سرماخوردگی برای هیچ کسی خوشایند نیست، اما برای افرادی که از مالتیپل اسکلوروزیس یا MS رنج می‌برند، سرماخوردگی می‌تواند نقش تشدید‌کننده برای علائم بیماری‌شان داشته و آن‌ها را بیش از پیش در‌گیر کنید. تحقیقات جدید وقوع این رویداد را بهتر برای ما بازگو می‌کنند.
MS (یا Multiple sclerosis)، بیماری‌ای مزمن و دراز مدت است که با حملات شدید خودایمنی همراه است. حملاتی که از آن‌ها نام برده شد در واقع حملاتی اشتباهاتی‌اند که توسط سیستم ایمنی فرد علیه ساختار‌های میلین خود در سیستم اعصاب مرکزی، صورت می‌پذیرند. میلین ساختار چربی گونه‌ای است که در اطراف نورون‌ها و طناب‌های عصبی قرار گرفته و از آن‌ها در برابر عوامل خطر و دیگر فاکتور‌ها مراقبت می‌کند.
زمانی که میلین مورد هجوم واقع می‌شوند، نورون‌های تحت حفاظت آنان هم در معرض خطر قرار گرفته و می‌توانند به راحتی آسیب ببینند. این آسیب می‌تواند بر امر انتقال پیام مداخله کرده و خود را در علائمی چون بی‌حسی و مور‌مور شدن صورت، بدن، اندام، ضعف عضلانی و دشواری‌های حرکتی، نشان دهد. MS بازگشتی، بیشترین گونه‌ی این بیماری در بین افراد بتلاست که با حملاتی که پس از بهبودی نسبی دوباره گریبان گیر فرد می‌گردند، شناخته می‌شوند.
تحقیقات قبلی نشان داده‌اند که سرماخوردگی و دیگر شرایط درگیر‌کننده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سیستم تنفسی می‌توانند در میزان بازگشت علائم در MS دخیل بوده و آن را تشدید کنند. این درحالی بود که مکانیسم اصلی دخیل در این سیستم بازگشتی و تشدید‌کننده و ارتباط آن با سرماخوردگی هنوز مورد بررسی قرار نگرفته بود.
پروفسور اندرو ستیلمن، از دانشگاه ایلینویز در مرکز اوربانا، و همکارانش تلاش کردند که بیشتر در مورد رابطه‌ی میان سرماخوردگی و بازگشت MS، تحقیق کرده و بیاموزند. برای این مطالعه، که هم‌کنون در آکادمی ملی پیشرفت‌های علمی ایالات متحده به انتشار رسیده است، محققین از موش‌هایی استفاده کردند که به صورت کلی به حملات خودایمنی محور به مغز و نخاع (سیستم اعصاب مرکزی)، دچار بودند.
آسیب‌های عصبی وارده در حملات MS، در بیشتر موارد جبران ناپذیرند.
سرماخوردگی فعالیت سلولهای گلیا را افزایش می‌دهد
محققان موش‌ها را در معرض ویروس آنفولانزای نوع A (ویروسی که مسبب اصلی سرماخورگی‌های فراگیر انسانی است)، قرار دادند و پاسخ موش‌ها را به ابتلا به آن زیر نظر گرفتند. تیم تحقیقاتی دریافتند که تعدادی از موش‌ها دقیقا همان‌گونه که در انسان علائم اوت کرده و تشدید می‌شود، دچار تشدید علائم MS شدند. اگرچه هیچ اثری از ویروس آنفولانزای نوع A در مغز این دسته از موش‌ها یافت نشد.
پروفسور ستیلمن در این مورد بیان می‌کند: “اگر به پرونده‌ی جمعیت مبتلایان به MS که با بیماری‌های تنفسی هم دچار هستند، نگاه کنید، متوجه خواهید شد که در حدود ۲۷ تا ۴۲ درصد از این افراد، در اولین و دومین هفته پس از ابتلا، علائم تشدیدی را از خود بروز داده‌اند. این دقیقاً آن چیزی است که ما در موش‌ها، چه از نظر چهارچوب زمانی و چه جسمی، مشاهده کردیم، اگر چه فکر می کردیم که این میزان از پاسخ می‌توانست با مداخله بسیاری از سلولهای ایمنی موش مبتلا حتی بیشتر هم تشدید شود.”
نکته جالب توجه آن که، زمانی که محققان نگاه دقیق‌تری به مغز موش‌های مبتلا به MS و سرماخوردگی انداختند، افزایش شدید فعالیت را در میان سلولهای گلیال مشاهده کردند. این درحالی است که نقش اصلی سلولهای گلیال این است که از نورون‌ها در سیستم اعصاب مرکزی مراقبت و حمایت کنند. تحقیقات همچنین حاکی از آن‌اند که این سلول‌ها مسئول فرا خوانده شدن و احضار سلولهای سیستم ایمنی به مغز هستند.
پروفسور ستیلمن این مسئله این گونه شرح می‌دهد: “زمانی‌که یک گلیا فعال می‌شود، شما شاهد ترافیکی از سلولهای ایمنی خواهید بود که به سمت مغز روانه می‌شوند! ما فکر می‌کنیم، حداقل برای بیماران مبتلا به MS، زمانی‌که یک گلیا فعال می‌شود اولین گام برای تشدید بیماری، همان هجوم بی‌وقفه سلولهای سیستم ایمنی خواهند بود. این دقیقاً جایی است که ما باید بیندیشم که سیستم ایمنی چه بلایی قرار است بر سر میلین‌های این قسمت از دستگاه عصبی بیاورد، بله، درست است، میلین را از بین برده و علائم را به شدت تشدید می‌کند.”
کموکینز‌ها ممکن است در این مسئله دخالت کنند
محققان گمان می‌کنند مولکول‌هایی که کموکاین (سایتوکین‌هایی که می‌توانند مواد شیمیایی جاذب تولید کنند) نامیده می‌شوند، عامل اصلی این ارتباط میان گلیاها و سلولهای سیستم ایمنی هستند. این فرضیه پس از آن حاصل شد که محققان متوجه افزایش میزان گونه‌ای از این مواد به نام CXCL5 در مغز موش‌های مورد آزمایش شدند. آن‌چه که مشخص است، این است که تیم تحقیقاتی اذعان داشته که افراد مبتلا به MS نیز همان افزایش CXCL5 را در مایع مغزی-نخاعی (CSF) خود نشان می‌دهند. اخیراً محققان بیان کرده‌اند که می‌توان از این کموکاین برای پیشبینی بازگشت علائم در بیماران MS استفاده کرد.
تحقیقات بیشتری در این مسیر لازم است که مشخص شود که به درستی فرایند دقیق میان ابتلا به سرماخوردگی و افزایش عوارض و علائم MS در این بیماران را مشخص کند و تحقیق صورت‌گرفته توسط پروفسور ستیلمن و هم‌تیمی‌هایش ما را گامی به رسیدن به علت این رابطه نزدیک کرده‌اند. پروفسور اندرو ستیلمن در آخر بیان می‌کند:
بیماران MS یک تا دو مورد در سال تشدید علائم را تجربه می‌کنند؛ که این تشدید در ارتباط با پیش‌روی بیماری خواهد بود. اگر ما به جایگاهی برسیم که در آن بتوانیم عوامل و فاکتور های محیطی موثر ب MS را شناسایی کنیم، آن‌گاه شاید بتوان با مشاهده‌ی علائمی، از بروز حمله و پیشرفت این بیماری جلوگیری کرده و سلامت بیمار را ارتقاء دهیم.
