غدد آدرنال (فوق کلیه)
هر فرد دو غده‌ی آدرنال دارد که بر روی هر یک از کلیه‌ها قرار دارند. در حالت عادی در بدن هر یک از ما دو کلیه وجود دارد. غدد آدرنال غدد کوچکی هستند با رنگ متمایل به زرد که حدود ۱۰ گرم وزن دارند. این دو غده‌ی کوچک برای سیستم اِندوکراین بدن اهمیت زیادی دارند. سیستم اِندوکراین از بافت‌ها و اُرگان‌هایی تشکیل شده است که هورمون ترشح می‌کنند. هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که در جریان خون حمل شده و بر فعالیت اُرگان‌ها یا سلول‌های مختلف بدن اثر خاصی می‌گذارند. هر غده‌ی آدرنال دو بخش اصلی با عملکردی جداگانه دارند:
- قشر غده‌ی آدرنال: بخش خارجی غده‌ی آدرنال قشر یا کورتکس (cortex) نامیده میشود. قشر آدرنال سه هورمون اصلی می‌سازد: کورتیزول، آلدوسترون، دی‌هیدرواِپی‌آندروسترون (DHEA). این هورمون‌ها، متابولیسم، فشار خون و ویژگی‌های بدن، مثل رویش مو و شکل بدن را به دقت کنترل می‌کنند.
- مرکز غده‌ی آدرنال: بخش داخلی غده‌ی آدرنال، مرکز یا مِدولا (Medulla) نامیده میشود. مِدولای غده‌ی آدرنال سه هورمون می‌سازد: اِپی‌نفرین، نوراِپی‌نفرین و دوپامین. این هورمون‌ها، که اغلب کاته‌کولامین نامیده می‌شوند، پاسخ بدن را به استرس‌ها نظیر ستیز و گریز، با بالا رفتن آدرنالین کنترل می‌کنند.
غده‌ی آدرنال دو بخش اصلی دارد: مدولا و کورتکس.
تومور غدد آدرنال
تومور زمانی ایجاد میشود که سلول‌های سالم بدن تغییر کرده، غیر قابل کنترل شده و توده‌ای را تشکیل می‌دهند. یک تومور می‌تواند سرطانی یا خوش‌خیم باشد. تومور سرطانی توموری بدخیم است؛ یعنی رشد کرده و به سایر نقاط بدن منتشر میشود. اما تومور خوش‌خیم توموری است که رشد می‌کند ولی به سایر نقاط بدن منتشر نمیشود. تومور غده‌ی آدرنال گاهی اوقات می‌تواند باعث ترشح میزان بسیار زیادی هورمون شود. در این حالت، تومور، تومور فعال و تولیدکننده نامیده میشود. زمانی که تومور غده‌ی آدرنال هورمون ترشح نمی‌کند، تومور غیر‌تولیدکننده یا غیر فعال نامیده میشود. عوارض و شیوه‌های درمانی تومور غده‌ی آدرنال به موارد زیر بستگی دارد:
- اینکه تومور تولیدکننده و فعال است یا خیر.
- اینکه چه هورمونی به میزان اضافی تولید میشود.
- اینکه تومور در ابتدا از غده‌ی آدرنال شروع شده است یا اینکه از سایر بخش‌ها به این غده منتشر شده است.
مقاله‌ی مرتبط: هر آنچه باید درباره‌ی انواع سرطان بدانید.
تومور غده‌ی آدرنال فعال و تولیدکننده ممکن است تولید هر یک از انواع هورمون‌های غده‌ی آدرنال را افزایش دهد. در موارد نادر، چنین تومورهایی تولید بیش از یک هورمون را افزایش می‌دهند. در این بخش به توضیح تومورهای غده‌ی آدرنال اولیه (ابتدایی) می‌پردازیم.
تومورهای ابتدایی غده‌ی آدرنال در غدد آدرنال شروع می‌شوند. همان‌طور که گفته شد تومورهای غدد آدرنال ممکن است در نتیجه‌ی سرطان سایر اُرگان‌های بدن مانند ریه‌ها و و سپس انتشار تومور به غدد آدرنال، طی فرآیندی به نام متاستاز به‌وجود آیند. تومورهای ابتدایی غدد آدرنال شامل موارد زیر می‌شوند:
- آدِنوما: آدِنوما شایع‌ترین نوع تومورهای غدد آدرنال است. این تومور، توموری غیرسرطانی و غیرفعال (غیر تولیدکننده) است که مربوط به قشر غده‌ی فوق‌کلیه میشود. آدنوما اگر کوچک باشد معمولا عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند و نیاز به درمان خاصی ندارد. آدنوما گاهی اوقات، آدنومای آدرِنوکورتیکال هم نامیده میشود.
- کارسینومای آدرنوکورتیکال: کارسینومای آدرنوکورتیکال به ندرت رخ می‌دهد اما شایع‌ترین نوع تومورهای غدد آدرنال سرطانی (بدخیم) محسوب میشود. این تومور، کارسینومای آدرنال کورتیکال (قشر فوق‌کلیوی) نیز نامیده میشود. به طور میانگین ۴ تا ۱۲ نفر از هر یک میلیون نفر به این تومور، که منشأش قشر غده‌ی فوق‌کلیه است، مبتلا می‌شوند. این نوع تومور اگر تولیدکننده و فعال باشد ممکن است بیش از یک نوع هورمون تولید کند.
- نوروبلاستوما: این نوع تومور یکی از سرطان‌های دوران کودکی است که از مدولای غده‌ی فوق‌کلیه آغاز میشود.
مقاله‌ی مرتبط: نوروبلاستوما در کودکان
- فِئوکروموسیتوما: این تومور نوعی تومور نورواندوکراین (اندوکراین عصبی) است که در مدولای غده‌ی فوق‌کلیه آغاز میشود.
ریسک فاکتورها و عوامل خطرساز
ریسک فاکتور یا عامل خطرساز هر چیزی است که احتمال ابتلای فرد به تومور را افزایش می‌دهد. هر چند ریسک فاکتورها اغلب بر پیشرفت یک تومور تأثیر می‌گذارند، بیشترشان به طور مستقیم تومور ایجاد نمی‌کنند. برخی افراد که در معرض چندین ریسک فاکتور هستند ممکن است تا آخر عمرشان به توموری دچار نشوند درحالیکه برخی افراد، بدون اینکه در معرض ریسک فاکتور شناخته شده‌ای باشند، به تومور مبتلا می‌شوند. اما شناخت ریسک فاکتور و صحبت با پزشک معالج درباره‌ی آن‌ها به شما کمک خواهد کرد شیوه‌ی زندگیتان را سالم‌تر انتخاب کنید.
عاملی که تومورهای غدد آدرنال بسیار بدخیم را ایجاد می‌کند هنوز به طور دقیق شناخته شده نیست اما افراد با شرایط وراثتی خاص، احتمال بیشتری دارد که به این نوع تومورها مبتلا شوند. افرادی که به خاطر سابقه‌ی خانوادگیشان احتمال بیشتری دارد که به تومورهای غدد آدرنال مبتلا شوند، هر سال باید توسط پزشکان معاینه شوند.
شرایط وراثتی که باعث افزایش احتمال ابتلا به تومورهای غدد آدرنال می‌شوند عبارتند از:
- سندرم لی-فرامِنی (Li-Fraumeni)
- سندرم وُن هیپِل لیندا (Von Hippel-Lindau)
- نئوپلازی اِندوکراین چندگانه، نوع ۲ (MEN2)
- نوروفیبروماتوز نوع ۱
- کمپلکس کارنی (Carney Complex)
محققان همچنان در تلاشند تا ریسک فاکتورهای این بیماری را بشناسند و بفهمند مردم چه کارهایی می‌توانند در مقابل این ریسک فاکتورها انجام دهند. هنوز هیچ راه ثابت شده‌ای برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد اما کارهایی است که شما می‌توانید برای کمتر شدن احتمال ابتلایتان انجام دهید.
عوارض و نشانه‌ها
افراد مبتلا به تومورهای غدد آدرنال ممکن است نشانه‌هایی که در ادامه آمده است را تجربه کنند. افراد مبتلا به این تومور گاهی اوقات ممکن است هیچ یک از این عوارض را نشان ندهند یا حتی ممکن است این نشانه‌ها دلیلی به غیر از تومور داشته باشند.
- فشار خون بالا
- سطوح پایین پتاسیم خون
- تپش قلب
- عصبی بودن
- احساس اضطراب و وحشت‌زدگی
- سردرد
- دیابت
- درد شکمی
- به شدت عرق کردن
- افزایش یا کاهش وزن بسیار شدید
- ضعف
- رشد زیاد موها
- نشانه‌های اتساع شکمی
- تغییرات ناحیه‌ی ژنیتالیا
- آکنه غیر معمول
- تغییرات قوای جنسی
علاوه بر این، فِئوکروموسیتوما ممکن است افزایش خطرناکی را در سطوح هورمون‌هایی که در تنظیم فشار خون و پاسخ بدن به استرس نقش دارند، ایجاد کند. یک افزایش شدید سطوح هورمونی می‌تواند باعث افزایش ناگهانی فشار خون شود که احتمال حمله‌ی قلبی، سکته، هموراژ و مرگ ناگهانی را افزایش می‌دهد. اگر درباره‌ی هریک از تغییراتی که در بدنتان رخ داده است نگرانید، با پزشکتان مشورت کنید. پزشک از شما درباره‌ی سابقه‌ی این تغییرات و مدت زمانی که رخ داده‌اند پرسش‌هایی خواهد کرد. علاوه بر این سوال‌های دیگری نیز از شما خواهد پرسید تا علت این تغییرات و منشأ آن‌ها را بفهمد. این کار تشخیص یا Diagnosis نامیده میشود. اگر یک تومور تشخیص داده شود، درمان نشانه‌های بیماری یکی از بخش‌های مهم پروسه‌ی درمان را تشکیل خواهد داد. این کار، مدیریت عوارض و نشانه‌ها، مراقبت پشتیبانی (supportive care) و یا مراقبت تسکینی موقتی نامیده میشود.
تشخیص
پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند تا یک تومور را پیدا کرده یا آن را شناسایی کنند. آن‌ها همچنین از آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌کنند تا بفهمند یک تومور سرطانی است یا خیر و اینکه آیا به بخش‌های دیگر بدن انتقال پیدا کرده است یا نه. اگر این اتفاق افتاده باشد، گفته میشود متاستاز رخ داده است. برخی آزمایش‌ها هم می‌توانند مناسب‌ترین شیوه‌ی درمان بیماری را مشخص کنند.
در تشخیص تومورهای غدد آدرنال، با استفاده از تست خون و تست ادرار، در خون و ادرار به دنبال ترکیباتی می‌گردیم که به تشخیص فعال یا غیرفعال بودن تومور کمک می‌کنند. یک پرتونگاری حساب شده مثل اسکن‌های CT یا CAT و یا یک MRI نیز ممکن است به تشخیص تومور و مشخص کردن سرطانی بودن آن کمک کنند. تست‌های تصویربرداری (که تصاویری از داخل بدن را نشان می‌دهند) برای فهمیدن رخ دادن متاستاز یک تومور سرطانی استفاده می‌شوند. همان‌طور که گفته شد پزشکان ممکن است آزمایش‌هایی را هم انجام دهند تا بفهمند کدام روش درمانی برای بیمار بهتر خواهند بود. در ادامه تعدادی از روش‌هایی که ممکن است پزشک برای تشخیص از آن‌ها استفاده کند آمده است. این لیست شامل تمام روش‌ها نمیشود، همچنین برای یک بیمار هم از تمام این روش‌ها استفاده نمی‌کنند.
پزشک در تشخیص اینکه چه تستی برای کدام بیمار بهتر است فاکتورهای زیر را مدنظر خواهد داشت:
- نوع تومور
- عوارض و نشانه‌هایی که بیمار نشان داده است.
- سن و وضعیت پزشکی بیمار
- نتایج آزمایشات پزشکی که قبلا انجام شده‌اند.
علاوه بر یک معاینه‌ی فیزیکی کامل، تست‌های زیر هم ممکن است در تشخیص تومورهای غدد آدرنال مفید باشند:
- تست‌های خون و ادرار: تست‌های خون و ادرار به اندازه‌گیری مقدار هورمون‌های غدد آدرنال کمک می‌کنند تا فعال بودن یا نبودن تومور مشخص شود. یک نمونه‌ی ادرار ۲۴ ساعته نیز ممکن است موردنیاز باشد. در این نوع تست ادرار، فرد باید نمونه‌ی ادرارش را طی ۲۴ ساعت جمع‌آوری کند تا برای تست‌های آزمایشگاهی استفاده شود. نتایج این تست به پزشک کمک خواهد کرد تا بفهمد هورمون‌های مختلف با چه سرعتی تولید می‌شوند. یکی از هورمون‌هایی که پزشکان در این روش آن را بررسی می‌کنند، کورتیزول، هورمون استرس است. یک آزمایش مخصوص به نام تست سرکوب دگزامتازون سطوح کورتیزول را در بدن چک می‌کند. برای انجام این آزمایش از بیمار خواسته میشود، عصر روز قبل یک قرص مصرف کند. این قرص حاوی دارویی است که در بدن مثل کورتیزول عمل می‌کند. اگر کسی که به تومور غدد آدرنال مبتلا نیست این قرص را مصرف کند، بدنش تولید کورتیزول و سایر هورمون‌ها را کاهش خواهد داد. اما اگر فرد مبتلا به تومور غدد آدرنال آن‌را بخورد، سطح کورتیزول بدن حتی پس از مصرف قرص نیز بالا خواهد ماند. هر دارویی که مصرف می‌کنید را به پزشکتان بگویید، حتی ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و داروهایی که بدون نسخه خریده‌اید؛ چون این اطلاعات برای تفسیر درست نتایج موردنیاز خواهند بود.
- بیوپسی: بیوپسی برداشتن مقدار کوچکی از بافت موردنظر برای بررسی زیر میکروسکوپ است. اگر پزشک شک کند که تومور غده‌ی آدرنال از جای دیگری به این غده منتقل شده است، بیوپسی می‌تواند به مشخص کردن محل شروع سرطان کمک کند که این موضوع هم برای تعیین شیوه‌ی درمان موردنیاز است. اگر بیوپسی موردنیاز باشد، یک سوزن باریک برای برداشتن بافت استفاده خواهد شد. این کار بیوپسی با سوزن ظریف یا آسپیراسیون سوزنی نامیده میشود. بیوپسی توسط یک رادیولوژیست انجام میشود که با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری مانند CT اسکن، سوزن را درست به داخل تومور وارد می‌کند. سپس یک پاتولوژیست نمونه‌ی به دست آمده از بیوپسی را آنالیز می‌کند. پاتولوژیست کسی است که در تفسیر تست‌های آزمایشگاهی و ارزیابی سلول‌ها، بافت‌ها و ارگان‌های بدن برای تشخیص بیماری تخصص پیدا کرده است.
- اسکن‌های CT یا CAT: سی‌تی اسکن با استفاده از عکس‌هایی که پرتوهای X در زاویه‌های مختلف گرفته‌اند، یک تصویر سه‌بعدی از داخل بدن ایجاد می‌کند. سپس یک کامپیوتر عکس‌های گرفته شده را با هم ترکیب کرده و نمایی دقیق و قسمت‌بندی شده از بدن ایجاد می‌کند که هرگونه مشکل، ناهنجاری یا تومور را نشان می‌دهد. گاهی اوقات یک رنگ مخصوص به نام کنتراست متوسط، قبل از اسکن به فرد داده میشود تا تصاویر گرفته شده کیفیت بهتری داشته باشند. این رنگ اغلب با یک لوله به صورت داخل وریدی به یکی از وریدهای محیطی بیمار تزریق میشود. این لوله، یک لوله‌ی کوتاه و پلاستیکی است که به داخل ورید وارد شده و به پزشکان اجازه می‌دهد تزریقات مواد مختلف را راحت‌تر انجام دهند.
- MRI: ام آر آی، به جای پرتوهای ایکس، از میدان‌های مغناطیسی استفاده می‌کند تا یک تصویر دقیق از بدن تهیه کند. ام آر آی همچنین ممکن است برای اندازه‌گیری تومور هم استفاده شود. در این روش هم از رنگ مخصوصی به نام کنتراست متوسط استفاده میشود تا تصاویری با وضوح بهتر به دست آید. این رنگ ممکن است به صورت وریدی به مریض تزریق شود یا اینکه به صورت قرص به او خورانده شود.
- اسکن مِتایُدوبَنزیلوگوآنیدین (MIBG): متایدوبنزیلوگوآنیدین یا MIBG ماده‌ای مشابه آدرنالین است که در تومورهای نورواِندوکراین جمع میشود. یک اسکن MIBG می‌تواند تومورهای مدولای غده‌ی آدرنال را که در تصاویر امواج ایکس ظاهر نمی‌شوند، مشخص کند. این اسکن دو روز متوالی طول می‌کشد. در روز اول، تزریق MIBG به یکی از بازوها صورت می‌گیرد. چند ساعت بعد، تصاویری با استفاده از یک دوربین مخصوص گرفته می‌شوند که نشان می‌دهند MIBG در کجا تجمع کرده است. صبح روز بعد عکس‌برداری دوباره صورت می‌گیرد و در صورت نیاز ممکن است آرمایش دوباره انجام شود.
- نمونه‌برداری از ورید آدرنال (AVS): در موارد نادر، بیمار ممکن است عوارض یک تومور تولید‌کننده‌ی هورمون را نشان بدهد اما سی‌تی اسکن و ام آر آی تومور را تشخیص ندهند؛ یا اینکه بیمار، توده‌های کوچکی در هر دو غده‌ی آدرنالش داشته باشد. در چنین مواردی رادیولوژیست ممکن است خون وریدهای هر یک از غدد آدرنال را آزمایش کند. خون هر یک از غدد آدرنال آزمایش میشود تا مشخص شود آیا هورمون اضافی از غده‌ای که توده‌ی اضافی رویش دارد خارج میشود یا خیر. این آزمایش فقط توسط افراد متخصص و در مراکز مخصوص رادیولوژی انجام میشود.
پس از اینکه تست‌های تشخیصی انجام شد، پزشک درباره‌ی نتایج آن‌ها با شما صحبت خواهد کرد. اگر این نتایج به تشخیص یک تومور منجر شود، پزشک با استفاده از همین نتایج خواهد توانست درجه‌ی آن را هم مشخص کند.
درجه‌بندی تومور
درجه‌بندی تومور روشی است که آن محل استقرار تومور، سرطانی بودن یا نبودن آن، منتشر شدن یا نشدن آن به سایر بخش‌های بدن و تأثیرگذاری آن بر سایر بخش‌های بدن توصیف میشود. پزشکان از تست‌های زیادی استفاده می‌کنند تا درجه و stage تومور را مشخص کنند. درجه‌بندی تومور ممکن است تا زمان انجام تمام تست‌ها یا حتی انجام عمل جراحی برای برداشتن تومور یا غده ی آدرنال، به طور کامل مشخص نباشد. مشخص کردن درجه‌ی تومور به پزشک کمک می‌کند تا شیوه‌ی درمانی که برای بیمار بهتر است را مشخص کند و سیر پیشرفت تومور در بدن بیمار را نیز بفهمد تا روند بهبودی وی را بسنجد. برای تومورهای مختلف درجه‌بندی‌های مختلفی وجود دارد.
سیستم درجه‌بندی TNM
یکی از روش‌هایی که پزشکان برای درجه‌بندی تومورها از آن استفاده می‌کنند، سیستم TNM است. پزشکان از نتایج تست‌های تشخیصی و اسکن‌ها استفاده می‌کنند تا به سه سوال زیر پاسخ دهند:
- تومور (T): تومور در ابتدا چه اندازه‌ای داشته است؟ تومور در کجا قراردارد؟
- عقده یا گره (N): آیا تومور به گره‌های لنفاوی منتشر شده است؟ اگر بله، کدام گره‌ها و به چه تعداد؟
- متاستاز (M): آیا سرطان به سایر بخش‌های بدن هم متاستاز داده است؟ اگر بله، به کجا و تا چه حد؟
نتایج این سوال‌ها وپاسخ‌ها با هم ترکیب شده و درجه‌ی تومور برای هر فرد مشخص میشود. در این بخش سیستم درجه‌بندی استاندارد برای کارسینومای آدرنوکورتیکال (که دارای ۴ درجه از Stage1 تا Stage4 است) آورده شده است. همان‌طور که گفته شد درجه‌بندی تومور روش رایجی برای توصیف سرطان است که بر مبنای آن، پزشکان برای درمان هرچه بهتر بیماری تلاش می‌کنند. در اینجا اطلاعات بیشتری درباره‌ی هر یک از بخش‌های سیستم درجه‌بندی TNM برای کارسینومای آدرنوکورتیکال آورده شده است.
تومور (T)
در سیستم TNM، حرف “T” به همراه یک حرف یا عدد دیگر (بین ۰ تا ۴) برای توصیف سایز و محل تومور استفاده میشود. برخی از درجه‌ها هم ممکن است برای توصیف تومور با جزییات بیشتر، خود، به گروه‌های کوچک‌تری تقسیم شوند. برخی از درجه‌بندی‌های محصوص تومور در اینجا آمده است:
- TX: تومور اولیه قابل ارزیابی نیست.
- T0: تومور اولیه‌ای وجود ندارد.
- T1: اندازه‌ی تومور پنج سانتی‌متر یا کمتر است و تومور به خارج از غده‌ی آدرنال رشد نکرده است.
- T2: تومور از پنج سانتی‌متر بزرگتر است ولی به خارج از غده‌ی آدرنال رشد نکرده است.
- T3: تومور هر اندازه‌ای می‌تواند داشته باشد. به نواحی اطراف غده‌ی آدرنال رشد کرده ولی هنوز به ارگان‌های اطراف منتشر نشده است.
- T4: تومور هر اندازه‌ای می‌تواند داشته باشد و به داخل هر یک از موارد زیر هم می‌تواند منتشر شده باشد:
- بافت‌ها یا ارگان‌های اطراف مانند کلیه‌ها
- عضله‌ی نازک زیر شش‌ها و قلب که قفسه‌ی سینه را از شکم جدا می‌کند و دیافراگم نامیده میشود.
- عروق خونی بزرگتر مثل آئورت یا وناکاوا‌ها
- پانکراس
- طحال
- کبد
گره (N)
حرف “N” در درجه‌بندی TNM نشان‌دهنده‌ی عقده‌های لنفاوی است. این ارگان‌های کوچک و لوبیایی‌شکل به مبارزه‌ی بدن علیه عفونت‌ها کمک می‌کنند. عقده‌های لنفاوی در سراسر بدن یافت می‌شوند. عقده‌های اطراف محل شروع تومور، عقده‌های لنفاوی موضعی نامیده می‌شوند. عقده‌های لنفاوی دور از تومور هم، عقده‌های لنفاوی دور یا فاصله‌دار نام‌گذاری شده‌اند.
- NX: عقده‌های لنفاوی موضعی قابل ارزیابی نیستند.
- N0: تومور به عقده‌های لنفاوی موضعی منتشر نشده است.
- N1: تومور به عقده‌های لنفاوی موضعی منتشر شده است.
متاستاز (M)
حرف “M” در سیستم TNM نشانگر این است که سرطان به بخش‌های دیگر بدن متاستاز داده است یا خیر.
- M0: سرطان هنوز به بخش‌های مختلف بدن منتشر نشده است.
- M1: سرطان به بخش‌های دیگر بدن هم منتشر شده است.
گروه‌بندی درجه‌های سرطان
پزشکان برای مشخص کردن درحه‌ی سرطان، اطلاعات حاصل از سه بخش T، N و M را با هم ترکیب می‌کنند تا درجه‌ی سرطان مشخص شود.
- درجه‌ی یک (Stage 1): تومور از پنج سانتی‌متر کوچک‌تر بوده و هنوز به خارج از غدد آدرنال رشد نکرده است. به عقده های لنفاوی موضعی یا سایر بخش‌های بدن هم متاستاز نداده است (T1, N0, M0).
- درجه‌ی دو (Stage 2): تومور از پنج سانتی‌متر بزرگتر است. به خارج از غدد آدرنال رشد نکرده و به عقده‌های لنفاوی موضعی یا سایر بخش‌های بدن هم متاستاز نداده است (T2, N0, M0).
- درجه‌ی سه (Stage 3): تومور دارای یکی از این مشخصات است: تومور از پنج سانتی‌منر کوچک‌تر است و به عقده‌های لنفاوی مجاور (موضعی) منتشر شده اما هنوز به سایر بخش‌های بدن متاستاز نداده است (T1, N1, M0). تومور بزرگتر از پنج سانتی‌متر است و به عقده‌های لنفاوی مجاور هم منتشر شده و هنوز به سایر بخش‌های بدن متاستاز نداده است (T2, N1, M0). تومور ممکن است هر اندازه‌ای داشته باشد و به خارج از غدد آدرنال هم رشد کرده است اما هنوز به ارگان‌های مجاور متاستاز نداده است (T3, N1, M0).
- درجه‌ی چهار (Stage 4): تومور در این مرحله دارای یکی از این ویژگی‌های زیر میباشد:
- تومور هر اندازه‌ای می‌تواند داشته باشد و به نواحی اطراف غدد آدرنال هم رشد کرده است اما هنوز به ارگان‌هار اطراف نرسیده است. به عقده‌های لنفاوی مجاور هم منتشر شده ولی هنوز به بقیه‌ی بخش‌های بون متاستاز نداده است (T3, N1, M0).
- تومور هر اندازه‌ای می‌تواند داشته باشد، به ارگان‌های مجاور هم رسیده است اما هنوز به عقده‌های لنفی و بقیه‌ی بخش‌های بدن (به جز ارگان‌های مجاور) متاستاز نداده است (T4, N0, M0).
- تومور هر اندازه‌ای دارد و به ارگان‌های مجاور هم رسیده است. به عقده‌های لنفاوی موضعی نیز متاستاز داده است ولی بجز ارگان‌های مجاور، هنوز به بقیه‌ی جاهای برن منتقل نشده است (T4, N1, M0).
- تومور به بقیه نقاط بدن هم متاستاز داده است ( T با هر شماره‌ای، N با هر شماره‌ای و M1).
بازگشت یا رجوع: سرطان برگشتی، سرطانی است که پس از درمان دوباره ایجاد شده و برگشته است. اگر سرطان برگردد، تست‌ها و آزمایش‌های جدیدی لازم خواهد بود تا منشا سرطان و علت بازگشت آن مشخص شود. این تست‌ها و آزمایشات مشابه آزمایشاتی هستند که در زمان تشخیص اولیه استفاده شده بودند.
مقاله‌ی مرتبط: ارتباط داروهای ضد‌التهاب و ضد استرس با بازگشت سرطان
درمان
در این بخش اطلاعاتی درباره‌ی درمان‌های استاندارد این بیماری آورده شده است. استانداردهای درمان به معنی بهترین درمان‌های شناخته شده میباشد. هنگام تصمیم‌گیری برای روش‌های درمانی، بیماران همچنین تشویق می‌شوند تا آزمایشان کلینیکال را هم انجام دهند. آزمایشات کلینیکال، مطالعاتی تحقیق محور هستند که روش‌های جدید درمان را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. پزشکان نیاز دارند تا درباره‌ی امنیت و تاثیرگذاری این روش‌های جدید اطلاعاتی به دست آورند و آن‌ها را با روش‌های استاندارد درمان مقایسه کنند. در این آزمایشات کلینیکال ممکن است یک داروی جدید، ترکیب جدیدی از روش‌های استاندارد درمان یا دوزهای جدیدی از داروهای استاندارد مورد ارزیابی قرار بگیرند. پزشک به شما کمک خواهد کرد تا درباره‌ی گزینه‌های مختلفی که برای درمان در اختیار دارید اطلاعاتی به دست آورید.
شیوه‌های درمان
برای درمان یک تومور غده‌ی آدرنال، پزشکان حیطه‌های مختلف با هم هم‌فکری می‌کنند تا یک برنامه‌ی درمانی را برای بیمار ایجاد کنند که شامل شیوه‌های مختلف درمانی هم بشود. این گروه از پزشکان مختلف، تیم Multidisciplinary (دارای پزشکان از حیطه‌های مختلف) نامیده میشود. تیم‌های درمانی سرطان اغلب شامل متخصصان سلامت دیگری هم هستند شامل پزشک‌یاران، پرستاران آنکولوژی، فعالان اجتماعی، داروسازان، مشاوران، متخصصان تغذیه و بسیاری افراد دیگر.
بیش از ۲۵ درصد تومورهای غدد آدرنال با یک سندرم ژنتیکی در ارتباطند. هنگام تصمیم‌گیری برای درمان، بهتر است با یک متخصص ژنتیک هم مشورت کنید تا مشخص شود بیماری‌تان زمینه‌ی ژنتیکی دارد یا خیر. اگر برای شما تشخیص سرطان غدد آدرنال داده شده است، اینکه پزشک بداند در خانواده‌ی شما فرد دیگری که سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های اِندوکراین را داشته باشد، وجود دارد یا خیر، اهمیت زیادی خواهد داشت. اگر چنین فردی وجود داشته باشد، سندرم ممکن است یکی دیگر از اعضای خانواده‌ی شما را هم تحت تاثیر قرار دهد و احتمالا آزمایشات ژنتیکی مخصوصی برای او موردنیاز خواهند بود. روش‌های مختلف درمان تومورهای غدد آدرنال در اینحا آورده شده است. روشی که برای درمان بیماران مختلف مبتلا به این تومور استفاده میشود، بستگی به عوامل مختلف دارد از جمله:
- نوع و درجه‌ی تومور
- عوارض جانبی احتمالی
- وضعیت بیمار
- سلامت کلی فرد بیمار
همان‌طور که گفته شد، پروسه‌ی درمانی شما ممکن است شامل درمان عوارض جانبی و نشانه‌های بیماری هم بشود.
جراحی
جراحی به معنی خارج کردن تومور و در صورت لزوم، بخشی از بافت سالم اطراف تومور از بدن طی عمل است. برداشتن غده‌ی آدرنال (Adrenalectomy) به معنی خارج کردن غده‌ی آدرنال به همراه تومور از بدن است. این جراحی ممکن است برای درمان برخی از تومورهای غدد آدرنال موردنیاز باشد. بک جراح متخصص اندوکراینولوژی، جراحی است که درباره‌ی خارج کردن تومورهای اندوکراین از بدن طی جراحی تخصص دارد.
مقاله‌ی مرتبط: روش‌های درمانی سرطان: جراحی
اگر تومور از پنج سانتی‌متر کوچک‌تر باشد (چه با عکس مشخص شود و چه اندازه‌اش در اسکن‌ها معلوم باشد) و سرطانی یا بدخیم هم نباشد، جراحی لاپاراسکوپی (Laparoscopic surgery) می‌تواند مثمر ثمر واقع شود. جراحی لاپاراسکوپی یک تکنیک نیمه تهاجمی است که در آن جراح با یک دوربین نوری و ابزارهای مخصوص، بریدگی‌های کوچکی روی پوست ایجاد می‌کند. این تکنیک در مقایسه با روش‌های سنتی بریدگی‌های بزرگتر، درد و طول دوره ی بهبودی پس از جراحی را کاهش می‌دهد. جراحی لاپاراسکوپی بسته به محل تومور و تجربه‌ی جراح ممکن است از سمت شکم یا پشت انجام شود.
اگر تومور بدخیم و سرطانی باشد یا اندازه‌اش از پنج سانتی‌متر بررگ‌تر باشد، جراحی با یک برش بزرگتر روی شکم یا پشت توصیه میشود. اگر قبلا روی بیمار جراحی شکمی انجام شده باشد، برش روی پشت احتمالا راحت‌تر خواهد بود.
جراحی همچنین اصلی‌ترین روش برای درمان فِئوکروموسیتوما (Pheochromocytoma) میباشد. فئوکروموسیتوما تومور مدولای غدد آدرنال است که کاته‌کولامین اضافی تولید می‌کند.
اگر جراحی لاپاراسکوپی انجام شود، بیمار طی ۱ تا ۳ روز می‌تواند از بیمارستان مرخص شده و طی ۱ هفته فعالیت‌های روزانه‌ی خود را از سر بگیرد. اما اگر برش‌های جراحی بزرگ‌تری موردنیاز باشد، فرد معمولا ۵ تا ۷ روز بستری میشود و به مدت ۶ هفته پس از جراحی نباید احسان سنگین بلند کند.
جراحی غدد آدرنال ممکن است خونریزی ایجاد کند. تومور این غده ممکن است مقادیر اضافی هورمون استرس به نام کاته‌کولامین تولید کند. در این صورت بیمار باید تحت نظر باشد و درمان‌های لازم را برای کنترل فشار خون بالا طی جراحی دریافت کند. بیماران مبتلا به تومورهایی که مقادیر بسیار زیادی هورمون تولید می‌کنند ممکن است قبل از عمل آمادگی‌های زیادی لازم داشته باشند. پس از عمل نیز ممکن است نیاز داشته باشند تا چند روز در بخش مراقبت‌های ویژه‌ی بیمارستان (ICU) بستری شوند. قبل از عمل، با پزشکتان درباره‌ی عوارض جانبی عمل جراحی و نحوه‌ی مدیریت آن‌ها صحبت کنید.
هورمون درمانی
چون تومورهای غدد آدرنال ممکن است مقادیر بسیار زیادی هورمون ترشح کنند، پزشک احتمالا قبل، بعد و همراه سایر درمان‌ها، باید داروهایی را برای کنترل سطوح این هورمون‌ها تجویز کند. برای مثال اگر تومور فِئوکروموسیتوما باشد که کاته‌کولامین اضافی تولید می‌کند، بیمار باید قبل از هر کار دیگری داروهایی برای کنترل میزان کاته‌کولامین‌ها در بدنش دریافت کند. یا پس از جراحی کارسینومای آدرنوکورتیکال که هورمون ترشح می‌کند، بیمار احتمالا باید داروهایی برای بلوکه کردن اثرات کورتیزول اضافی بدنش دریافت کند. این داروها شامل مِتی‌راپُن (Metopirone)، مِتی‌رُزین (Demser)، اسپیرونولاکتون (Aldactone) و استرپتوزوسین (Zanosar) میباشد.
شیمی‌درمانی
روشی است که در آن از مواد شیمیایی برای نابود کردن سلول‌های تومور، با از بین بردن توانایی رشد و تقسیم این سلول، استفاده میشود. پزشکی که در زمینه‌ی استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی متخصص شده، آنکولوژیست دارویی نام دارد و شیمی‌درمانی توسط آنکولوژیست دارویی انجام می‌گیرد.
مقاله‌ی مرتبط: شیمی‌درمانی
موادی که در شیمی‌درمانی استفاده می‌شوند، وارد جریان خون می‌شوند تا به سلول‌های تومور در سراسر بدن برسند. روش‌های رایج شیمی‌درمانی شامل قرار دادن یک تیوب در داخل یک ورید با استفاده از سرنگ یا با استفاده از قرص‌ها و کپسول‌ها میباشد.
پروسه‌ی شیمی‌درمانی نیز شامل مجموعه‌ای از چرخه‌های مختلف است که در طول زمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک بیمار ممکن است در یک زمان فقط یک قرص مصرف کند، یا اینکه چندین قرص را به طور همزمان مصرف نماید. میتوتان (Lysodren) دارویی است که برای درمان سرطان کورتکس غده‌ی آدرنال استفاده میشود. این دارو مقادیر هورمون‌های آدرنوکورتیکوئید تولیدی توسط قشر غده‌ی آدرنال را کاهش می‌دهد.
تماشا کنید: مکانیسم اثر داروهای شیمی‌درمانی
عوارض جانبی شیمی‌درمانی بستگی به بیمار و دوز دارو استفاده شده دارد اما می‌تواند شامل خستگی، عفونت، حالت تهوع و استفراغ، ریزش مو، کاهش اشتها و اسهال باشد. این عوارض معمولا با پایان یافتن دوره‌ی درمان مرتفع می‌شوند. روش‌هایی که برای درمان تومورهای غدد آدرنال استفاده می‌شوند، هنوز هم در حال ارزیابی هستند.
مقاله‌ی مرتبط: عوارض شیمی‌درمانی
رادیودرمانی
در این روش از امواج x پرانرژی یا ذرات دیگر برای نابود کردن سلول‌های تومور استفاده میشود. پزشکی که در زمینه‌ی رادیودرمانی یک تومور متخصص شده است، آنکولوژیست امواج نام دارد. تومورهای غدد آدرنال در موارد نادری نیاز به رادیودرمانی ذارند. رایج‌ترین نوع رادیودرمانی مورد استفاده، رادیودرمانی پرتو خارجی نام دارد که در آن، امواج از طریق دستگاهی در خارج از بدن به تومور تابانده میشود. یک برنامه‌ی رادیودرمانی معمولا شامل چندین روش مختلف است که در طول زمان از آن‌ها استفاده میشود. عوارض جانبی رادیودرمانی شامل خستگی، واکنش‌های پوستی خفیف، ناراحتی‌های معده و حرکات کم روده می‌شوند. اغلب این عوارض کمی بعد از پایان درمان، محو می‌شوند.
درمان عوارض جانبی و نشانه‌های بیماری
یک تومور و درمان‌های آن اغلب عوارض جانبی ایجاد می‌کنند. علاوه بر درمان‌هایی که برای جلوگیری از رشد و پیشرفت تومور و نیز برای حذف آن استفاده می‌شوند، درمان عوارض جانبی بیماری و نشانه‌های بیماری بخش مهمی از پروسه‌ی درمان بیماری را تشکیل می‌دهد. این پروسه مراقبت و درمان تسکینی یا پشتیبانی نامیده میشود و به معنای حمایت از بیمار و فراهم کردن نیازهای اجتماعی، احساسی و فیزیکی وی است.
مراقبت تسکینی هرگونه درمانی است که بر کاهش نشانه‌های بیماری، بهبود کیفیت زندگی و حمایت از بیمار و خانواده‌اش تمرکز می‌کند. هر فردی، بدون توجه به سن، جنس یا درجه‌ی تومورش، ممکن است این مراقبت‌های تسکینی را دریافت کند. مراقبت تسکینی در صورتی بهترین نتیجه را خواهد داشت که به محض احساس نیاز آغاز شود. بیماران اغلب درمان‌های تومور و نیز درمان‌های عوارض جانبی تومور را با هم دریافت می‌کنند. در واقع، بیمارانی که هر دو درمان را همزمان دریافت می‌کنند، نشانه‌ها و عوارض خفیف‌تر، کیفیت زندگی بهتر و رضایت بیشتری از درمانشان دارند.
مراقبت‌های تسکینی بسیار متغیرند و اغلب شامل درمان‌های دارویی، تغییرات تغذیه‌ای، تکنیک‌های آرامش‌بخش، پشتیبانی احساسی و مراقبت‌های دیگر می‌شوند. قبل از آغاز درمان با پزشکانتان درباره‌ی عوارض جانبی احتمالی و مراقبت‌های تسکینی که دریافت خواهید کرد صحبت کنید. در طول دوره‌ی درمان و پس از آن نیز هر مشکلی داشتید با پزشکتان مطرح کنید تا برای حل کردن هر چه سریع‌تر آن اقدام کند.
سرطان غده‌ی آدرنال متاستاتیک
اگر تومور غده‌ی آدرنال از محلی که شروع شده است، به بقیه‌ی بخش‌های بدن انتشار پیدا کند، سرطان متاستاتیک نامیده خواهد شد. در این موارد پزشکان معمولا عقاید متفاوتی درباره‌ی درمان‌های استاندارد خواهند داشت.
شیوه‌ی درمانی شما در این مرحله ممکن است ترکیبی از رادیودرمانی، شیمی‌درمانی و جراحی باشد. مراقبت تسکینی نیز احتمالا برای بهبود نشانه‌ها و مدیریت عوارض بیماری موردنیاز خواهد بود.
برای بسیاری از بیماران، تشخیص سرطان متاستاتیک بسیار اضطراب‌آور و در اغلب موارد غیرقابل تحمل است. بیماران و خانواده‌های آنان بهتر است این احساساتشان را با پزشکان، فعالان اجتماعی و سایر اعضای گروه درمانی در میان بگذارند. صحبت با سایر بیماران نیز برای تحمل این وضعیت مفید خواهد بود.
مقاله‌ی مرتبط: سرطان متاستاتیک
ممنون از توضیحات بسیار کامل و متن خیلی مرتبتون
با سلام پدر من رفته آزمایش و همچین جوابی گرفته:
اندازه قلب و مدیاستن در حد طبیعی است.توده و لنفادنوپاتی مدیاستینال دیده نشد
پلورال افیوژن رویت نمیشود
پترن برونکوواسکولر ریه ها طبیعی بوده و کدورت پارانشیمی فعال در ریه ها دیده نشد
تراشه و برونش های اصلی باز بنظر میرسد
عارضه تروماتیک واضح در دنده ها رویت نشد
در ارزیابی ضمنی ندول به قطر ۱۶ میلیمتر در آدرنال چپ مشاهده میشود که با آدنوم سازگار میباشد
توروخدا اگه مشکلی هست رو بگید