شیمی‌درمانی یک روش درمانی مبتنی بر دارو است که با کمک مواد شیمیایی قوی، اقدام به کشتن سلول‌های به سرعت در حال رشد بدن می‌کند. از شیمی‌درمانی بیشتر برای درمان سرطان استفاده می‌شود. داروهای شیمی‌درمانی انواع گسترده‌ای دارند و حتی میتوان به صورت ترکیبی از آن‌ها استفاده نمود. با وجود این‌که شیمی‌درمانی روشی بسیار موثر در درمان انواع سرطان است، عوارض جانبی گسترده‌ای را نیز شامل می‌شود.
کاربردها
به‌طور خلاصه، از شیمی‌درمانی در از بین بردن سلول‌های سرطانی در افراد مبتلا به سرطان استفاده می‌شود. عمده‌ترین کاربردهای شیمی‌درمانی را میتوان به شرح زیر بررسی کرد:
- درمان سرطان، بدون استفاده از سایر روش‌های درمانی: از شیمی‌درمانی میتوان به‌عنوان تنها روش درمانی، یا روش درمانی اصلی استفاده کرد.
- کشتن سلول‌های سرطانی پنهان، پس از پایان درمان: پس پایان درمان به روش‌های دیگر، مثل جراحی، میتوان از شیمی‌درمانی برای تکیل روند درمانی بهره جُست. این حالت به Adjuvant Therapy (درمان کمکی ) معروف است.
- آماده‌سازی بیمار برای سایر روش‌های درمانی: از شیمی‌درمانی میتوان برای کوچک کردن تومور استفاده کرد. این حالت به Neoadjuvant Therapy مشهور است.
- برای تعدیل علائم و نشانه‌ها: شیمی‌درمانی می‌تواند با از بین بردن قسمتی از سول‌های سرطانی به کاهش علائم و نشانه‌ها کمک کند. این حالت به Palliative Chemotherapy (شیمی‌درمانی تسکینی) معروف است.
برخی از داروهای شیمی‌درمانی، تاثیر مثبت قابل توجهی در درمان سایر بیماری‌ها دارند:
- بیماری‌های مغز استخوان: بیماری‌های مربوط به مغز استخوان معمولاً به‌کمک پیوند سلول‌های مغز اسخوان درمان می‌شوند. کاربرد شیمی‌درمانی در درمان این بیماری‌ها، در جهت آماده‌سازی بافت برای پیوند است.
- اختلالات سیستم ایمنی بدن: دوز پائین شیمی‌درمانی می‌تواند به کنترل فعالیت زیاد دستگاه ایمنی – در بیماری‌های نظیر لوپوس و آرتریت روماتوئید – کمک کند.
خطرات
داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند عوارض جانبی قابل‌توجهی داشته باشند. با توجه به تفوات در انواع عوارض جانبی داروهای شیمی‌درمانی مختلف، بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای شیمی‌درمانی عمدتاً شامل عوارض جانبی زیر هستند:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- ریزش مو
- از دست دادن اشتها
- خستگی
- تب
- زخم‌های دهانی
- درد
- یبوست
- کبودی آسان
بسیاری از این عوارض جانبی قابل درمان هستند و بسیاری از آن‌ها با پایان درمان، از بین می‌روند.
همچنین داروهای شیمی‌درمانی منجر به بروز دسته‌ای از عوارض جانبی می‌شوند که ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از درمان نمود پیدا می‌کنند. این متدائل‌ترین عوارضی که در این دسته قرار می‌گیرند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب به بافت ریه
- مشکلات قلبی
- ناباروری
- مشکلات کلیوی
- آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی)
- خطر ابتلا به سرطان دوم
