اگر شما یا کسی از نزدیکانتان تحت درمان سرطان باشید، می‌دانید که این داروها و روش‌های درمان سرطان عوارض جانبی دارند. ممکن است نگران این باشید که این درمان‌های نجات بخش به نحوی برای کسانی که دوستشان دارید مضر باشد. این نگرانی است که ما معمولاً از بیماران مبتلا به سرطان یا اعضای خانوادشان می‌شنویم. آن‌ها سؤال‌هایی درباره‌ی عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان دارند و می‌پرسند که آیا پرتو درمانی برای اطرافیان ضرر دارد؟ دو مورد از درمان‌هایی که نگرانی‌های بیشتری برای بیمار و خانواده او ایجاد می‌کنند، شیمی درمانی و پرتو درمانی است.
حتماً بخوانید:
- آیا پرتو درمانی درد دارد؟
- همه چیز درباره‌ی پرتودرمانی بیماران سرطانی
- جلوگیری از ریزش مو ناشی از شیمی درمانی
آیا پرتو درمانی برای اطرافیان ضرر دارد
بعضی از بیماران مبتلا به سرطان که پرتو درمانی کرده‌اند نگرانند که بدنشان بعد از دریافت این درمان “رادیواکتیو” شود. نگرانی آن‌ها در این رابطه است که ارتباط فیزیکی نزدیک با سایرین، دیگران را در معرض تشعشعات قرار دهد. جواب کلی برای این نگرانی این است که ارتباط فیزیکی مشکلی ندارد. با این حال چند استثنا وجود دارد.
تشعشع خارجی زمانی است که منبع تشعشعات خارج از بدن باشد. یک دستگاه مخصوص پرتوهای قوی انرژی را به سلول‌های سرطانی می‌فرستد تا آن‌ها را بکشد یا از رشد و تقسیمشان جلوگیری کند. ممکن است دوزهای پایین تشعشع به صورت روزانه برای یک دوره از چند روز تا چندین هفته تجویز شود. بافتی که بر روی آن درمان صورت گرفته است بعد از اتمام جلسات پرتو درمانی تشعشعی را در خود نگه نمی‌دارد بنابراین بیمارانی که پرتوهای تشعشعات خارجی را دریافت می‌گیرند لازم نیست نگران انتقال تشعشعات به نزدیکانشان و عوارض پرتودرمانی برای اطرافیان باشند.
تشعشع داخلی بدین معناست که منبع تشعشعات در داخل بدن قرار گیرد. برای مثال، در براکی‌تراپی پزشکان ایمپلنت دانه‌ای، نواری یا سیمی را که حاوی مواد پرتوزا است در داخل یا پیرامون تومور می‌گذارند. ایمپلنت دوزی از تشعشعات را به اطرافش منتشر می‌کند که سلول‌های سرطانی را می‌کشد. مثال دیگری از تشعشع داخلی یون رادیواکتیوی است که برای مشکلات تیروئیدی خاصی خورده می‌شود.
زمانی که بیمار تحت درمان‌های تشعشع خارجی قرار می‌گیرد ممکن است منبع رادیواکتیو برای مدت کوتاهی در بدنش باقی بماند و سپس قبل از این که بیمار مرکز درمانی را ترک کند پاک سازی شود. در این صورت بافت مورد درمان ماده رادیواکتیوی حمل نمی‌کند و بنابراین در این روش پرتو درمانی برای اطرافیان ضرر ندارد.
در درمان با تشعشع داخلی وضعیت کمی متفاوت است. اگر شما یک ایمپلنت رادیواکتیو کرده باشید احتمالاً تیم درمانی به شما توصیه‌هایی در رابطه با ارتباط فیزیکی نزدیک با دیگران به مدت چند ماه، می‌کنند. بیشتر به نوع سرطانی که درمان شده است بستگی دارد. اگر منبع رادیواکتیو در جایش باقی مانده بماند، مقدار تشعشعاتش با گذشت زمان کاهش می‌یابد. اگرچه احتمال در معرض قرار گرفتن و عوارض پرتودرمانی برای اطرافیان وجود دارد.
تیم انکولوژی به بیمارانی که تشعشع داخلی دریافت کرده‌اند آموزش خواهند داد که به چه مدت و در چه شرایطی می‌توانند به دیگران نزدیک شوند. برای مثال، زمانی که دانه‌های رادیواکتیو برای درمان سرطان پروستات کاشته شده‌اند، نشستن در کنار راننده در مسیر خانه تا مرکز درمانی احتمالا مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما حداقل دو ماه بعد از کاشته شدن این دانه‌ها نباید تماس کودک با فرد پرتو درمانی شده وجود داشته باشد، یا توله سگ یا بچه گربه‌ی زیر یک سال به آغوش گرفته شوند یا زن بارداری بغل شود.
تیم مراقبت سلامت شما توصیه‌هایی در مورد جزئیات خواهد کرد. اگر هرگونه عدم اطمینان یا نگرانی خاصی درباره‌ی این که آیا پرتو درمانی برای اطرافیان ضرر دارد دارید از آن‌ها سوال کنید.
عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان
سوال مطرح شده برای بعضی از بیمارانمان این است که آیا ارتباط فیزیکی نزدیک با دیگران در طول دوران شیمی درمانی بی خطر است یا نه. زمانی که ما در رابطه با بی خطری بیماران تحت درمان شیمی درمانی و عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان بیمار صحبت می‌کنیم، منظورمان قرار گرفتن در معرض داروهای شیمی درمانی است. معمولاً داروهای شیمی‌درمانی به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بدن بیمار باقی می‌مانند.
بدن از طریق دفع مایعات مانند ادرار یا مدفوع خودش را از این داروها پاک می‌کند، این بدان معناست که دوری از فرد شیمی درمانی شده در واقع دوری کردن از مواد دفعی بیمار است. اگر شما مایعات بدن بیمار تحت درمان شیمی درمانی را تمیز می‌کنید، دستکش به دست کنید و بعد از آن دست‌هایتان را بشویید.
بوسیدن یا ارتباطات فیزیکی صمیمی‌تر کاملاً بدون مشکل است. با این حال مردانی که تحت این درمان قرار می‌گیرند، در ۴۸ ساعت اول بعد از دریافت شیمی درمانی باید از کاندوم استفاده کنند تا عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان از بین برود.
