مراقبه (مدیتیشن) چیزی فراتر از یک احساس خوب و آرام شدن است و باعث عملکرد بهتر شما و تغییر در ارتباط میان ساختارهای مغزی می‌شود؛ این را ما نمی‌گوییم تحقیقات علمی نشان داده‌اند…!
افرادی که مراقبه می‌کنند بیان می‌دارند که تمرین در این راستا انرژی بدنی انان را باز می‌اراید و نیاز آنها به خواب را کاهش می‌دهد و به خواب کمتر برای جبران انرژی نیاز خواهند داشت. مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که در طی مراقبه مغز متفاوت عمل می‌کند، الگوهای امواج مغزی تغییر کرده و الگوهای انتقال عصبی منظم‌تر می‌شود. اما آیا اینکه مراقبه با بهبودی در شرایط خواب همراه است هنوز بیان‌نشده باقی مانده است.
آقای بروس اوهارا و دیگر همکاران او در دانشگاه کنتاکی در لگزینتون آمریکا تصمیم گرفتند که در این مورد تحقیق کنند. آنها از یک روش خوب تثبیت شده به نام کارکرد مراقبت آگاهانه (psychomotor vigilance task) استفاده کردند که برای مدت نسبتاً طولانی در بررسی کمّی تأثیرات بی‌خوابی بر فرآیند‌های ذهنی استفاده شده است. آزمون آنها شامل خیره شدن به یک صفحه نمایش LCD و فشردن دکمه‌ای به محض دیدن تصویر ناگهانی بود. به صورت تاپیکال و کلی افراد در طی زمان ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی ثانیه پاسخ می‌دادند ولی افرادی که از خوابیدن منع شده بودند آن‌را درمدت زمان طولانی تری انجام می دادند و گاهی محرک‌ها را باهم قاطی می‌کردند!
۱۰ داوطلب قبل و بعد از هر ۴۰ دقیقه خواب، فرایند مراقبه، خواندن، مکالمه و یا بحث سبک و … تست شدند.
(۴۰ دقیقه چرت زدن! به عنوان افزایش دهنده راندمان ذهنی-بدنی شناخته شده است)
ولی آنچه که محققان را شگفت‌زده کرد این بود که مراقبه تنها موردی بود که توانست راندمان و عمل افراد را به شکل قابل توجهی بهبود بخشد با وجود اینکه افراد مورد مطالعه هرگز تجربه مراقبه را نداشتند!
آقای اوهارا بیان می‌دارد که “تمامی جنبه‌ها، بهبودی را نشان می‌دادند”. بهبودی فرآیند‌های فردی حتی بعد از یک شب کامل بدون خواب ماندن هم شگفت‌آور بود ولی او اعتراف می‌کند که “چرایی این بهبودی فرایند را نمی‌دانیم”. تیم تحقیقاتی اکنون در حال بررسی جامعه‌ای از افراد مراقبه گر (!) هستند که چند ساعت از روز خود را در این حال می‌گذرانند!
مغز ساز!
اینکه مراقبه چه تأثیری بر ساختارهای مغز دارد خود موضوع داغی برای مباحثه و تحقیق است.
اکنون دکتر سارا لازار در بیمارستان عمومی ماساچوست در بوستون آمریکا بهمراه همکارانش با استفاده از MRI به مقاسیه مغز ۱۵ مراقبه‌گر (با تجربه ۱ تا ۳۰ سال) با ۱۵ فرد عادی پرداختند.
آنها دریافتند که مراقبه باعث افزایشی قابل‌توجه در میزان ضخامت کورتکس در نواحی می‌شود که به میزان بیشتری درگیر فرایند های هوشیارانه و حسی مثل ناحیه پری‌فرونتال کورتکس و اینسولای راست قدامی می‌شود. او می‌گوید “شما در طول مراقبه درحال تمرین دادن ذهن هستید و آن هم بزرگ می‌شود!”. این یافته هم‌راستا با مطالعاتیست که بر رشد و افزایش حجم مغز در افرادی که مهارتی وافر در زمینه‌ای خاص دارند (همچون موسیقیدانان ،ورزشکاران و زبانشناسان) درست در نواحی مرتبط در کورتکس تأکید دارند.
این بدان معناست که افرادی چون مرتاض‌های هندی بیکار و علّاف در جایی نمی‌شینند!
رشد کورتکس در اثر رشد نورون‌ها نیست، بلکه فرآیندی ناشی از ازدیاد خونرسانی، افزایش ساختارها و سلول‌های حمایت‌کننده مانند گلیا‌ها و استروسیت‌ها و همچنین افزایش ارتباطات و شاخه‌های ارتباطی است.
