ماستکتومی پروفیلاکتیک (Prophylactic mastectomy) به عمل جراحی اطلاق می‌شود که روی یک یا هر دو سینه‌ی سالم فرد به منظور جلوگیری از حمله‌ی سرطان انجام می‌شود. جراحی پروفیلاکتیک ممکن است خطر ابتلای شما به سرطان سینه را کاهش دهد. زمانی که فردی متوجه می‌شود در معرض خطر ابتلا به سرطان است، سوالات و تصمیمات دشواری به دنبال آن پدید می‌آید؛ یکی از سوالات استفاده از جراحی ماستکتومی پیش‌گیری‌کننده یا پروفیلاکتیک است.
باید در نظر داشته باشید که در معرض خطر بودن به معنای ابتلای حتمی به این سرطان نیست؛ تنها بدین معناست که شانس ابتلای شما در مقایسه با زنی که در معرض یک خطر متوسط یا کم قرار دارد، چند برابر است.
فهم ریسک شخصی ابتلایتان می‌تواند به اتخاد یک تصمیم مناسب کمک کند.
چه کسانی بهتر است به ماستکتومی پروفیلاکتیک به عنوان یک گزینه نگاه کنند؟
تمامی زنان با توجه به داشتن دو فاکتور اصلی برای ابتلا به سرطان سینه، یعنی جنسیت و سن، در معرض خطر قرار دارند اما برخی فاکتورهای دیگر وجود دارند که ریسک ابتلا را افزایش می‌دهند از جمله:
ابتلا به سرطان در یک سینه: در صورتی که ناچارید یک سینه‌ی خود را به علت رشد سرطان در آن تخلیه کنید، احتمال رشد سرطان در سینه‌ی دیگرتان بسیار بالاست. بنابر فاکتورهای خانوادگی و نتایج مشاوره‌ی ژنتیکی، ممکن است به نتیجه برسید که سینه‌ی دیگر، که مورد تهاجم واقع نشده‌است نیز، برداشته شود. این اقدام می‌تواند شانس ابتلا به سرطانی دیگر در طول عمرتان را کاهش دهد؛ اما به طور کامل از بین نخواهد برد.
سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سرطان سینه: در صورتی که مادر، خواهر یا دخترتان به سرطان سینه مبتلا بوده‌است، خصوصا اگر بیماری‌اش پیش‌از سن ۵۰ تشخیص داده شده‌است، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. اگر خانواده‌ی گسترده‌ای دارید، چه از طرف پدری و چه از طرف مادری، و سابقه‌ای از سرطان سینه یا تخمدان در بین آنان دیده می‌شود، شما را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد.
نتایج مثبت تست ژنتیکی: تست‌های ژنتیکی می‌تواند وجود جهش در ژن‌هایی مانند BRC1 و BRC2 را نشان دهند؛ جهش در این ژن‌ها احتمال ابتلا به سرطان سینه را چند برابر می‌کند. در صورتی که سابقه‌ی خانوادگی سرطان سینه را دارید، توصیه می‌شود تست ژنتیکی را انجام دهید. بروز جهش در ژن‌های BRC1 و BRC2 در زنانی که نوادگان یهودی‌های آشکنازی هستند بالاتر است.
مقاله‌ی مرتبط: بهترین روش غربالگری سرطان تخمدان کدام است؟
تغییرات بافت سینه که منجر به افزایش خطر سرطان سینه می‌شوند: دکترتان ممکن است سلول‌های غیرطبیعی در غدد تولیدکننده‌ی شیر در پستان بیابد؛ شرایطی که کارسینومای لبولار موضعی یا LCIS نام دارد.
LCIS سرطان نیست، اما می‌تواند نشان‌دهنده‌ی ریسک رشد سرطان در هردو سینه باشد. در صورت داشتن سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سرطان سینه و یا سابقه‌ی شخصی ابتلا به LCIS بهتر است از chemoprevention (پیشگیری با استفاده از مواد شیمیایی) و یا جراحی پروفیلاکتیک به منظور کنترل وضعیت سلامتتان استفاده کنید.
پرتودرمانی: در صورتی که در سنین ۱۰ تا ۳۰ سالگی تحت پرتودرمانی در ناحیه‌ی سینه قرار گرفته‌اید، ریسک ابتلایتان به سرطان سینه بالاتر است.
بافت سینه‌ی متراکم: علاوه بر افزایش ریسک سرطان سینه، بافت متراکم امکان تشخیص سرطان را برای پزشک دشوارتر می‌کند. در صورتی که شخصی علاوه بر داشتن فاکتورهای ذکر شده، دارای بافت متراکمی در ناحیه‌ی سینه‌است، توصیه می‌شود جراحی پروفیلاکتیک را در نظر داشته باشد.
تعیین میزان در معرض خطر بودن توسط پزشک انجام می‌شود.
زنان در معرض خطر بالا باید با چه افرادی به مشورت درباره‌ی گزینه‌های خود بپردازند؟
تصمیم‌گیری در رابطه با اقدام هنگام فهمیدن این که جز جمعیت در معرض خطر محسوب می‌شوید، پروسه‌ی پیچیده و زمان‌‌بری است. برای کسب بهترین نتیجه توصیه می‌شود با تیمی از متخصصان مشکل خود را مطرح کنید. بسیاری از مراکزی که اقدام به مشاوره دادن به افراد در معرض خطر می‌کنند، تحت نظر متخصصان باشند.
خوشبختانه تصمیم گرفتن درباره‌ی داشت عمل جراحی پروفیلاکتیک، یک تصمیم فوری نیست. به خود اندکی زمان برای بررسی همه‌ی جوانب دهید تا بهترین تصمیم ممکن را اتخاد کنید.
ماستکتومی پروفیلاکتیک تا چه مقدار ریسک ابتلا به سرطان سینه را کاهش می‌دهد؟
ماستکتومی پروفیلاکتیک می‌تواند شانس ابتلا به سرطان سینه را در زنان در معرض خطر به شکل زیر کاهش دهد:
- برای زنانی که دارای جهش در ژن‌های BRC1 و BRC2 هستند، تا ۹۰% می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد.
- برای زنانی که به سرطان سینه مبتلا بوده‌اند و دارای سابقه‌ی خانوادگی بیماری‌اند، این جراحی می‌تواند این ریسک را در سینه‌ی دیگر تا ۹۵% کاهش دهد.
- در زنانی که در یک سینه تومورهای بدخیم داشته‌اند اما سابقه‌ی خانوادگی یا جهش ژنی را نداشته‌اند، جراحی تأثیری بسیار جزئی دارد و در برخی موارد نیز، هیچ اثری ندارد.
- برای زنانی که در معرض خطر متوسطی قرار دارند، ماستکتومی می‌تواند تنها مشکلات ناشی از جراحی را به دنبال داشته باشد و هیچ مزیتی برای سلامتی فرد، نظیر افزایش طول عمر به ارمغان نیاورد.
تحت عمل جراحی قرارگرفتن هیچ ضمانت قطعی برای عدم ابتلا را در آینده فراهم نمی‌کند؛ چرا که امکان تخلیه‌ی کامل این بافت وجود ندارد؛ مقداری از بافت ممکن است روی قفسه‌ی سینه، زیر بغل، بالای ترقوه یا قسمت بالای دیواره‌ی شکم باقی بماند. برای جراح تخلیه‌ی همه جانبه‌ی بافت وجود ندارد. با وجود این که احتمالش پایین است، اما ممکن سرطان هر مقدار بافتی که باقی مانده را نیز مورد تهاجم قرار دهد.
ماستکتومی پروفیلاکتیک چه خطراتی در پی دارد؟
همانند هر جراحی دیگر، ماستکتومی پروفیلاکتیک پتانسیل خطرات مختلفی را در پی دارد از جمله:
- خونریزی
- عفونت
- درد
- اضطراب و ناامیدی که فرد برای تغییر ظاهر خود دارد
- مشکلاتی که بازسازی دوباره‌ی سینه در پی دارد
- نیاز به انجام دادن جراحیِ مجدد
آیا گزینه‌های دیگری برای کاهش ریسک ابتلا به سرطان سینه وجود دارد؟
در صورتی که جز جمعیت در خطر بالا تشخیص داده شده‌اید و قصد انجام دادن این جراحی را ندارید، باید بدانید گزینه‌های دیگری برای شما وجود دارد از قبیل:
دارو: استروژن‌ها هورمون‌هایی هستند که به طور طبیعی در بدن ساخته شده و عامل بروز سلول‌های سرطانی‌اند. داروهایی که سبب کاهش میزان تولید استروژن‌ها در بدن می‌شوند یا گیرنده‌ی آن را بلوکه می‌کنند، یکی از گزینه‌های پیشگیری هستند. برخی از این داروهای عبارت‌اند از:
- تاموکسیفن؛ برای زنانی که در دوره‌ی پیش از یائسگی و پس از آن قرار دارند قابل استفاده است
- رالوکسیفن (اِویستا)؛ برای زنان یائسه
- اِکسمستان (آروماسین)؛ برای زنان یائسه
- آنستروزول (آریمیدکس)؛ برای زنان یائسه
این داروها می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان تهاجمی سینه را تا ۵۰% کاهش دهند؛ اما عوارضی جانبی در پی خواهند داشت که بهتر است پیش از مصرف آنان، از پزشک خود بخواهید برایتان توضیح دهد.
غربالگری سرطان سینه: پزشکتان ممکن است ماموگرافی با MRI را هر سال تجویز کند. غربالگری باید شامل معاینه‌ی کلینیکی سالانه توسط پزشک نیز باشد
اوفورکتومی پروفیلاکتیک (جراحی خارج‌کردن تخمدان‌ها): این جراحی سبب کاهش ریسک ابتلا به سرطان‌های تخمدان و سینه می‌شود و تا ۵۰% می‌تواند ریسک ابتلا را کاهش دهد؛ البته در صورتی که پیش از ۵۰ سالگی، در زنانی که یائسه نشده‌اند، انجام شود.
سبک زندگی سالم: باقی‌ماندن در یک وزن سالم، گنجاندن ورزش مرتب در برنامه‌ی روزانه، عدم استفاده از دخانیات و الکل، جلوگیری از هورمون‌درمانی به جز در مواقع ضروری خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش می‌دهد. با این حال، تا کنون رژیم غذایی خاصی را برای پیشگیری قطعی از سرطان سینه طراحی نکرده‌اند.
