً باعث کم خونی و کاهش توان دفاعی بدن می‌شود.
هریک از انواع سرطان خون چه علائم، روش‌های تشخیص و درمان و ریسک‌فاکتورهایی دارند؟
به طور کلی، موارد مذکور را می‌توان در جدول زیر خلاصه کرد:
| لوسمی | لنفوم | میِلوم | |
| علائم | تب و لرز ضعف و خستگی مداوم عفونت‌های مکرر و شدید کاهش وزن ناگهانی تورم غدد لنفاوی، کبد یا طحال خون‌ریزی آسان و خون‌دماغ شدن بی‌دلیل لکه‌های پوستی قرمز(Petechiae) تعریق شبانه
|
تورم بدون درد گره‌های لنفاوی
خستگی مداوم تب و لرز تعریق شبانه کاهش وزن ناگهانی کاهش اشتها خارش حساسیت به الکل یا افزایش درد در گره‌های لنفاوی پس از مصرف الکل درد سینه |
درد استخوان
حالت تهوع یبوست از دست دادن اشتها گیجی خستگی عفونت‌های مکرر کاهش وزن ضعف یا بی‌حسی در پاها تشنگی بیش از حد |
| روش‌های تشخیصی | بررسی علائم فیزیکی (مثل ورم گره‌های لنفاوی)
آزمایش خون تست مغز استخوان |
بررسی علائم فیزیکی (مثل ورم گره‌های لنفاوی)
آزمایش خون تصویربرداری پزشکی جراحی و برداشتن تودۀ متورم تست مغز استخوان |
آزمایش خون
آزمایش ادرار تست مغز استخوان تصویربرداری پزشکی |
| روش‌های درمانی | شیمی‌درمانی
دارودرمانی هدفمند پرتودرمانی پیوند سلول‌های بنیادی |
شیمی‌درمانی
پرتودرمانی پیوند سلول‌های بنیادی مصرف داروهای تقویت‌کنندۀ دستگاه ایمنی |
شیمی‌درمانی
دارودرمانی هدفمند پرتودرمانی پیوند سلول‌های بنیادی استفاده از کورتیکواستروئیدها |
| ریسک‌فاکتورها
(موارد ذکرشده باعث افزایش خطر ابتلا به این نوع سرطان می‌شوند) |
سابقۀ درمان سرطان پیشین
ناهنجاری‌های ژنتیکی قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی (مانند بنزن) سیگار کشیدن سابقۀ خانوادگی |
افزایش سن
سابقۀ خانوادگی جنسیت (در آقایان شایع‌تر است) عفونت ضعف سیستم ایمنی (شرایطی مانند ابتلا به ویروس HIV یا پیوند عضو) |
افزایش سن
جنسیت (در آقایان شایع‌تر است) نژاد (در سیاه‌پوست‌ها، ریسک ابتلا دو برابر است) |
