محل تولد اولین کودک اصلاح ژنی احتمالا آمریکا نخواهد بود

زمانی‌که متخصص ژنتیک آمریکایی، شوکرات میتالیپوف^۱، ماه گذشته نشان داد که می‌تواند از سیستم ویرایش ژن CRISPR در رویان انسان برای اصلاح جهشی که می‌تواند نواقص قلبی ایجاد کند، استفاده کند، رسانه‌های دسته‌جمعی به‌درستی گوش‌هایشان را تیز کردند! چنین هیجانی برای خبرهایی از این قبیل، قابل درک است. حتی با وجود اینکه کاری که میتالیپوف انجام داده، اولین اقدام در این زمینه نیست، آزمایش وی اولین آزمایشی است که نتایج قطعی و راضی‌کننده دارد. نتایجی که مدارک قابل اعتمادی مبنی بر قابل استفاده بودن این روش‌ها در ویرایش سایر ژن‌ها دارد.

مقاله‌ی مرتبط: نه دست‌آورد شگفت‌انگیز CRISPR در سال ۲۰۱۷

آیا می‌توان با این روش یک ژن APP جهش‌یافته را که عامل شروع زودهنگام آلزایمر است را مورد هدف قرار داد؟ ژن BRCA مرتبط با سرطان پستان یا تخمدان را چطور؟ یا متغیری از ژن ACTN3 مرتبط با توان ورزشی را چه؟ باید به یاد داشته باشیم اشتیاق و هیجان چنین کارهایی باید کنترل شود. برای مثال جهش‌های ژن BRCA در موقعیت‌هایی بسیار پیچیده با سایر ژن‌ها قرار دارند.

مقاله‌ی مرتبط: ژن BRCA

اینکه آیا ویرایش یک ژن BRCA تنها می‌تواند ریسک سرطان را کاهش دهد یا خیر را نمی‌توان جز با آزمایش مشخص کرد‌.

ما الان می‌توانیم جهش‌هایی را که فواید شناخته شده دارند را ایجاد کنیم. چنین جهش‌هایی مثلا در ژن PCSK9 که مسئول کاهش کلسترول LDL خون و سکته‌ی ایسکمیک است، ممکن می‌باشد. اما از آن‌جایی‌که هیچ فایده‌ای بدون هزینه به دست نمی‌آید، کاهش زیاد کلسترول LDL خون، خطر سکته‌ی هموراژیک را افزایش می‌دهد.

اما اولین کودک دستکاری ژنی شده، در کجا به دنیا خواهد آمد؟ شواهدی وجود دارند که احتمالا محل تولد این نوزاد آمریکا نخواهد بود. در ماه فوریه، آکادمی ملی علوم گزارشی را منتشر کرد با عنوان ویرایش ژنوم انسانی: علم، فلسفه و مدیریت که از ویرایش ژنوم انسان برای اهداف تولیدمثلی فقط در صورتی پشتیبانی می‌کند که هیچ راه امن‌تر  و گزینه‌ی دیگری وجود نداشته باشد.

روشی که اکنون برای شناسایی و بررسی جنین‌های ویرایش‌نشده حاصل از IVF قبل از لانه‌گزینی استفاده می‌شود، خود می‌تواند جهش غیرارثی را ایجاد کند؛ چون ۵۰ درصد احتمال دارد از ژنی که بیماری ایجاد نمی‌کند، رد شود. پس مواردی که آکادمی خیال می‌کند CRISPR تنها راه پیشگیری از ایجاد جهشی موروثی است، واقعا مواردی نادر هستند.

خطر بیماری گسترده

• پوشش بیمه‌ی پزشکی آمریکا احتمال ندارد تکنیک‌های پیشگیری‌کننده ویرایش ژن را جزو خدمات درمانی ضروری تلقی کند. اگر این کار را بکند، معنی کلی کلمه‌ی ضروری دچار تحول خواهد شد چون بسیاری از ما بدون اینکه بدانیم جهش‌های متغیر قابل بازگشتی را حمل می‌کنیم که می‌توانند احتمال بیماری را در نوادگان افزایش دهند.
• آژانس غذا و داروی آمریکا نیز، CRISPR را نه به عنوان یک وسیله بلکه به عنوان یک دارو تلقی می‌کند. حتی با وجود اینکه هیچ مانع آشکاری برای استفاده از آن در کلینیک‌های IVF برای مهندسی یک بچه وجود ندارد، آژانس می‌تواند قوانین مربوط به داروی جدید تحت آزمایش را برای آن اجرا کند. در نتیجه CRISPR باید مسیری معمول و نظارتی را برای هر DNA هدفی که برای اصلاحش به کار می‌رود را طی کرده و موردتائید واقع شود که این پروسه می‌تواند حدود یک دهه یا بیشتر طول بکشد.
• طی مدت زمان لازم برای تایید یک دارو، FDA می‌تواند هر کلینیکی را که از CRISPR برای مهندسی یک بچه استفاده می‌کند را محکوم کند.

اما بزرگترین نگرانی این است که فقط آمریکایی‌های ثروتمند خواهند توانست با سفر به کشورهایی که اجازه‌ی استفاده از CRISPR را می‌دهند، بچه‌های مهندسی شده داشته باشند. ما احتمال می‌دهیم این اتفاق طی پنج سال آینده رخ خواهد داد و این باعث افزایش ترس ما می‌شود. فرانسیس فوکویاما^۲ ترنس‌اومانیسم^۳ بیوتکنولوژیک را به عنوان خطرناک‌ترین ایده‌ی جهان معرفی می‌کند چون می‌تواتد نابرابری و ناعدالتی موجود در جهان را با ایجاد انسان‌هایی که از نظر بیولوژیکی سالم‌ترند، تشدید کند.

از آن‌جایی که هر نسلی در طی فرآیندهای تصادفی و پیچیده‌ی تولیدمثل DNA های مختلف را با هم مخلوط می‌کند، چنین تمایزهای نژادی و گروهی، دائمی نخواهند بود. ما همچنین باید بدانیم که در طی میلیون‌ها سال تکامل، ژنوم انسان به حد بهینه نزدیک‌تر شده است‌. اما اگر اصلاح ژن بین ما معمول شود، باید برای هرگونه نژادپرستی‌های علمی-تکنیکی و ناعدالتی‌های بیمه و سلامت آماده شویم.

ماده‌ی ژنتیکی و ژن‌های انسانی، مقدس و غیرقابل دستکاری نیست؛ بلکه اطلاعات زنده‌ای است که در طول سالیان متمادی دچار تغییر می‌شود. بالاخره فردی در آینده از CRISPR استفاده خواهد کرد تا این اطلاعات را تغییر دهد. زمانی‌که اولین کودک اصلاح ژنی و تغییریافته با CRISPR متولد شود، سوال‌های دیگری در ذهن‌ها ایجاد خواهند شد مثل اینکه چگونه باید با اسن بچه‌ها برخورد کنیم و اینکه با وجود چنین کودکانی، تعاریف خود و روح چه تغییراتی خواهند کرد.

^{پی‌نوشت}

1. ^{Shoukhrat Mitalipov}
2. ^{Francis Fukuyama}
3. ^{Transhumanism}