واژینوز باکتریال نوعی التهاب واژن است که در اثر رشد بیش از حد باکتری‌هایی که به طور طبیعی در واژن زندگی می‌کنند، ایجاد می‌شود و تعادل طبیعی باکتری‌ها برهم می‌خورد.
زنانی که در سن باروری هستند بیش از سایرین احتمال ابتلا به واژینوز باکتریایی را دارند، اما بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد. علت آن به طور کامل مشخص نشده است، اما برخی فعالیت‌ها مانند رابطه جنسی محافظت نشده یا اسنفاده مکرر از دوش، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
علائم واژینوز باکتریال
علائم و نشانه‌های واژینوز باکتریایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- وجود ترشحات رقیق خاکستری، سفید یا سبز
- بوی بد واژن همانند بوی ماهی
- خارش واژن
- احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
- بسیاری از زنان مبتلا به واژینوز باکتریایی هیچ علامت و نشانه ای ندارند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
در صورت داشتن شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- وجود ترشح از واژن که شکلی جدید دارد و همراه با بو یا تب باشد. پزشک می‌تواند در تعیین علت و شناسایی علائم و نشانه‌ها به شما کمک کند.
- پیش‌تر به عفونت واژن مبتلا بوده‌اید، اما رنگ و قوام ترشحات این بار متفاوت به نظر می‌رسند.
- دارای چندین شریک جنسی یا یک شریک جنسی جدید هستید. برخی اوقات، علائم و نشانه‌های عفونت مقاربتی شبیه علائم واژینوز باکتریایی است.
- برای درمان عفونت قارچی، خود درمانی را با یک داروی بدون نسخه شروع کرده‌اید اما علائم همچنان پابرجا هستند.
علل واژینوز باکتریال
واژینوز باکتریال در اثر رشد بیش از حد یکی از چندین نوع باکتری موجود در واژن، بوجود می‌آید. معمولاً تعداد باکتری‌های “خوب” (لاکتوباسیل) از باکتری‌های “بد” (بی هوازی) بیشتر است. اما اگر باکتری‌های بی هوازی بیش از حد رشد کنند، تعادل طبیعی میکروارگانیسم‌ها در واژن را بر هم می‌زنند و باعث بروز واژینوز باکتریال می‌شوند.
عوامل خطر
عوامل خطر برای ابتلا به واژینوز باکتریایی عبارتند از:
- داشتن چندین شریک جنسی یا یک شریک جنسی جدید: پزشکان ارتباط بین فعالیت جنسی و واژینوز باکتریایی را کاملاً درک نمی‌کنند، اما این بیماری بیشتر در زنانی اتفاق می‌افتد که چندین شریک جنسی، یا یک شریک جنسی جدید دارند. واژینوز باکتریایی همچنین در زنانی که با سایر زنان رابطه جنسی دارند بیشتر اتفاق می‌افتد.
- استفاده از دوش: عمل شستشوی واژن با آب یا ماده پاک کننده (دوش) تعادل طبیعی باکتریایی واژن را بر هم می‌زند در نتیجه می‌تواند منجر به رشد بیش از حد باکتری‌های بی هوازی و واژینوز باکتریایی شود. از آنجا که واژن می‌تواند خودش را تمیز نگه دارد، استفاده از دوش لزومی ندارد.
- کمبود طبیعی باکتری لاکتوباسیل. اگر محیط طبیعی واژن شما به اندازه کافی باکتری‌های خوب لاکتوباسیل را تولید نکند، به احتمال بیش‌تری به واژنوز باکتریایی مبتلا خواهید شد.
عوارض
واژینوز باکتریال به طور کلی عوارضی به دنبال ندارد. اما گاهی اوقات، واژینوز باکتریایی ممکن است منجر به موارد زیر شود:
تولد زودرس در زنان باردار. واژینوز باکتریایی با زایمان زودرس و تولد نوزادان کم وزن مرتبط است.
عفونت‌های مقاربتی. واژینوز باکتریایی باعث می‌شود زنان مستعد ابتلا به عفونت‌های مقاربتی مانند HIV، ویروس هرپس سیمپلکس، کلامیدیا یا سوزاک شوند. اگر مبتلا به HIV باشید، واژینوز باکتریایی احتمال انتقال این ویروس را به شریک خود، افزایش می‌دهد.
خطر عفونت پس از انجام جراحی زنان. واژینوز باکتریایی ممکن است خطر ابتلا به عفونت را پس از جراحی مانند برداشتن رحم یا اتساع و کورتاژ (D&C)، افزایش دهد.
بیماری التهابی لگن (PID). واژینوز باکتریایی گاهی اوقات می‌تواند باعث PID ، نوعی عفونت رحم و لوله‌های فالوپ شود که می‌تواند خطر ناباروری را افزایش دهد.
جلوگیری
برای کمک به جلوگیری از واژینوز باکتریایی:
تحریک واژن را به حداقل برسانید. از صابون‌های ملایم و بدون بو و تامپون یا پد بدون بو استفاده کنید.
از دوش استفاده نکنید. واژن به غیر از استحمام عادی، به پاکسازی احتیاج ندارد. استفاده از دوش به صورت مکرر تعادل واژن را مختل می‌کند و ممکن است خطر ابتلا به عفونت واژن را افزایش دهد. دوش باعث پاک شدن عفونت واژن نمی‌شود.
از بروز عفونت مقاربتی خودداری کنید. از کاندوم لاتکس مردانه استفاده کنید، تعداد شریک‌های جنسی خود را محدود کنید و یا از دخول خودداری کنید تا خطر ابتلا به عفونت مقاربتی را به حداقل برسانید.
تشخیص
برای تشخیص واژینوز باکتریایی، پزشک ممکن است:
درباره سابقه پزشکیتان از شما سوال بپرسد. پزشک شما ممکن است در مورد هرگونه سابقه عفونت قبلی واژن یا عفونت مقاربتی سوال کند.
معاینه لگن. در طول معاینه لگن، پزشک از نظر بصری واژن را از نظر وجود عفونت معاینه می‌کند. در این معاینه پزشک دو انگشت را وارد واژن می‌کند و با دست دیگر روی شکم فشار می‌دهد، تا اعضای داخل لگنی شما را از نظر علائم بررسی کند.
نمونه‌گیری از ترشحات واژن. ممکن است برای بررسی رشد بیش از حد باکتری‌های بی هوازی در فلور واژن نمونه‌گیری انجام شود. پزشک ممکن است ترشحات واژن را در زیر میکروسکوپ برای یافتن “سلول‌های سرنخ” ، که سلول‌های واژن پوشیده شده از باکتری هستند و نشانه واژینوز باکتریایی هستند، بررسی کند.
بررسیpH واژن: پزشک ممکن است با قرار دادن یک نوار تست pH در واژن، اسیدیته واژن را بررسی کند. pH واژن ۴.۵ یا بالاتر نشانه واژینوز باکتریال است.
درمان
برای درمان واژینوز باکتریایی، پزشک ممکن است یکی از داروهای زیر را تجویز کند:
مترونیدازول. این دارو ممکن است به صورت قرص به صورت خوراکی مصرف شود. مترونیدازول همچنین به عنوان ژل موضعی برای استعمال داخل واژن موجود است. برای کاهش خطر ناراحتی معده، درد شکم یا حالت تهوع هنگام استفاده از این دارو، از مصرف الکل در طول درمان و حداقل یک روز پس از اتمام درمان خودداری کنید.
کلیندامایسین. این دارو به صورت کرم جهت استعمال داخل واژن موجود است. کرم کلیندامایسین می‌تواند کاندوم‌های لاتکس را، در طول درمان و حداقل به مدت سه روز پس از قطع استفاده از کرم، ضعیف کند.
تینیدازول. این دارو به صورت خوراکی مصرف می‌شود. پتانسیل تینیدازول برای ایجاد ناراحتی در معده و حالت تهوع مانند مترونیدازول خوراکی است، بنابراین در طول دوره درمان و حداقل سه روز پس از اتمام آن از مصرف الکل خودداری کنید.
به طور کلی برای درمان شریک جنسی مرد یک زن مبتلا لازم نیست، اما واژینوز باکتریایی می‌تواند بین شریک‌های جنسی زن گسترش یابد. شریک‌های جنسی زن باید آزمایش انجام دهند و ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.
درمان به‌خصوص برای زنان باردار که دارای علامت هستند جهت کاهش خطر زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم، بسیار مهم است.
طول درمانی خود را به طور کامل طی کنید حتی اگر علائم از بین بروند. توقف زود هنگام درمان ممکن است خطر عود را افزایش دهد.
عود واژینوز باکتریال
معمولاً واژینوز باکتریایی با وجود درمان در طی سه تا ۱۲ ماه عود می‌کند. محققان در جستوجوی روش‌های درمان واژینوز باکتریایی راجعه هستند. اگر علائم شما بلافاصله پس از درمان عود کرد، در مورد روش‌های درمانی موجود با پزشک خود صحبت کنید. یک گزینه ممکن است درمان با مترونیدازول به صورت طولانی مدت باشد.
یک روش کمک‌کننده، مصرف لاکتوباسیلوس است – جهت افزایش تعداد باکتری‌های خوب در واژن و برقراری مجدد یک محیط واژن متعادل – که ممکن است با خوردن انواع خاصی از ماست یا سایر غذاهای حاوی لاکتوباسیل انجام شود. با وجود اینکه تحقیقات اخیر نشان‌دهنده فواید پروبیوتیک درمانی بوده‌است، اما تحقیقات بیش‌تری در این مورد لازم است.
آماده شدن برای قرار ملاقات
سعی کنید قرار ملاقات خود را در روزی تنظیم کنید که پریود نباشید. به این ترتیب، پزشک یا متخصص زنان می‌تواند ترشحات واژن شما را مشاهده و ارزیابی کند بدون اینکه ترشحات قاعدگی تداخلی ایجاد کنند. از استفاده از تامپون و اسپری‌های خوشبو کننده واژن خودداری کنید و به مدت ۲۴ ساعت قبل از قرار ملاقات، از دوش استفاده نکنید و یا رابطه جنسی برقرار نکنید.
آنچه می‌توانید انجام دهید
- برای استفاده بهینه از وقت ملاقات خود با پزشک و جلوگیری از فراموش کردن سوالات مهم:
- تمام علائم خود را یادداشت کنید و لیستی تهیه کنید و تمام علائم خود را وارد کنید، حتی اگر فکر نمی‌کنید که با بیماری شما مرتبط باشند.
- لیستی از انواع داروها، ویتامین‌ها، گیاهان دارویی و یا سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید. تعداد دفعات مصرف و دوز آن‌ها نیز ذکر کنید.
- یک دفترچه یادداشت یا یک دستگاه الکترونیکی با خود ببرید تا بتوانید در هنگام ملاقات از اطلاعات مهم یادداشت برداری کنید.
- لیستی از سوالات را تهیه کنید تا از پزشک خود بپرسید. در صورت کمبود زمان، مهم‌ترین سوالات خود را در ابتدا لیست کنید.
برای واژینوز باکتریایی، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:
- آیا می‌توانم برای جلوگیری از واژینوز باکتریایی کاری انجام دهم؟
- به دنبال چه علائم و نشانه‌هایی باید باشم؟
- آیا نیاز به مصرف دارو دارم؟
- آیا شریک جنسی من نیز نیاز به آزمایش یا معالجه دارد؟
- آیا دستورالعمل خاصی برای مصرف دارو وجود دارد؟
- آیا داروی بدون نسخه‌ای برای درمان من وجود دارد؟
- در صورت بازگشت علائم پس از اتمام درمان چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد
آماده باشید تا به سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد پاسخ دهید، سوالاتی از قبیل:
- چه علائمی‌دارید؟
- چه مدت است که این علائم را دارید؟
- آیا متوجه بوی شدید واژن می‌شوید؟
- آیا تاکنون تحت درمان عفونت واژن قرار گرفته‌اید؟
- آیا برای درمان بیماری خود داروی بدون نسخه‌ای مصرف کرده‌اید؟
- آیا اخیراً به هر دلیلی آنتی بیوتیک مصرف کرده‌اید؟
- آیا شما از نظر جنسی فعال هستید؟
- آیا شما باردار هستید؟
- آیا از صابون معطر استفاده می‌کنید؟
- آیا از دوش یا اسپری بهداشتی زنانه استفاده می‌کنید؟
