هفت سال پیش، Heather Hall توسط انکولوژیستش مطلع شد که سرطان از کلیه به کبد وی منتشر شده است. پس از مدتی شیمی درمانی، پزشکان طی سی تی اسکن، سه تومور جدید مشاهده کرده بودند. هال ابتدا تصور میکرد که تنها یک ماه زنده خواهد ماند. اما با توجه به اینکه تومورها کوچک بودند، پزشکان تصمیم گرفتند تومورها با استفاده از کند و سوز (ablation، ابلیشن) از بین ببرند تا از این طریق دوره بیماری را طولانیتر کنند.
دوره درمانی که بر روی هال انجام شد، کند و سوز با استفاده از میکروویو (microwave ablation) بود. در این روش، رادیولوژیست مداخلهای با استفاده از سوزنی توخالی، پرتوهای متمرکز با شدت بالا را به تومور میتاباند. در نتیجه این کار تومور به حدی گرم میشود تا در نهایت از بین برود. روشهای مختلف کند و سوز (مانند کند و سوز با سرما (cryoablation) و کند و سوز با رادیوفرکانسی) با اینکه عامل ایجاد کننده بیماری را از بین نمیبرند، اما تاثیر آنها به حدی است که میتوانند درد را تسکین و طول عمر بیمار را با صرف کمترین هزینه، به مدت چندین سال افزایش دهند.
مقاله مرتبط: ابلیشن
مطالعاتی که روی دادههای ده سال اخیر انجام گرفته است، حاکی از تعداد روزافزون بیمارانی لاعلاجی است که با استفاده از انجام مداوم کند و سوز بیش از یک دهه به طول عمرشان اضافه شده است. درمان هال موفقیتآمیز بود. با این حال دو سال بعد نیز دو تومور دیگر با موقعیتهای مختلف در کبد وی ایجاد شدند که برداشت آنها توسط کند و سوز با میکروویو انجام گرفت. در طول هفت سال گذشته، چهار درمان جداگانه بر روی وی انجام گرفته است. هال در این مورد میگوید:
با اینکه بلافاصله پس از درمان احساس درد میکنم و تا یک هفته نیز کاملا بیمار هستم، اما به نظر میرسد که استفاده از این روش پیشرفت بیماری را کند کرده است. علاوه بر این هنوز عملکرد کبدم کاملا حفظ شده است، در حالیکه در صورت جراحی باید قسمتی از آن برداشته میشد.
در سالهای اخیر رسانهها بسیاری از پیشرفتهای رخ داده در درمان سرطان از جمله روشهای ایمونوتراپی و درمانهای ترکیبی را به اطلاع مردم رساندهاند. اما توسعه قابل توجهی که در روشهای کند و سوز رخ داده و تاثیرات فراوانی که در بهبود بیماران داشته، کاملا از نظرها مخفی مانده است. تا همین اواخر تنها راه درمان بیمارانی مانند هال، برداشت کامل یک ارگان و یا بخشی از آن بود که کیفیت زندگی را به میزان زیادی کاهش میداد. اما اکنون رادیولوژیستهای مداخلهای با تجهیزاتی قدرتمند و کارآمد تومورهایی را که به درمانهای دارویی مقاوم شدهاند، در بیماریهایی از سارکوماها گرفته تا سرطان پروستات، از بین میبرند.
متیو کالستروم، استاد رادیولوژي در مایوکلینیک مینسوتا در این مورد میگوید:
نخستین باری که از کند و سوز استفاده کردیم، تنها قادر به درمان تومورهای ساده بودیم، مانند آنهایی که در وسط کبد و به دور از عروق خونی ظاهر میشوند. علت این موضوع قدرت کم تجهیزات و غیرقابل پیشبینی بودن آنها بود. اما امروزه، به عنوان مثال، در کند و سوز با میکروویو – که در آن انرژی از نوک سوزن به تومور ساطع و آب داخل سلولها به حدی گرم میشود تا تومور تخریب شود- میتوانیم شکل و قطر میدان را به گونهای تنظیم کنیم که پرتو تنها تا عمق موردنظرمان به داخل بافت نفوذ کند. این به آن معنی است که میتوانیم سراغ تومورهای پیچیدهتر نیز برویم، بی آن که ایمنی روش به خطر بیفتد.
مقاله مرتبط: تاثیرات مصرف طولانی مدت آسپرین پس از ابلیشن
مطالعات مهمی که در طول دو سال گذشته منتشر شدهاند، تاثیر این روش بر بقای بیماران را اثبات کردهاند. سال گذشته، نتایج مطالعه پنج سالهای که روی ۱۱۹ بیمار که در ۲۲ مرکز در اروپا بستری بودند، انجام گرفته بود، نشان داد بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال دارای متاستاز به کبد، در صورتیکه علاوه بر درمان دارویی تحت درمان با کند و سوز نیز قرار بگیرند، به طرز قابل توجهی طولانیتر از افرادی که تنها با دارو مداوا شده بودند، عمر میکنند.
آندریاس آدام، استاد رادیولوژی مداخلهای در King’s College لندن، در این مورد میگوید:
ما همراه با انکولوژیستها در حال بررسی این موضوع هستیم که این روش به نفع چه کسانی است و چه افرادی از آن ضرر میبینند. اما با این حال مزایای این روش بسیار فراوان هستند. به عنوان مثال، من بیماری مبتلا به سرطان پستان داشتم که سرطانش به کبد منتشر شده بود. به منظور درمان وی تومورها را توسط کند و سوز از بین می بردم، اما چند ماه بعد تومورهای دیگری نیز ظاهر میشدند و دوباره این کار انجام میگرفت. به این ترتیب او توانست تقریبا ده سال دیگر نیز عمر کند.
از آنجایی که کند و سوز باعث افزایش طول عمر بسیاری از بیماران شده است، پتانسیل این را دارد که دید افراد را نسبت به برخی از تشخیصها تغییر دهد. طول عمر بیماران دارای متاساتاز با استفاده از این روش به مدت یک دهه یا بیشتر افزایش مییابد، در حالیکه میزان درد و بیماری آنها نسبتا کم است. از این رو آنها به شرایطشان همانند یک بیماری مزمن نگاه میکنند. هال در این مورد میگوید:
حس عجیبی است زمانی که در شرایطی هستید که احتمالا دیر یا زود پایان زندگی شما باشد. اما این فکر زیاد در زندگیتان تاثیر ندارد و ذهنتان را درگیر نمیکند. من حتی بعضا به صورت نیمهوقت به شغلم بازگشتهام.
با این حال نمیتوان بر روی تمام بیماران با متاستاز، کند و سوز انجام داد. رادیولوژیستهای مداخلهای این کار را تنها بر روی بیمارانی با ده تومور یا کمتر انجام میدهند. در غیر این صورت تنها راه درمان، شیمی درمانی و ایمونوتراپی است. به گفته آدام، غیرممکن است که بتوانید روی تعداد فراوانی از تومورها مثلا ۵۰ تا، کند و سوز انجام دهید. چون در صورتیکه فردی ۵۰ تومور قابل مشاهده داشته باشد، احتمال اینکه صدتای دیگر نیز در حال تشکیل و غیر قابل مشاهده باشند، بسیار بالا است. در نتیجه نیاز به درمان دارویی داریم تا بتوانیم بیماری منتشر شده را کنترل کنیم.
البته این امید وجود دارد که در سالهای پیشرو، کند و سوز برای تعداد بیشتری از بیماران قابل استفاده گردد و رادیولوژیستهای مداخلهای قادر به مقابله با سرطان حتی در موارد و موقعیتهای پیچیده آن شوند. از جمله بهترین متدها، الکتروپوراسیون غیرقابل برگشت (irreversible electroporation) است. این تکنولوژی از الکترودهایی استفاده میکند که از طریق پوست وارد تومور میشوند و در نتیجه ولتاژ بالایی به دو طرف غشای سلولهای سرطانی اعمال و باعث نابودی آنها میگردد. در حال حاضر تنها تعداد اندکی از مراکز تخصصی از این روش استفاده میکنند، اما پیشبینیها حاکی از آن است که در دهه آینده شاهد استفاده گسترده از این تکنیک خواهیم بود. از آن جایی که این روش وابسته به دما نیست، میتوان نواحی حساستری مانند پانکراس را نیز هدف قرار داد.
روزی خواهد رسید که رادیولوژیستهای مداخلهای قادر به کند و سوز دشوارترین نوع سرطان یعنی تومورهای عمقی مغز خواهند بود. کمپانی Insightec در حال کار بر روی دستگاهی است که میتواند با استفاده از امواج فراصوت متمرکز تومورهای مغزی را از بین ببرد. از آنجایی که این پالسهای کوچک انرژي میتوانند در اسکنرهای MRI تشخیص داده شوند، جراحان میتوانند به طور بسیار دقیقی مکان آنها را نشانهگذاری و شناسایی کنند. هر پالس، کند و سوز را به ابعاد یک دانه برنج انجام میدهد. از این رو این کار بسیار شبیه خالکوبی است و میتوان از کند و سوز عروق خونی و نورونها جلوگیری کرد.
پس برای بسیاری از بیمارانی که سرطانشان به هیچ درمان دارویی پاسخ نمیدهد، راهحلی برای مدیریت بیماری و افزایش طول عمر وجود دارد. نتایج حاصل از این کار کاملا طرز فکر افراد را نسبت به برخی از سرطانها تغییر داده است. به عنوان مثال، در بیماران مبتلا به سارکومای متاستاتیک، افراد تصور میکردند که عدم پاسخ تومور به دارو، پایان کار است. اما امروزه پزشکان این بیماران را تحت نظر قرار میدهند و هر توموری را که ظاهر میشود با کند و سوز نابود می کنند.