خواب بعد از ظهر فقط یک سنت در برخی از کشورها نیست بلکه واکنشی زیستیست به وعدهی ناهار. محققان توانستهاند معلوم کنند که چگونه قند خون ما، گلوکز، میتواند سلولهای مغزی را از فرستادن سیگنالهای بیداری منع کند.
قبل از این مشخص شده بود که انسان و سایر حیوانات میتوانند بعد از یک وعدهی غذایی خوابآلود و کمفعالیت شوند ولی سیگنالهای مغزی مسئول آن به طور کامل شناختهشده نبود. تیم تحقیقاتی Denis Burdakov فهمیدند که چگونه گلوکز میتواند مسیر ساخت اُرکسینها را در سلولهای عصبی مسدود کند. اُرکسینها پروتئینهای کوچکی هستند که به هوشیاری ما کمک میکنند.
این سلولها برای پاسخدهی به وضعیت تغییرات لحظهای انرژی با تغییر ظریف و هماهنگ در انگیختگی، طلب غذا، ترشح هورمون و سنجشِ سوختوساز با هدف کسب اطمینان از رسیدن گلوکز کافی و دائم به مغز، ضروری به نظر میرسند. محققان منفذی را در سلول سازندهی اُرکسین شناسایی کردهاند که مسئول اثر مهاری گلوکز میباشد.
عملکرد نادرست نورونهای اُرکسین میتواند به حالت خوابآلودگی و میل شدید به خواب (narcolepsy) و چاقی منجر شود. اکنون این که چگونه گلوکز از فعال شدن نورونهای اُرکسین جلوگیری میکند مشخص شده و فهم بهتری از ناهنجاریهای خواب و کاهش ناگهانی وزن در دست است. همهی این یافتهها میتوانند دلیل خواب بعد از ظهر ما را و این که چرا در حالت گرسنگی نمیتوانیم بخوابیم، توضیح دهند.
اُرکسینها (هایپوکرتین) نوروپپیدهای جدیدی هستند که ظاهراً در تنظیم تعادلِ انرژی در بدن نقش ویژهای ایفا میکنند. اُرکسینِ آ در موشها نیاز به غذا را افزایش میدهد و نورونهای مربوط به خود را در ناحیهی هیپوتالامیک جانبی و احشاء تحریک به فعالیت میکند. ردپای این پروتئینها را همچنین میتوان در سلولهای درونریز پانکراس مشاهده کرد؛ اگرچه اطلاعات راجع به ترشح و عملکرد آن زیاد در دسترس نیست. دپلاریزه (فعال) کردن این سلولها ترشح اُرکسینها را از آنها در فرآیندی وابسته به کلسیم افزایش میدهد.
علاوه بر این، ترشح این مولکولها با مقدار گلوکز پایین تحریک میشود، مشابه چیزی که در ترشح گلوکاگون اتفاق میافتد و همانطور که حدس میزنید با گلوکز زیاد هم کاهش مییابد. این اطلاعات با سنجش گلوکز پلاسما در شرایط مختلفی از غلظت آن بدست آمده است. سلولهایی که در کبد گلوکاگون (افزایندهی گلوکز خون) و انسولین (کاهندهی گلوکز خون) میسازند متفاوتند ولی هر دو در ساخت این مولکولها و گیرندههایشان مشابه عمل میکنند.
اُرکسینها ترشح گلوکاگون را افزایش و آزادسازی انسولین در پاسخ به آن را کاهش میدهند و در نتیجه انتشار آن گلوکز و گلوکاگون پلاسما را افزایش و انسولین را کاهش میدهد. خاتمهی بحث این که سلولهای پراکندهای در مغز و احشاء نسبت به گلوکز حساس هستند و جزئی از شبکهای را تشکیل میدهند که با افت گلوکز خون فعال میشود.