شاید داستان افراد سالخورده با ذهنی تیز جالب و مورد علاقه‌ی شما هم باشد. گروه خاصی از سالخوردگان در بازه‌ی سنی ۶۰ تا ۸۰ که «Super-Ager» بوده، مقاومت بالایی در برابر پیری طبیعی مغز داشته و سلول‌های خاکستری مغزشان را جوان و فعال نگه‌داشته‌اند.
علم مغز فوق‌العاده
چه‌چیزی مغز افراد سالخورده را فوق‌العاده می‌سازد؟ مطالعه‌ای که در ژورنال Neuroscience۱ منتشر شده به این پرسش نگاهی داشته است. محققان از ۴۴ فرد بزرگسال ۶۰ تا ۸۰ ساله نام‌نویسی کردند و دریافتند افرادی که در تست‌های حافظه عملکرد خوبی داشتند، دارای مغزی با مشخصات مغز جوان بودند. به طور مشخصی، کورتکس مغز این افراد (کورتکس خارجی‌ترین لایه‌ی سلول‌های مغزی است که برای بسیاری از توانایی‌های فکری ضروری می‌باشد)، در اندازه و سایز با افراد بالغ جوان در گروه شاهد قابل مقایسه بود. اسکن‌های مغزی نشان می‌دادند نواحی مغزی مرتبط با توانایی‌های یادگیری و به یاد سپاری اطلاعات جدید، که شامل کورتکس پره‌فرونتال و هیپوکامپ می‌باشد، در «سالخوردگان عالی» بزرگتر از افراد سالخورده‌ی طبیعی است.
دکتر برادفورد دیکرسون۲ محقق ارشد و دانشیار بیمارستان عمومی ماساچوست بیان کرده است:
اینکه سایز مغز سالخوردگان عالی در مابین افراد جوان و دیگر افراد سالخورده نیست تعجب‌برانگیز‌ترین یافته است؛ سایز مغز این افراد حدوداً برابر اشخاص جوان بود که بیان می‌دارد سایز مغز حفظ شده است.
شما نمی‌خواهید یک سالخورده‌ی عالی بشوید؟
سالخوردگان عالی متولد شده‌اند یا ساخته می‌شوند؟ شاید کمی از هر دو، احتمالاً مؤلفه‌های ژنتیکی وجود دارد که این افراد را در برابر پیری طبیعی بیشتر انعطاف‌پذیر می‌سازد، اما این موضوع احتمالاً با عادات سبک زندگی هم ارتباط داشته باشد.
پس، می‌توان یک سالخورده‌ی عالی شد؟ در حالی که نمی‌توان مغز را به دهه‌ی بیستم بازگرداند [در صورتی که این دهه را گذرانده باشید] امّا امکان ابقاء و حتی بهبود عملکرد شناختی با رویکردی ترکیبی به درمان امکان‌پذیر است. برای مثال:
- تمرینات ایروبیک منظمی داشته باشید. محققان معتقدند تمرینات ایروبیک می‌تواند عملکرد شناختی را ارتقا دهد؛ حتی اگر در سنین دیرتری شروع شده و یا نشانه‌هایی از زوال ذهنی دیده شود. مطالعه‌ای که در جلسه‌ی سالانه‌ی ۲۰۱۶ انجمن رادیولوژی آمریکای شمالی۳ ارائه شد دریافته بود که افراد پیر، با میانگین سنی ۶۷، با اختلال شناختی خفیف که در طول شش ماه، ۴ بار در هفته ورزش می‌کردند (چه با تردمیل، دوچرخه‌ی ثابت، و یا اسکی‌واره) افزایشی در حجم مغز و بهبود عملکرد اجرایی داشتند.
- خواب کافی داشته باشید. با استفاده از اسکن MRI مطالعه‌ای در NeuroImage۴ نگاهی به مغز ۴۱ مرد سالم که یک شب از خواب محروم شده بودند، داشته است. محققان مشاهده نمودند که آزمودنی‌ها در مقایسه با افرادی که خواب شبانه‌ی منظمی داشتند، نقص در توجه و حافظه نشان می‌دادند. افراد پیر اغلب با به خواب رفتن و یا خوابیدن مشکلاتی دارند، مشکلاتی که شاید بازتاب عوارض جانبی دارو‌ها و یا وضعیت سلامتی باشد.
- با مدیتیشن اضطراب را کم کنید. سطوح مزمنی از اضطراب، تغییر بیماری‌های آلزایمر در افراد با اختلالات شناختی خفیف (Mild Cognitive Impairment) را سرعت می‌بخشد. در حقیقت، مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ در The American Journal of Geriatric Psychiatry۵ اعلام کرده بود در بیماران MCI با اضطراب خفیف، متوسط و شدید ریسک آلزایمر به ترتیب ۳۳٪، ۷۸٪ و ۱۳۵٪ افزایش می‌یابد. بر اساس یافته‌هایی که امسال در Psychiatry Research۶ به چاپ رسیده است، مراقبه ذهنیت می‌تواند اضطراب را کاهش دهد.
پی‌نوشت:
- Youthful Brains in Older Adults
- Bradford Dickerson
- Aerobic exercise preserves brain volume and improves cognitive function
- The brain functional connectome is robustly altered by lack of sleep
- Anxiety Symptoms in Amnestic Mild Cognitive Impairment Are Associated with Medial Temporal Atrophy and Predict Conversion to Alzheimer Disease
- The effect of mindfulness meditation training on biological acute stress responses in generalized anxiety disorder
