نگاه کلی
کزاز یک بیماری خطرناک است که دستگاه‌عصبی را درگیر می‌کند، که منجر به گرفتگی عضلانی دردناکی می‌شود، مخصوصاً در عضلات گردن و چانه. کزاز می‌تواند سبب اختلال در تنفس شده و زندگی فرد را تهدید‌کند.
به لطف واکسن کزاز، موارد این بیماری در کشورهای پیشرفته بسیار نادر است. اما در کشورهایی که واکسیناسیون خوب انجام نمی‌گیرد، به‌خصوص کشورهای جهان‌سوم شایع‌تر است.
درمانی برای کزاز وجود‌ندارد. تمرکز درمان بیشتر برروی کنترل عوارض است تا اثرات سم کزاز رفع‌شود.
علائم
علائم و نشانه‌های کزاز در هر زمانی از چندروز تا چند‌هفته پس از ورود باکتری به بدن، ظاهر می‌شوند. دوره نهفتگی بیماری بین ۷تا۱۰ روز است.
علائم و نشانه‌های معمول کزاز عبارتنداز:
- گرفتگی و سفتی عضلات فک
- سفتی عضلات گردن
- مشکل در بلع
- سفتی عضلات شکم
- گرفتگی دردناک بدن که چندین دقیقه به‌طول می‌انجامد، که توسط محرک‌هایی مانند نور، تماس فیزیکی یا صدای‌بلند تحریک می‌شود
دیگر علائم ممکن نیز شامل موارد زیر است:
- تب
- عرق کردن
- بالارفتن فشارخون
- تندشدن ضربان قلب
چه موقع به پزشک مراجعه‌کنیم
اگر دچار زخمی عمیق یا آلوده شدید یا اگر زخم شما با خاک، مدفوع حیوانات یا کود تماس پیداکرد، برای دریافت دز تقویتی واکسن به پزشک مراجعه‌کنید.
دلایل
اسپور باکتری کلستریدیم تتانی در خاک، غبار و مدفوع حیوانات پیدا می‌شود. وقتی این اسپورها وارد زخم عمیق گوشتی شوند، تبدیل به باکتری می‌شوند که می‌توانند یک سم قوی به‌نام تتانوسپاسمین تولید‌کنند. این سم به اعصاب کنترل‌کننده‌ی عضلات آسیب وارد می‌کند و موجب سفتی و گرفتگی عضلات می‌گردد.
تقریباً تمامی موارد کزاز در افرادی اتفاق می‌افتد که هیچ‌وقت واکسن دریافت نکرده یا دز تقویتی که باید هر ۱۰سال یک‌بار دریافت شود را نیز دریافت نکرده‌اند.
عوامل خطرزا
عوامل زیر احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند:
- عدم دریافت واکسن یا دز تقویتی
- داشتن زخم که موجب ورود اسپور باکتری شود
- جسم خارجی مانند میخ یا خرده‌شیشه
کزاز می‌تواند از موارد زیر نیز گسترش یابد:
زخم ناشی از خرده‌شیشه، خالکوبی یا تزریق مواد
زخم گلوله
شکستگی که موجب بیرون‌زدگی استخوان شود
- سوختگی‌ها
- زخم‌های جراحی
- نیش حشرات
- زخم آلوده‌ی پا
- عفونت‌های دندانپزشکی
عوارض
شکسته‌شدن استخوان: گرفتگی عضلات می‌تواند به حدی قوی باشد که موجب شکستگی استخوان‌ها شود.
انسداد عروق ریوی
مرگ: گرفتگی شدید عضلانی ناشی از سم تتانوس می‌تواند سبب تداخل در تنفس شود. ناتوانی در تنفس معمول‌ترین علت مرگ ناشی از تتانوس است.
تشخیص
پزشکان کزاز را براساس معاینه‌فیزیکی، پیشینه بیمار(این‌که فرد واکسینه است یا خیر) و علائم بیمار تشخیص می‌دهند. تست‌های آزمایشگاهی برای کزاز مناسب نیستند.
درمان
از آنجایی که علاجی برای کزاز وجود ندارد، درمان شامل مراقبت از زخم و دارودرمانی برای کاهش علائم است.
مراقبت از زخم
تمیزکردن زخم برای جلوگیری از رشد اسپور باکتری ضروری است، شامل برطرف کردن آلودگی، اشیا خارجی و بافت مرده از روی زخم.
دارودرمانی
- آنتی توکسن(ضد سم)
- آنتی‌بیوتیک
- واکسن
- آرام‌بخش
پیشگیری
شما می‌توانید با ایمن‌شدن به‌راحتی از کزاز پیشگیری کنید
سری اولیه واکسن
واکسن کزاز معمولاً همراه واکسن‌های دیفتری و سیاهسرفه به کودکان عرضه می‌شود( واکسن DTaPیا واکسن سه‌گانه). این واکسن کودک را در برابر ۳ بیماری کزاز، سیاهسرفه و دیفتری ایمن می‌کند.
واکسن ۳گانه شامل ۵نوبت است که معمولا از بازو یا ران در سنین زیر، تزریق می‌شود:
- ۲ماهگی
- ۴ماهگی
- ۶ماهگی
- ۱۵تا۱۸ماهگی
- ۴تا۶سالگی
دز تقویتی
دز تقویتی واکسن کزاز معمولاً همراه با دز تقویتی دیفتری عرضه می‌شود. توصیه می‌شود افراد بزرگسال هر ۱۰سال این واکسن را دریافت‌کنند.
