به‌روزرسانی تعریف “سیاره” می‌تواند پلوتو را از بلاتکلیفی برهاند.
پلوتو یک سیاره است. همواره بوده و تا ابد نیز خواهد بود.
این بخشی از صحبت‌های ویل گراندی۱ از رصدخانۀ لوول۲ آریزونا۳ می‌باشد. اکنون تنها مسئله‌ای که باقی می‌ماند، اثبات این ادعا برای جهانیان است.
برای قرن‌ها واژۀ سیاره۴ مفهوم “سرگردان۵” داده و شامل خورشید، ماه، عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل می‌شد. در طول زمان، تغییرات جزئی که در معنای واژه صورت گرفت منجر به حذف‌شدن خورشید و ماه از این لیست شد؛ ولی پلوتو – پس از این که در سال ۱۹۳۰ شناسایی شد – هم‌چنان جایگاه خود را به عنوان یک سیاره حفظ نمود. تعریف کلاسیک سیاره تا سال ۲۰۰۶ تغییری به خود ندید. بر اساس این تعریف: سیاره جرم سنگی و گازی است که در مداری به دور خورشید گردش می‌کند.
ولی دیری نپایید که در همان سال اتحادیۀ بین‌المللی اخترشناسی، به‌روزرسانی بزرگی را برای مفهوم این واژه ارائه نمود. بر اساس این تعریف جدید: هر گونه جرم کروی که در مداری به دور خورشید گردش کند و اجسام کوچک‌تر اطراف مدارش را پاک‌سازی کرده باشد – خواه از طریق بلعیدن و خواه از طریق پرتاب نمودن – یک سیاره است. پلوتو متأسفانه این معیار جدید را در خود نداشت؛ از همین رو خلع درجه شد و عنوان “سیارۀ کوتوله۶” را دریافت نمود.
دیری نگذشت که منظومۀ شمسی ۸ سیاره‌ای شد؛ و به عقیدۀ گراندی حتی مردم نیز متوجه شدند که تعریف جدید بنا به دلایلی نارسا می‌باشد.
- این تعریف هزاران سیاره‌ای را که به دور ستاره‌های دیگر می‌چرخند نادیده گرفته و سیارات میان‌ستاره‌ای۷ – که ستاره‌ای ندارند و مستقیما به دور کهکشان میگردند – را نیز به کل از قلم انداخته است.
- آن‌طور که در این تعریف آمده است، سیاره باید مدار مشخص و مجزایی داشته باشد؛ که در واقعیت چنین نیست. برای مثال، مدارهای زمین، مریخ، مشتری و نپتون با شهاب‌سنگ‌ها و سایر اجرام آسمانی تقاطع دارند.
- پیرو مورد دوم، اجرامی که فاصلۀ بسیار زیادی با خورشید دارند، لاجرم باید اندازۀ عظیمی داشته باشند که بتوانند مسیر مشخص خود را طی نمایند. برای مثال اگر همین زمین را در کمربند کویپر۸ قرار دهیم، به دلیل عدم داشتن جرم کافی جهت بلع و یا خارج‌نمودن اجرام دیگر از مدار خود، دیگر یک سیاره نخواهد بود.
گراندی و همکارانش (که همگی از اعضای ماموریت ارسال کاوشگر افق‌های جدید۹ به پلوتو هستند) دلایل بالا را علیه تعریف ۲۰۰۶ اتحادیۀ بین‌المللی اخترشناسی مطرح کرده‌اند. وی هم‌چنین تعریف صحیح‌تر و بسیار کوتاه‌تری برای سیاره ارائه کرده است: هر جرم در فضا که از یک ستاره کوچک‌تر باشد. بر اساس این تعریف، پلوتو یک سیاره است. سرس۱۰ نیز دیگر یک سیارک نخواهد بود. ماه هم بالاخره از زیر سایۀ زمین بیرون خواهد آمد. و منظومۀ ما به جای ۸ عدد، ۱۱۰ سیاره خواهد داشت. نظر شما چیست؟
پیوست
۱. Will Grundy
۲. Lowell Observatory
۳. Arizona
۴. Planet
۵. Wanderer
۶. Dwarf planet
۷. Rogue planet
۸. Kuiper Belt
۹. New Horizons
۱۰. Ceres
