طی مطالعه‌ای جدید سلول‌های مشابه سلول‌های دندان انسان در فلس‌های ماهی اسکیت (چارگوش ماهی) مشاهده شده است. طبق این مطالعه، احتمالا دندانهای ما از فلس ماهی تکامل یافته باشند.
مقاله مرتبط: ساختار دندان و تکامل آن
این سلول‌های ستیغ عصبی بوسیله مارکر‌های فلورسنت در داخل سلول‌های جنینی ماهی اسکیت ردیابی شده‌اند. ماهی اسکیت مانند کوسه‌ها جزو ماهی‌های غضروفی بوده و تمام اسکلت آن به جای استخوان از غضروف ساخته شده است.
بنابراین این ماهی‌ها همچنان دارای برخی ویژگی‌های ابتدایی هستند که در سایر ماهی‌ها حذف شده است. از جمله این ویژگی‌ها فلس‌های کوچک و نیزه‌ای به نام «دندانه‌های پوستی» می‌باشد که در این مطالعه بررسی شده‌اند.
Andrew Gillis، سرپرست محققان از دانشگاه کمبریج توضیح می‌دهد:
با نشانه‌گذاری انواع مختلف سلول‌ها در جنین اسکیت، ما توانستیم این منشا تکاملی را ردیابی کنیم. ما نشان دادیم که برخلاف بقیه ماهی‌ها، فلس‌های دندانهای کوسه‌ها و اسکیت، دقیقا مانند دندان‌ها، از ستیغ عصبی بوجود می‌آیند.
سلول‌های ستیغ عصبی در پستانداران مرکز پروسه تشکیل دندان‌ها هستند. یافته‌های این مطالعه یک ارتباط تکاملی عمیق را بین این فلس‌های اولیه و دندانهای مهرهداران نشان می‌دهد.
دندانه‌های پوستی اسکیت ماهی
فلس‌های اجدادی با حرکت به سمت دهان موجب تشکیل دندان‌ها شده‌اند یا دندان‌ها تاریخچه‌ی تکاملی جداگانه‌ای داشتند؟ این سوال تا کنون بسیار مورد بحث و مجادله بوده است.
مطالعه اخیر روی ماهی زبرا و دیگر دیگر گونه‌ها نشان داده است که در رویان ماهی فلس‌ها و دندان از گروه‌های سلولی متفاوتی بوجود می‌آیند و بر این اساس ریشه‌ی تکاملی مستقل از هم داشتند.
اما مطالعه روی ماهی‌های غضروفی عکس این مطلب را اثبات می‌کند. به نظر می‌رسد ماهی‌هایی مانند اسکیت و کوسه‌ها برای بررسی تکامل اجدادی گزینه مناسب‌تری هستند.
Gillis می‌گوید:
فلس‌های ماهی‌های امروزی بسیار متفاوت از فلس‌های مهرهداران اولیه هستند. فلس‌های اولیه از نظر ساختاری بسیار شبیه دندان بودند، اما این فلس‌ها تنها در برخی دودمان‌های زنده حفظ شده‌اند.
اگر پوست یک کوسه را لمس کنید متوجه خواهید شد که سخت‌تر از دیگر ماهی‌هاست، زیرا که کاملا از دندانه‌های پوستی پوشیده شده است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در عصر برنز پوست کوسه به عنوان سمباده استفاده می‌شده است!
همانطور که از نام دندانه‌های پوستی مشخص است، این فلس‌های سخت و دندانه‌دار از دنتین ساخته شده‌اند، بافت سخت و کلسیفیه‌ای که بیشتر دندان را می‌سازد. این باقت دقیقا زیر مینای دندان قرار دارد و توسط سلول‌هایی به نام «ادنتوبلاست» ساخته می‌شود.
فرضیه محققان این است که صدها میلیون سال قبل، پوست پوشیده شده از فلس‌های دندانهای همانند استخوان لایه‌ای از سیستم دفاعی و به عنوان سپر محافظی در مقابل شکارچیان بوده است.
اما آیا این فلس‌ها به تدریج به سمت دهان حرکت کرده و موجب تکامل ماهی‌های بدون آرواره‌ای شدند که غذا را از آب می‌مکیدند؟ اگرچه مطالعه جدید شواهدی را به نفع این ایده مطرح می‌کند اما همچنان راه زیادی برای پاسخ به این سوال باقی است.
طبق گفته‌های Gillis آنچه مشخص می‌باشد این است که ما با مسیرهای تکاملی متعددی روبرو هستیم. اسکلت پوستی اجدادی در طول زمان متحمل تغییرات قابل توجهی شده است. کوسه‌ها و ماهی اسکیت لایه استخوانی زیرین را از دست داده‌اند درحالیکه اغلب ماهی‌ها لایه دندانهای خارجی را از دست داده‌اند. برخی گونه‌ها همانند بیچیر (bichir) بخش‌هایی از هر دو جنبه‌ی این اسکلت خارجی را حفظ کرده‌اند.
پلی پتروس بیچیر، ماهی معروف آکواریوم‌های خانگی
