شما پیش از این مرحله راه‌حل‌های قبلی را دنبال کرده‌اید. از جمله تغییرات عمده در شیوه زندگی خود به وجود آورده‌اید و به این نتیجه رسیده‌اید که نه از لحاظ دارویی و نه از لحاظ کمبود ویتامین مشکلی دارید. شما حتی یک بار رژیم کتوژنیک را نیز امتحان کرده‌اید (اطمینان حاصل کردن از این که میزان انسولین پایین است). با این حال شما باز هم قادر به لاغر کردن شکم خود نبودید؟ اگر این موارد برای شما نیز صادق باشند، به احتمال قوی عدم تعادل هورمونی دلیل مشکلات شما می‌باشد. این حیطه را ما عمدتاً می‌توانیم به ۳ بخش تقسیم کنیم:
- هورمون تیروئیدی
- هورمون جنسی
- هورمون ناشی از استرس
هورمون تیروئیدی
بسیاری از افراد مخصوصاً بانوان از کاهش متابولیسم بدن به دلیل تیروئید کم کار و در نتیجه کمبود هورمون تیروئیدی (هیپوتیروئیدی) رنج می‌برند. از نشانه‌های معمول این کمبود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی
- عدم تحمل سرما
- یبوست
- پوست خشک
- افزایش وزن
در این موارد که افزایش وزن به دلیل کاهش متابولسیم بدن می‌باشد، از ۱۵ پوند (تقریباً ۶.۸ کیلوگرم) تجاوز نمی‌کند.
در این‌گونه مواقع، پزشک‌تان می‌تواند برای شما آزمایشی را ترتیب دهد تا از این طریق به میزان هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) موجود در خون پی ببرد. اگر نتیجه آزمایش را گرفتید و همه چیز طبیعی بود، به احتمال قوی غده تیروئید شما مشکلی نداشته و باز باید دنبال علت این مشکل باشید. اما برای تشخیص دقیق‌تر شما می‌توانید میزان واقعی هورمون‌های تیروئیدی در خون (T3 و T4) را نیز اندازه‌گیری کنید.
مقاله مرتبط: غده‌ی تیروئید
اختلالات مسیر سنتز هورمون‌های تیروئید
جلوگیری از کمبود هورمون تیروئیدی
دو راه برای جلوگیری از به وجود آمدن کمبود در هورمون تیروئیدی وجود دارد:
- اطمینان حاصل کنید شما از ید که به عنوان یکی از واحدهای ساختمانی برای تولید هورمون تیروئیدی شناخته می‌شود به اندازه کافی مصرف می‌کنید. ماهی، صدف و نمک‌های یددار (یا نمک دریا) می‌توانند منابع خوبی برای تأمین ید بدن باشند.
- معمولاً سطوح پایین هورمون تیروئید در بدن و تیروئید کم کار خود را با واکنش‌های خودایمنی در خود غده تیروئید نشان می‌دهد. این عارضه به این معنی است که شما مجبور هستید تا مکمل‌های هورمون تیروئیدی را نیز به صورت خوراکی مصرف کنید. این مکمل‌ها معمولاً به حالت پایدار T4 (لواکسین) برای شما تجویز می‌شوند. بدن خود T4 را به فرم فعال T3 و زمانی که به آن نیاز دارد، تبدیل خواهد کرد. دوز مکمل باید تنظیم شود تا سطح هورمون به حالت نرمال برسد (TSH, T3, T4) و علائم به وجود آمده به اندازه کافی کاهش یابد. هر چند ممکن است در تعدادی از افراد در طول نگهداری اگر میزان هورمون TSH کمتر از حد طبیعی باشد، احساس بهتری خواهند داشت.
در برخی افراد نیز اگر مکمل را به فرم T3 فعال آماده (گاهی اوقات از غده تیروئید خوک تهیه می‌کنند) مصرف کنند. هر چند که تأثیر این روش بیشتر از هورمون T4 می‌باشد ولی کنترل این تأثیرگذاری به مراتب سخت‌تر می‌باشد. مرکز مراقبت از سلامت سوئد به ندرت درمان از طریق T3 را تجویز یا توصیه می‌کند. زیرا اغلب فاقد مزایا بوده و ممکن است زمانی که در دراز مدت و با دوز بالا مصرف می‌شود برای فرد مشکل‌ساز شود.
هیپوتیروئیدیسم نوع ۲
برخی از کارشناسان سلامتی علائمی مانند خستگی را ممکن است، با وجود طبیعی بودن میزان هورمون تیروئیدی در بدن، به هایپوتیروئیدیسم نوع ۲ مرتبط دانسته و برای رفع آن مکمل‌ها را توصیه کنند. در این موارد به راحتی قانع نشوید. در این صورت ممکن است با تلاش برای حل این موضوع، میزان زیادی از هورمون تیروئیدی را به بدن خود تحمیل کنید.
البته تعدادی از افراد نیز حداقل در کوتاه مدت با وجود دوز بالایی از هورمون تیروئیدی باز هم احساس سرزندگی می‌کنند. در عوض تعدادی از افراد نیز زمان مصرف آمفتامین احساس شادی و پرانرژی بودن می‌کنند. این به این معنی نیست که کمبود آمفتامین در بدن موجب خستگی می‌شود.
هورمون جنسی
هورمون جنسی نیز می‌تواند وزن شما را تحت تأثیر قرار دهد:
زنان:
زنان می‌توانند از عارضه اندوکراینی سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) رنج ببرند. در این عارضه سطح تستسترون و انسولین افزایش پیدا می‌کند. این موضوع می‌تواند به این معنی بازگشت اضافه وزن و عارضه‌های قاعدگی (بسیار شایع)، ناباروری، آکنه و رویش مو با طرح مردانه (مانند موی صورت) باشد. رژیم کم کربوهیدرات می‌تواند درمان خوبی برای این مورد باشد.
در طول یائسگی، میزان هورمون جنسی زنانه استروژن کاهش می‌یابد. این موضوع نیز می‌تواند منجر به افزایش وزن شود؛ مخصوصاً در ناحیه اطراف شکم (به اسم چاقی مرکزی نیز نامیده می‌شود). لازم به یادآوری است که افزایش وزنی که بعد از یائسگی به وجود می‌آید، شباهت چندانی به شکم زنان باردار نداشته و انحنای کمتری دارد.
مقاله مرتبط: علائم عدم تعادل هورمونی در زنان
مردان:
از میانسالی به بعد، مردان به تدریج با کاهش میزان هورمون جنسی مردانه که تستسترون نام دارد، مواجه می‌شوند. همین موضوع باعث افزایش وزن مختصر معمولاً در اطراف ناحیه شکم شده و همین عامل موجب کاهش توده عضلانی می‌شود
شما در مورد هورمون جنسی چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟
کمبود تستسترون را تا حدودی می‌توان با روش‌های هوشمند و معمول ورزشی، زبان بدن آگاه (conscious body language) و مکمل ویتامین D جبران کرد.
البته شما می‌توانید با مراجعه به دکتر و انجام آزمایش خون و سپس تجویز مکمل تستسترون، سطح تستسترون را به حالت نرمال برگردانید. زنان نیز می‌توانند از مکمل استروژن برای درمان مشکلات یائسگی استفاده کنند.
مهم است که به این موضوع توجه کنید که مصرف مکمل‌های تستسترون و استروژن در سالهای پایانی عمر،با دوزی که برای آن سن غیرطبیعی است؛ می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان و سرطان پستان در زنان را افزایش دهد.
ممکن است بسیار عاقلانه باشد که شما قبول کنید که شما بدن یک فرد ۲۰ ساله را ندارید (و نباید هم داشته باشید). در حالیکه چند برابر آن سن دارید. شاید بهتر باشد تا به جای این گونه افکار بر روی یک سبک زندگی سالم تمرکز کنید و تا جایی که می‌توانید برای سلامتی که دارید شاد و راضی باشید.
مقاله مرتبط: هورمون تستوسترون
هشداری جدی مبنی بر تجویز هورمون تستسترون
هورمون ناشی از استرس
در نهایت ممکن است دلیل سرسخت پشت سر موضوع اضافه وزن، هورمون‌های ناشی از استرس یا همان کورتیزول باشد. سطح بالای کورتیزول در بدن باعث افزایش میزان گرسنگی شده و در مرحله بعد موجب افزایش وزن می‌شود. مهم‌ترین عامل افزایش کورتیزول، استرس مزمن و کمبود خواب می‌باشد.
مقاله مرتبط: چگونه لاغر شویم؟ مقابله با استرس و خواب کم
استرس‌های طولانی مدت، یکی از عوامل چاقی
ایده‌ی خوبی است تا نهایت تلاش خود را برای جبران این دو موضوع انجام دهیم. در موارد نادر و دور از انتظار ممکن است شما با نوع خاصی از تومور مواجه شوید که باعث تولید کورتیزول به میزان بیش از حد می‌شود. به این عارضه سندروم کوشینگ گفته می‌شود. اگر فکر می‌کنید که شما از این عارضه رنج می‌برید، با دکتر خود مشورت کرده و آزمایش‌های مربوطه انجام دهید.
