شاید اگر امروز به فردی غیرآکادمیک بگویید که مگس‌ها از گوشت گندیده به وجود می‌آیند، نگاهی از روی تعجب و ترحم به شما بیندازد اما باید بدانید که این تفکر برای قرن‌ها مورد پذیرش بزرگ‌ترین دانشمندان تاریخ بوده است!
فیلسوف یونانی، ارسطو (سه قرن پیش از میلاد مسیح) یکی از اولین محققانی بوده که نظریه‌ی تولید خودبخودی را مطرح کرده است؛ یعنی موجودات زنده می‌توانند از اشکال غیرزنده به وجود بیایند. به نظر او زندگی می‌تواند از مواد غیرزنده به وجود بیاید، در صورتی که این مواد حاوی Pneuma یا گرمای حیاتی باشند. ظهور ناگهانی برخی موجودات مثلاً ماهی‌ها در گودال تازه‌ای از آب گواه این مدعا بود.
رد نظریه‌ی تولید خود بخودی
سال ۱۶۶۸
فرانچسکو رِدی
رد کامل این تفکر توسط لویی پاستور تا قرن نوزدهم به طول انجامید. دانشمندان زیادی نیز در طی این مدت برای رد یا اثبات آن تلاش کرده‌اند. یکی از جالب‌ترین تلاش‌های انجام‌شده در قرن هفدهم بود؛ کسانی که می‌خواستند گندم را به موش تبدیل کنند! آن‌ها یک زیرپوش عرقی و مشتی گندم را در ظرف شیشه‌ای دهان گشادی ریختند و ۲۱ روز صبر کردند به امیدی که اینکه عرق پوسته‌ی گندم را بشکافد و موشی به دنیا بیاید! گرچه این ایده بسیار خنده‌دار به نظر می‌رسد اما بخشی از باورهای فرهنگی و مذهبی مردم را تشکیل می‌داد.
دو قرن پیش از پاستور، فرانچسکو رِدی با طراحی آزمایشی هوشمندانه و کنترل شده (آزمایشی که در آن تمام متغیرها به جز چیزی که می‌خواهیم آن را آزمایش کنیم، یکسان هستند) این نظریه را به چالش کشید و نشان داد که مگس‌ها محصول گوشت نیستند!
مراحل آزمایش ردی
- ردی دو تکه گوشت یکسان را در دو ظرف یکسان قرار داد. او در یکی از ظرف‌ها را باز گذاشت تا مگس‌ها بتوانند با گوشت تماس داشته باشند. ظرف دیگر را نیز با پارچه‌ای پوشاند تا فقط هوا بتواند عبور کند.
- هر دو گوشت فاسد شدند ولی فقط ظرفی که رو باز بود لارو تولید کرد. بنابراین نمی‌توان فساد را عامل تولید لارو دانست.
- از آزمایش ردی می‌توان نتیجه گرفت که مگس‌ها لاروهای خود را روی گوشت رو باز می‌گذارند به همین دلیل هم فقط این گوشت‌ها مگس می‌زایند!
علی‌رغم این آزمایش این نظریه دو قرن نیز به حیات خود ادامه داد. حتی با اختراع میکروسکوپ این تفکر قوت گرفت! دنیایی از میکروارگانیسم‌ها که هر لحظه چیزی در آن زاییده می‌شود. اما بالاخره پاستور توانست این طلسم را بشکند و این نظریه را برای همیشه از ذهن‌ها پاک کند.
با حمایت آکادمی علمی فرانسه برای بهترین آزمایشی که بتواند نظریه‌ی تولید خودبخودی را رد یا اثبات نماید مسابقه‌ای برگزار شد. او آب‌گوشت را در فلاسکی جوشاند و لوله‌ی فلاسک را آنقدر حرارت داد تا انعطاف‌پذیر شود و آن را به شکل S درآورد. با این کار هوا می‌توانست وارد فلاسک شود اما میکروارگانیسم‌ها گیر می‌کردند. طبق انتظار پاستور هیچ میکروارگانیسمی رشد نکرد. اما وقتی دوباره دهانه لوله صاف شد آب‌گوشت سریعاً با ابر زندگی تیره شد! پاستور با این آزمایش هم نظریه‌ی تولید خودبخودی را رد کرد و هم نشان داد که میکروارگانیسم‌ها همه جا وجود دارند.
