زماني‌كه فرد چهره‌ی شخصی را تشخيص می‌دهد، مانند بازيكن مشهور تنيس روجر فدرر يا بازيگر مشهور هالِی بری، سلول‌های خاصی در مغز فعال می‌شوند. طبق پژوهش گزارش شده در Current Biology، اين سلول‌ها حتی زماني‌كه فرد شخص يا شئ آشنايی را می‌بيند اما آن را تشخيص نمی‌دهد نيز فعال می‌شوند. تنها تفاوت اين است كه در اين حالت فعاليت عصبی ضعيف‌تر بوده و نسبت به حالتی كه فرد آگاهانه چهره را تشخيص می‌دهد و ثبت می‌كند، دارای تاخير است.
اين يافته‌ها درک بهتری از مكانيسم ادراک آگاهانه را ممكن می‌سازد. فلوريان مورمان (Florian Mormann)، از دانشگاه پزشكی Bonn آلمان، می‌گويد:
يافته‌های ما نشان می‌دهد حتی زمانيکه فرد بين عكس‌های متوالی كه پخش می‌شوند چهره‌ی روجر فدرر را تشخيص نمی‌دهد، همچنان «سلول‌های مخصوص روجر فدرر» در مغز فعال می‌شوند. همچنين ما دريافتيم كه در اين شرايط اطلاعات كاملا خلاصه‌ای در فعاليت‌های عصبی وجود دارد كه برای تجربه‌ی آگاهانه غيرقابل دسترس است.
مقاله مرتبط: تشخیص چهره: مدرکی جدید بر رشد سلول‌های عصبی
محققان با ضبط فعاليت‌های نورونی ٢٧٣٥ بيمارِ جراحی مغز و اعصاب كه الكترودهايی برای كنترل صرع در مغزشان كاشته شده بود، به اين يافته‌ها رسيدند. آن‌ها از پديدهای به نام «چشمک آگاهانه۱» استفاده كردند كه بر اساس آن زماني كه شخص دو عكس آشنا را بلافاصله پشت سر هم می‌بيند غالبا عكس دوم را تشخيص نخواهد داد. ترتيب آزمايش به محققان اجازه میداد تا مستقيما پاسخ عصبی ايجاد شده هنگام تشخيص و عدم تشخيص همان عكس را مقايسه كنند.
نتیجه
همانطور كه انتظار میرفت شركت‌كنندگان اغلب عكس دومی را كه بلافاصله پس از عكس اول نمايش داده میشد تشخيص نمیدادند، اما محققان دريافتند كه نورونهای متناظر عكس به هرصورت فعال می‌شوند. اگرچه تفاوت قابل ملاحظهای در قدرت و سرعت پاسخ عصبی وجود داشت.
به گفته‌ی مورمان، مطالعه‌ی فعاليت نورونهای مشخص هنگام بيداری و هوشياری فرد، كليد تشخيص سيگنالهای ضعيف اما حاوی اطلاعات مفيد در نورون‌ها حين ادراك ناخودآگاهانه بود، بخصوص در نورونهای نواحی از مغز كه از جريان پردازش دور بوده و غيرقابل سنجش با ابزارهای مرسوم هستند. مشاهده‌ی تاثير سرعت و زمان عكس العمل نورون‌ها در تشخيص عكس شگفت‌آور بود.
اين يافته‌ها بحث‌های تئوری درمورد طبيعت ادراک و آگاهی انسان را زير سوال می‌برد. براي مثال هنوز مشخص نشده است كه آگاهی يك پديدهی همه يا هيچ است يا درجههای مختلفی دارد. محققان میگويند مشاهده‌ی فعاليت نورون‌ها در هر دو حالت تشخيص و عدم تشخيص عكسها و تفاوت ميزان فعاليت نورون‌ها در هر حالت، به نفع ايدهی درجهدار بودن پديده ادراك و منحصر به فرد بودن آن است.
محققان اكنون به دنبال كشف چگونگی ارتباط بين فعاليت نورونهای مشخص در ناحيهای از مغز با فعاليت نورون‌ها در ديگر نقطه مغز و تاثير اين ارتباط در ادراک آگاهانه هستند.
مقاله مرتبط: پرده از رازِ چگونگی تشخیص چهره توسط مغز برداشته شد!
۱. attentional blink
