آستیگماتیسم به غیرعادی بودن شکل قرنیه گفته می‌شود؛ اختلالی که منجر به پیدایش مشکلاتی در بینایی فرد می‌گردند. آستیگماتیسم بسیار شایع، اما اصلاح‌پذیر است. با ما همراه باشید.
از ساختمان چشم شروع کنیم؛ قرنیه، پنجرۀ گنبدی‌شکل و شفاف جلوی چشم است. پرتوهای نوری ابتدا از قرنیه می‌گذرند، سپس به عدسی چشم می‌رسند. عدسی پرتوها را بر روی شبکیۀ چشم متمرکز می‌کند. شبکیه، تصویر را ضبط و از طریق عصب بینایی (Optic) به مغز می‌فرستد.
در حالت طبیعی، قرنیه مدور است. در افراد مبتلا به آستیگماتیسم، قرنیه – مثلا – بیضی‌شکل است، در نتیجه پرتوهای نوری به‌جای تمرکز برروی یک نقطه، پخش می‌شوند.
“تاری دید” شایع‌ترین علامت آستیگماتیسم است. برخی افراد آن را به‌صورت دوبینی – اما تنها در یک چشم – توصیف می‌کنند. اگر مبتلا به آستیگماتیسم هستید، احتمالاً هنگام تمرکز بیش از حد بر روی اشیا نزدیک یا دور دچار خستگی چشمی، دوبینی و سردرد می‌شوید.
می‌توان گفت بیشتر مردم درجه‌ای از آستیگماتیسم را دارند. در حقیقت قرنیۀ کاملاً کروی کمیاب است. گرچه از آستیگماتیسم از زمان تولد وجود دارد، اما معمولاً تا زمانی که کودک، در سن مدرسه، اقدام به خواندنِ متون نکرده‌است، به وجود آن پی برده نمی‌شود.
اساساً آستیگماتیسم حالتی پایدار دارد، ولی ممکن است به مرور زمان بدتر شود. چشم‌پزشکان می‌توانند با یک معاینۀ چشم استاندارد، آستیگماتیسم را تشخیص دهند.
استفاده از عینک طبی، بهترین و مطمئن‌ترین راه برای اصلاح آستیگماتیسم است. افرادی که لنزهای طبّی را ترجیح می‌دهند، در نهایت مجبور به استفاده از لنزهای سخت هستند. لنزهای نرم هم گاهاً به‌عنوان گزینه مطرح می‌شوند، اما در حقیقت کارایی لازم برای اصلاح آستیگماتیسم شدید را ندارند.
راه‌حل دیگر، جراحی اصلاحی است که متداول‌ترین نوع آن هم جراحی LASIK (لیزیک) می‌باشد.
در LASIK، پزشک با ایجاد شکاف در سطح چشم، اقدام به جدا کردن لایۀ نازکی از بافت سطح قرنیه می‌کند. سپس با استفاده از پرتو لیزر سرد، به اصلاح شکل قرنیه می‌پردازد. دوران نقاهت بعد از این عمل معمولاً کوتاه و بدون درد است.
جراحی LASIK به وضوح در کوتاه‌مدت پیشرفت‌هایی را در بینایی فرد ایجاد می‌کند، اما از همان ابتدای معرفی این روش، نگرانی‌هایی برای بازگشت عیوب چشم به مرور زمان وجود داشت. اما اکنون، با گذشت چند دهه، می‌توان با اطمینان این روش را به بیماران پیشنهاد داد. هرچند انجام جراحی، صرفاً برای درمان آستیگماتیسم – مشکلی که به‌راحتی با عینک و لنز اصلاح می‌شود – کمی عجیب است!
می‌توان گفت اختراع عینک‌های طبی، مهم‌ترین واقعۀ تاریخ پزشکی – البته در کنار کشف آنتی‌بیوتیک‌ها، اشعۀ X و واکسن – می‌باشد. بسیاری از کودکان و بزرگسالان از نزدیک‌بینی، آستیگماتیسم و سایر مشکلات متداول چشمی رنج می‌برند. در حقیقت، بدون عینک، جامعه هرگز به کارایی و شادابی فعلی نمی‌رسید!
