پزشکان برای درمان بیماری‌های باکتریایی،معمولا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. عوارض جانبی ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، زندگی افراد را تهدید می‌کند. در بعضی موارد، آنتی‌بیوتیک‌ها عوارض جانبی شدیدی مانند آنافیلاکسی ایجاد می‌کند. بر اساس تحقیقات مرکز کنترل بیماری و پیشگیری، از هر ۵ معاینات مربوط به اتاق اوراژانس، دریک مورد، آنتی‌بیوتیک‌ها مسئول واکنش‌های خطرناک در بیماران می‌باشند. اگر آنتی‌بیوتیک‌ها علائم دردناکی را نشان دهند، بیمار باید سریعا به پزشک خود اطلاع دهد. اگر عوارض شدیدی مشاهده شد، سریعا از مصرف آنتی‌بیوتیک خودداری کرده و با ۹۱۱ تماس بگیرید. این عوارض جانبی می‌تواند شامل موارد زیر شود:
۱.مشکلات گوارشی: این عارضه، شایع‌ترین نوع عوارض ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک‌هاست.
- حالت تهوع
- سو هاضمه
- استفراغ
- اسهال
- نفخ کردن
- احساس سیری
- از دست دادن اشتها
- گرفتگی و درد شکم
بسیاری از مشکلات گوارشی با قطع مصرف آنتی‌بیوتیک، برطرف می‌شود. اگر فردی علائم شدید و مداومی را را تجربه کرد، باید پس از قطع مصرف دارو، به پزشک خود اطلاع دهد.
علائم شدید شامل:
- خون یا موکوز در مدفوع
- اسهال شدید
- گرفتگی یا درد شدید شکم
- تب
- استفراغ غیرقابل کنترل
۲.عفونت‌های قارچی
آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین‌بردن باکتری‌های مضر طراحی شده‌اند. اما گاهی اوقات باکتری‌های مفید را نیز از بین می‌برند. در حقیقت وجود این باکتری‌های مفید، از ابتلا به عفونت‌های قارچی جلوگیری می‌کند. در بسیاری از موارد، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها باعث ابتلا به بیماری‌های قارچی می‌شود که می‌تواند واژن و دهان و گلو را درگیر کند. استفاده از داروهای ضدقارچی می‌تواند به درمان عفونت‌های قارچی کمک کند. علائم رایج عفونت‌های قارچی شامل موارد زیر می‌باشد:
- خارش واژن، تورم و درد
- درد و احساس سوزش در هنگام مقاربت
- ترشحات غیرطبیعی واژن، معمولا به رنگ سفید تا خاکستری
- تب و لرز
- وجود لایهای ضخیم و سفید روی دهان و گلو
- درد در هنگام خوردن و بلعیدن
- نقاط سفید رنگی روی گلو، گونه و سقف دهان و بان
- ناتوانی در تشخیص مزه‌ها
- احساس کرکی در دهان
۳.تداخلات دارویی: بعضی از داروهای رایج با برخی آنتی‌بیوتیک‌ها تداخل ایجاد می‌کند.
بعضی از این داروها شامل:
- رقیق‌کننده‌ی خون
- داروهای کنترل بارداری
- ضد اسید معده
- آنتی هیستامین
- مولتی ویتامین‌ها، به ویژه آن‌هایی که دارای مقادیر زیادی روی و آهن و کلسیم‌اند
- داروهای غیراستروئیدی(NSAIDs)
- داروهای پسوریاریس(نوعی بیماری پوستی)
- داروهای آرتروز روماتوئید
- داروهای ادرار آور
- مواد ضد قارچی
- داروهای دیابتی
- داروهای شل‌کننده‌ی عضلات
- استروئیدها
- داروهای مربوط به بیماری پارکینسون
- سیکلوسپورین
- لیتیوم
- رتینوئید و ویتامین آ
- داروهای مربوط ه کلسترول مانند استاتین
- داروهای میگرنی
- داروهای مربوط به روده
- داروهای ضدافسردگی تری سیکلیک
۴.حساسیت به نور : بیشتر انواع آنتی‌بیوتیک‌ها، پوست را نسبت به نور آفتاب حساس می‌کنند. در صورتنی که آنتی‌بیوتیک‌ها باعث این عارضه شوند، بیماران باید:
- از تماس طولانی مدت با نور خودداری کنند
- همیشه از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنند
- از لباس و پوشش مناسب در برابر آفتاب استفاده کنند. مانند لباس‌های آستین بلند و کلاه
۵.پوکی دندان و استخوان: برخی ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که ۳ تا ۶ درصد افرادی که از تتراسایکلین استفاده می‌کنند، دچار پوکی استخوان می‌شوند. این تغییر در بزرگسالان، برگشت‌پذیر نیست. زیرا دندان آن‌ها دوباره درنمی‌آید. پوکی استخوان نیز در این زمینه، شایع است. اما استخوان‌ها مرتبا تغییر می‌کنند. بنابراین تغییرات ناشی از استخوان‌ها برگشت پذیر است.
برخی عوارض جانبی،شدید اما نادر است.
۱.آنافیلاکسی: در برخی بیماران، آنتی‌بیوتیک باعث واکنش حساسیت شدیدی می‌شود که به آنافیلاکسی شناخته می‌شود. علائم آن شامل:
- ضربان قلب بالا
- کهیر و قرمزی و خارش
- حس آشفتگی و ناراحتی
- احساس سوزش و سرگیجه
- خارش و کهیر در بخش بزرگی از بدن
- تورم زیرپوستی
- رنگ پریدگی و حمله‌ی ناگهانی مرض
آنافیلاکسی معمولا۱۵ دقیقه بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک رخ می‌دهد. اما یک ساعت یا بیشتر، پس از مصرف یک دوز از آنتی‌بیوتیک نیز می‌تواند رخ دهد.
۲.عفونت روده‌ی بزرگ: کلستریدیوم دفیسل نوعی باکتری است که می‌تواند روده‌ی بزرگ را درگیر کند و موجب عفونت شود. درمان این بیماری دشوار است زیرا ای باکتری به بیشتر انواع آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شده‌است. علائم شدید و مزمن کولیت(عفونت روده‌ی بزرگ) ناشی از این باکتری می‌تواند منجر به مرگ شود.
۳.مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها: اخیرا تعدادی از باکتری‌ها نسبت به انواعی از آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شده‌اند. این عارضه( مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها) به شدت زندگی انسان‌ها را تهدید می‌کند. راه‌هایی برای کاهش این عارضه شامل:
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌هایی که پزشک تجویز می‌کند.
- همیشه از همان مقدارِ تجویز شده استفاده کنید. حتی اگر علائم ادامه داشته باشند، دوز آن را تغییر ندهید.
- هرگز از آنتی‌بیوتیکی که برای دیگران تجویز شده، استفاده نکنید.
- از آنتی‌بیوتیک‌های تاریخ گذشته استفاده نکنید.
- از پزشک خود درباره‌ی جایگزینی برای آنتی‌بیوتیک، سوال کنید.
- تنها در صورت ضرورت از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید.
- درباره‌ی حضور همراه برای افراد مسن یا ناتوان برای کنترل مصرف آنتی‌بیوتیک، اطمینان حاصل کنید.
- از مصرف مکرر و وطلانی مدت آنتی‌بیوتیک‌ها خودداری کنید.
- آنتی‌بیوتیک‌هایی را که استفاده نکرده‌اید به داروخانه برگردانید، یا هم به سطل زباله بیندازید.
- هیچ وقت آنتی‌بیوتیک‌ها را به توالت(فاضلاب شهری) نریزید.
- هیچ وقت قرص‌های آنتی‌بیوتیکی را نصفه مصرفه نکنید.
- بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، از خوردن آبمیوه و الکل و میوه تا سه ساعت بپرهیزید.
۴.نارسایی کلیوی: کلیه مسئول حذف مواد مضر و اضافی شامل داروها از خون و بدن از طریق ادرار است. با افزایش سن، به طور طبیعی کارایی کلیه کاهش می‌یابد. آنتی‌بیوتیک‌ها سرعت این فرآیند را افزایش می‌دهند. به همین دلیل پزشکان معمولا به افراد مسن به ندرت داروهای آنتی‌بیوتیکی تجویز می‌کنند و در صورت تجویز، دوز پایینی از آن را با توجه به وضعیت کلیوی افراد توصیه می‌کنند.
