تریکوتیلومانیا (Trichotillomania) که با نام اختلال کندن مو نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال روانی است که در آن فرد نیاز مکرر و غیرقابل مقاومتی برای کشیدن موی سر، ابروها یا مناطق دیگر بدن احساس می‌کند.
کندن مو از پوست سر غالباً باعث ایجاد نقاط لکه‌ای طاس مانند شده و این امر باعث پریشانی قابل توجه بیمار می‌شود و می‌تواند باعث اختلال در عملکرد اجتماعی یا قعالیت‌های روزمره فرد شود. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است به نهایت تلاش خود را برای پوشاندن و آشکار نکردن علت ریزش موهای به کار ببرند.
در برخی از افراد، اختلال موکنی ممکن است خفیف و به طور کلی قابل کنترل باشد. در برخی دیگر، فشار اجباری برای کشیدن موها قابل مهار نیست. برخی از گزینه‌های درمان ترکوتیلومانیا به بسیاری از افراد کمک کرده است تا اختلال کندن مو را در خود مهار کنند یا تقلیل دهند.
علائم تریکوتیلومانیا
نشانه‌ها و علائم تریکوتیلومانیا اغلب شامل موارد زیر است:
- فرد به طور مکرر موهای پوست سر، ابرو یا مژگان و گاهی اوقات مناطق دیگر بدن را می‌کند و ممکن است با گذشت زمان محل مورد نظر نیز فرق کند
- احساس فشار و تنش زیاد پیش از کشیدن مو یا هنگامی که فرد می‌خواهد در برابر کشیدن موهای خود مقاومت کند
- احساس رهایی و لذت بعد از کشیدن مو
- ریزش موی قابل توجه؛ مانند کوتاه شدن، نازک شدن موها یا کچلی پوست سر یا سایر نواحی بدن، از جمله کم پشت شدن مژه‌ها یا ابروها
- اولویت بندی برای انواع خاصی از موها و الگو و تشریفات همراه کشیدن مو
- گاز زدن، جویدن یا خوردن موهای کشیده شده
- بازی با موهای کشیده شده یا مالیدن آن روی لب‌ها یا صورت
- تلاش مکرر و بی حاصل برای جلوگیری از کشیدن موها و یا تلاش برای تکرار کمتر این عادت
- وجود ناراحتی یا مشکلات قابل توجهی در محل کار، مدرسه یا موقعیت اجتماعی که نربوط به اختلال کندن مو است
بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا پوست خود را نیز می‌کنند، ناخن‌های خود را گاز می‌گیرند و یا پوست لب‌های خود را می‌جوند. گاهی کشیدن مو حیوانات خانگی یا عروسک یا وسایلی مانند لباس یا پتو نیز ممکن است نشانه اولیه این اختلال باشد. بیشتر افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا در خفا موهای خود را می‌کشند و به طور کلی سعی در پنهان کردن این موضوع از دیگران دارند.
در افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا کندن مو می‌تواند به شکل زیر باشد:
- متمرکز شده. برخی از افراد عمداً موهای خود را می‌کشند تا تنش یا پریشانی خود را برطرف کنند به عنوان مثال، کندن موها به منظور تسکین احساس نیاز شدید به کشیدن موها. برخی از افراد ممکن است روش و شیوه خاصی را برای کشیدن مو داشته باشند، مانند یافتن موهای مناسب یا گاز گرفتن موهای کشیده شده.
- خودکار. بعضی از افراد موهای خود را بدون این که متوجه این کار شوند می‌کشند، مثلاً هنگامی که بی حوصله هستند، هنگام خواندن یا تماشای تلویزیون.
بسته به شرایط و خلق و خوی فرد ممکن است بیمار متمرکز کرده و به طور خودکار عمل کندن مو را انجام دهد. برخی از شرایط ممکن است باعث القای احساس نیاز به کشیدن مو در فرد شود، مانند گذاشتن دست خود بر روی سر یا شانه زدن موها.
کندن وسواسی مو می‌تواند با احساسات خاصی مرتبط باشد:
- احساسات منفی. برای بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، کشیدن مو راهی برای مقابله با احساسات منفی یا ناراحت کننده، مانند استرس، اضطراب، تنش، بی حوصلگی، تنهایی، خستگی یا ناامیدی می‌باشد.
- احساسات مثبت. افراد مبتلا به وسواس کندن مو اغلب متوجه با بیرون کشیدن مو احساس رضایت و تکسین می‌کنند. در نتیجه، به کشیدن موهای خود ادامه می‌دهند تا این احساسات مثبت باقی بماند.
تریکوتیلومانیا یک اختلال مزمن محسوب می‌شود. بدون درمان، علائم با گذشت زمان می‌توانند از نظر شدت تفاوت داشه باشند. به عنوان مثال، تغییرات هورمونی قاعدگی می‌تواند باعث تشدید علائم در زنان شوند. در برخی از افراد، در صورت عدم درمان، علائم ممکن است به طور همزمان هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها ادامه داشته باشد. به ندرت، عادت کشیدن مو که چندین سال ادامه داشه است، به طور خود به خود متوقف می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر نمی‌توانید جلوی کشیدن موهای خود مقاومت کنید یا در اثر مشکل پیش آمده در ظاهر خود در اثر کشیدن موها احساس شرمندگی می‌کنید، باید با پزشک خود صحبت کنید. تریکوتیلومانیا تنها یک عادت نادرست نیست، بلکه یک اختلال روانی است و بهبود آن بدون دریافت درمان مناسب بعید به نظر می‌رسد.
علت تریکوتیلومانیا
علت تریکوتیلومانیا مشخص نیست. مانند بسیاری از اختلالات پیچیده، در این بیماری نیز احتمالاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی نقش دارند.
عوامل خطر اختلال موکنی
این عوامل می‌تواند باعث افزایش خطر اختلال کندن مو شود:
سابقه خانوادگی. ژنتیک ممکن است در بروز تریکوتیلومانیا نقش داشته باشد و این اختلال در افرادی که خویشاوند نزدیک مبتلا دارند، ممکن است ایجاد شود.
سن. اختلال موکنی معمولاً درست قبل یا در اوایل نوجوانی آغاز می‌شود، اغلب در سنین ۱۰ تا ۱۳ سالگی و در بیشتر موارد به صورت یک مشکل مادام العمر باقی می‌ماند. نوزادان نیز ممکن است مستعد درجات خفیف این مشکل باشند، اما معمولاً خود به خودی و بدون درمان از بین می‌رود.
سایر اختلالات. افرادی که به تریکوتیلومانیا مبتلا هستند ممکن است از اختلالات دیگر مانند افسردگی، اضطراب یا وسواس فکری عملی نیز رنج ببرند.
استرس. شرایط یا اتفاقات استرس زا در برخی افراد ممکن است باعث القای تریکوتیلومانیا شود.
اگرچه زنان بیشتر از مردان تحت درمان تریکوتیلومانیا قرار می‌گیرند، اما کار مورد ممکن است به این دلیل باشد که زنان بیشتر از مردان به دنبال مشاوره پزشکی هستند. در اوایل کودکی، به نظر می رسد که پسران و دختران به طور مساوی تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند.
عوارض تریکوتیلومانیا
اگرچه ممکن است تریکوتیلومانیا اختلال جدی به نظر نرسد، اما می‌تواند تأثیر منفی بزرگی در زندگی فرد داشته باشد. از عوارض این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پریشانی احساسی. بسیاری از افراد مبتلا با احساس شرم، حقارت و خجالت دست و پنجه نرم می‌کنند. این افراد ممکن است به دلیل شرایطی که دارند، اعتماد به نفس پایین، افسردگی، اضطراب و سوء مصرف الکل یا مواد مخدر را تجربه کنند.
- بروز مشکلات اجتماعی و کاری. شرمساری به دلیل ریزش مو ممکن است باعث شود که بیمار از فعالیت‌های اجتماعی و فرصت‌های شغلی خود استفاده نکند. افراد مبتلا به اختلال وسواس کندن مو ممکن است از کلاه گیس استفاده کنند، موهای خود را به صورتی که مرتب کنند که تکه‌های طاس دیده نشود و یا از مژه مصنوعی استفاده کنند. برخی از افراد ممکن است از ترس کشف وضعیت خود از صمیمیت فیزیکی خودداری کنند.
- آسیب به پوست و مو. کشیدن مداوم مو می‌تواند باعث ایجاد جای زخم و آسیب‌های دیگر از جمله عفونت در پوست سر یا ناحیه خاصی که مو کشیده می‌شود شود و می‌تواند رشد مو را برای همیشه تحت تأثیر قرار دهد.
- تشکیل گلوله‌های مو. خوردن موها ممکن است منجر به ایجاد یک گلوله موی بزرگ و مات (تریکوبزوار) در دستگاه گوارش شود. در طی چند سال، این توپ مو باعث کاهش وزن، استفراغ، انسداد روده و حتی مرگ می‌شود.
تشخیص اختلال کندن مو
روش‌های ارزیابی برای تعیین این که آیا فرد به تریکوتیلومانیا مبتلا است یا نه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بررسی میزان ریزش موها
- طرح سوال و بحث در مورد علت ریزش موها
- رد کردن سایر علل احتمالی کشیدن مو یا ریزش مو با انجام آزمایش‌های تعیین شده توسط پزشک
- شناسایی هرگونه اختلال جسمی یا روانی که ممکن است با کشیدن مو همراه باشد
- استفاده از معیارهای تشخیصی در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) منتشر شده توسط انجمن روان پزشکی آمریکا
درمان تریکوتیلومانیا
تحقیقات در مورد درمان تریکوتیلومانیا محدود است. با این حال، برخی از گزینه‌های درمانی به بسیاری از افراد کمک کرده تا شدت بیماری خود را تعدیل یا کاملاً متوقف کنند.
تراپی
انواع تراپی‌هایی که ممکن است در درمان تریکوتیلومانیا مفید باشند عبارتند از:
- آموزش تغییر عادت. این نوع از رفتار درمانی، درمان اصلی تریکوتیلومانیا است. در این درمان بیمار می‌آموزد که چگونه موقعیت‌هایی را که در آن‌ها احتمال کشیدن و کندن موهایش بیشتر است را تشخیص داده و رفتارهای دیگر را جایگزین آن کند. به عنوان مثال، ممکن است گره کردن مشت‌ها یا انتقال دست‌ها از موها به گوش‌ها کمک کننده باشد. سایر درمان‌ها نیز ممکن است همراه با آموزش تغییر عادت استفاده شود.
- درمان شناختی. این روش درمانی می‌تواند به بیمار کمک کند تا باورهای تحریف شده‌ای را که ممکن است در رابطه با کشیدن مو داشته باشد، شناسایی و بررسی کند.
- درمان پذیرش و تعهد. این روش درمانی می‌تواند به بیمار کمک کند تا بیاموزد که اصرار و فشار به کشیدن موها را قبول کرده اما در عین حال آن را انجام ندهد.
درمان سایر اختلالات بهداشت روان که اغلب با تریکوتیلومانیا همراه هستند، مانند افسردگی، اضطراب یا سو مصرف مواد نیز بخش مهمی از روند درمان است.
دارو درمانی
اگرچه هیچ دارویی به طور خاص برای ترک عادت کندن مو توسط سازمان غذا و دارو تأیید نشده است، اما برخی از داروها در کنترل برخی علائم کمک کننده هستند.
به عنوان مثال، پزشک ممکن است داروی ضد افسردگی مانند کلومیپرامین (آنافرانیل) را توصیه کند. سایر داروهایی که تحقیقات نشان می‌دهد ممکن است فوایدی را به همراه داشته باشند عبارتند از N-استیل سیستئین، اسید آمینه‌ای که بر روی انتقال دهنده‌های عصبی مربوط به خلق و خوی تأثیر می‌گذارد و اولانزاپین (Zyprexa)، داروی ضد روان پریشی غیر تیپیک.
با پزشک خود در مورد هر دارویی که پیشنهاد می‌کند صحبت کنید. فواید احتمالی داروها باید همواره در برابر عوارض جانبی احتمالی سنجیده شوند.
تطابق دادن خود با شرایط موجود و دریافت حمایت
بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا گزارش می‌کنند که در تجربه کشیدن مو احساس تنهایی می‌کنند. کمک به عضویت در یک گروه پشتیبانی، به این افراد کمک می‌کند تا بتوانند با دیگران که تجربیات و احساسات مشابهی دارند در تعامل باشند.
از پزشک یا متخصص بهداشت روان خود در مورد جستجوی آنلاین برای گروه‌های پشتیبانی تریکوتیلومانیا کمک بخواهید.
آمادگی برای قرار ویزیت پزشک
جستجوی کمک پزشکی اولین قدم در درمان تریکوتیلومانیا است. در ابتدا ممکن است بهتر است فرد به پزشک مراقبت‌های اولیه یا متخصص پوست مراجعه کند. پزشک یا متخصص می‌تواند بیمار را به یک متخصص بهداشت روان معرفی کند.
شما چه کاری می‌توانید انجام دهید
قبل از قرار ویزیت با پزشک لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- تمام علائمی که تجربه می کنید؛ حتی اگر به نظر می‌رسد به کشیدن مو ارتباطی نداشته باشد. تریکوتیلومانیا می‌تواند علائم جسمی و روانی ایجاد کند. توجه داشته باشید که چه چیز احساس نیاز به کندن موها را تحریک می‌کند، چگونه سعی کرده‌اید با این مشکل کنار بیایید و عواملی که باعث بهتر یا بدتر شدن شرایط می‌شوند را شناسایی کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی؛ از جمله تجربه استرس‌های بزرگ یا تغییراتی در زندگی و این که آیا کشیدن مو در خانواده شما ارثی است یا خیر.
- تمام داروها، ویتامین‌ها، گیاهان و یا سایر مکمل‌های مصرفی همراه با دوز و مدت زمان مصرف آن‌ها.
- طراحی سوالاتی از پزشک برای استفاده حداکثری از زمان ویزیت با پزشک
سوالاتی که می‌توانید از پزشک خود بپرسید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- چه چیزی ممکن است باعث بروز این اختلال در من شده باشد؟
- چگونه این بیماری را تشخیص می‌دهید؟
- آیا این بیماری خودی خودی برطرف می‌شود؟ آیا کاری وجود دارد که بتوانم خودم برای بهبود علائم خود انجام دهم؟
- چه روش‌های درمانی را پیشنهاد می‌کنید؟
- اگر تصمیم به مصرف داروها بگیرم، چه مدت طول زمان می‌برد تا علائم من بهبود یابد؟
- عوارض جانبی داروهای که توصیه می‌کنید چیست؟
- اگر برنامه درمانی شما را دنبال کنم، چقدر می‌توانم انتظار پیشرفت داشته باشم؟
در هنگام قرار ملاقات خود از پرسیدن سوالات بیشتر اجتناب نکنید.
چه انتظاری از پزشک می‌رود
پزشک شما احتمالاً تعدادی سوال از شما خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخ دهی به این سوالات باعث می‌شود تا بتوانید وقت خود را برای مرور نکاتی که می‌خواهید روی آن تمرکز کنید، ذخیره کنید. پزشک شما ممکن است سوالات زیر را بپرسد:
- اولین بار عادت کشیدن مو چه زمانی شروع شد؟
- آیا سعی کرده‌اید جلوی کشیدن موهای خود را بگیرید؟ چه نتیجه‌ای گرفته‌اید؟
- آیا مواقع یا موقعیت‌هایی وجود دارند که باعث آغاز احساس نیاز به کشیدن موها شوند؟
- قبل و بعد از کشیدن موهای خود چه احساسی دارید؟
- موهای کدام بخش از بدن خود را می‌کشید؟
- آیا موها را گاز می‌گیرید، می‌جوید یا می‌بلعید؟
- اختلال کندن مو چه تاثیری بر روی کار، مدرسه یا زندگی اجتماعی شما گذاشته است؟
- آیا برای کشیدن مو یا سایر مشکلات عاطفی تحت درمان (دارو یا تراپی) بوده‌اید؟
من دچار این بیماری شدم لطفا کمکم کنید:(.
با توجه به این که این بیماری معمولاً دارای پیش‌زمینه‌ای از سایر اختلالات روانی مثل افسردگیه، درمان خود به خودی با احتمال زیادی کمکی به بهبودی نمی‌کند، باید توجه داشته باشید مثل همه‌ی بیماری‌های دیگر در صورتی که در مراحل اولیه برای درمان اقدام کنید، قدم بزرگی توی مسیر برداشتین، بنابراین توصیه می‌‌کنم حتماً برای تشخیص دقیق و در پیش گرفتن مسیر صحیح، به روان‌پزشک مراجعه کنید.
سلام من هم به این بیماری دچارم تا حالا سه بار مو های سرمو کندم میشخ کمکم کنید از ترس قیافم نمیتونم بیرون برم ۱۷ سالمه اسمم علیه خواهشا حتما راهنمایی کنید