آیا تابه‌حال متوجه احساس جرم‌گرفتگی دندان‌هایتان پس از مصرف سالاد اسفناج شده‌اید؟ علت آن چیست؟ با ما همراه باشید.
این عارضه که دندان اسفناجی ( Spinach tooth ) نامیده می‌شود به علت برگ‌های سبز لبالب از اکسالیک اسید اسفناج است!
به گفته Jim Correll –پروفسور آسیب‌شناسی گیاهان در دانشگاه ارکانزاس – این ماده در طبیعت در بسیاری از گیاهان یافت می‌شود اما اسفناج به نسبت سایر محصولات از مقادیر بالاتری از آن برخوردار است.
احتمالا اسفناج از این اسید به عنوان یک مکانیسم دفاعی در مقابل جانورانی مثل حشرات که سعی در خوردن برگ‌های آن دارند استفاده می‌کند.
اسفناج حاوی ترکیبات دیگری من جمله بتاکاروتن ( پیش‌ساز ویتامین A )، لوتئین، فولاته، ویتامین ث، آهن، فوسفوروز، پتاسیم و کلسیم – که ماده‌ی اخیر در عارضه‌ی دندان اسفناجی دخیل است – نیز می‌باشد.
Correll در گفت‌وگو با Live Science تصریح کرد:
هنگامی‌که شما مشغول جویدن اسفناج هستید اکسالیک اسید با کلسیم موجود در آن ترکیب می‌شود؛ واکنش شیمیایی بین این دو ماده می‌تواند منجر به تشکیل کلسیم اکسالات ( Ca Ox ) شود که ماده‌ی اخیر کریستالی است که به خوبی در آب حل نمی‌شود.
وی برای توضیح احساس عجیب “دندان اسفناجی” اضافه کرد:
تشکیل این کریستال های کوچک که در دهان معلق‌اند موجب این احساس غیرمعمول می‌شود.
به‌علاوه از آن جایی که کریستال های کلسیم اکسالات تقریبا در آب غیرمحلول‌اند، می‌توانند در کلیه ی افرادی که مستعد سنگ کلیه هستند تجمع کنند.
براساس تحقیقات Correll و همکارانش روی پرورش گیاهان که در جولای ۲۰۱۶ در ژورنال Euphytica منتشر شد، اسفناج تنها ماده‌ای نیست که حاوی مقادیر زیادی اکسالیک اسید است. چغندر، ریواس، توت فرنگی، آجیل، شکلات، چای، سبوس گندم و تمام دانه های خشک – به استثنای لیما و لوبیا سبز – به عنوان موادی که اکسالات را در ادرار افزایش می‌دهند شناخته می‌شوند و می‌توانند در تشکیل سنگ های کلیه شرکت کنند.
وی در انتها اشاره کرد که با تمام این بحث‌ها، شیوه‌ی جدید پرورش اسفناج ممکن است همه چیز را تغییر دهد.
صدها نوع اسفناج وجود دارند که بعضی از آن‌ها دو برابر بقیه اکسالیک اسید دارند؛ بنابراین او و همکارانش در تلاش‌اند تا گیاهانی با مقادیر پایین‌تری از این اسید را برای مصرف لذت بخش همه پرورش دهند.
از آنجایی که دوره‌ی تست کردن سطح اکسالیک اسید در یکایک این گیاهان گذشته‌است، محققان در جست‌و‌جوی نشانه‌هایی ژنتیکی هستند که بتوانند آن‌ها را در یافتن بهترین اسفناج برای پرورش راهنمایی کند.
همزمان با پرورش اسفناج‌های جدید، دانشمندان باید فاکتورهای دیگری مثل مزه را نیز بررسی کنند یا اینکه آیا گیاه اسفناجی با مقادیر پایین اکسالیک اسید قادر به دفاع از خود در برابر حشرات می‌باشد یا خیر؛ البته در صورت غلبه‌ی حشرات، احتمالاً کشاورزان از متدهای کشاورزی تجاری برای کنترل آفت‌ها استفاده خواهند کرد.
تا زمان رسیدن به وضعیت اشاره شده، عاشقان اسفناج می‌توانند با جوشاندن یا بخارپز کردن اسفناج از شر کلسیم اکسالات خلاصی یابند. به علاوه چکاندن مقداری آب لیمو روی اسفناج تازه نیز موثر است؛ چرا که اسکوربیک اسید ( ویتامین C ) موجود در آب لیمو به حل شدن اکسالیک اسید کمک می کند.
البته هنگامی‌که شما مشغول مصرف اسفناج با لیمو هستید، در نهایت اکسالیک اسیدِ موجود وارد معده شما خواهد شد! اما احساس جرم‌گرفتگی دندانها پس از مصرف کاهش می‌یابد.
مطلب مفید بوده چون سالهاست من این مشکل دارم و البته هم سطح دندان هم سقف دهان با ضخامت زیاد ایجاد می‌شود