بیابان صحرا (sahara): بزرگ ترین بیابان گرم جهان، چشم اندازی پر از شن، ماسه، گرما و خشکی کشنده است که ۱۰ کشور را در بر می گیرد و هر روز در حال افزایش است. با توجه به شرایط گرم و آفتابی آن، پروژه های مرتبط با انرژی متعددی در حال حاضر به دنبال سرمایه گذاری روی پتانسیل خورشیدی سرزمین های صحرا است. اما تحقیقات جدید نشان کی دهد که این تلاش ها می تواند تاثیر شگفت انگیز و بی سابقه ای داشته باشد. مزارع خورشیدی و باد می توانند بارش باران و سرسبزی را به صحرا برگردانند.
یکی از محققان و دانشمندان اتمسفر، یوجینا کالنی می گوید:
ما دریافتیم نصب و راه اندازی گسترده مزارع خورشیدی و بادی، می تواند باعث بارندگی بیشتری شود و رشد گیاهان در این مناطق را افزایش دهد. افزایش بارندگی ناشی از تعاملات پیچیده ی زمین_اتمسفر است که به این دلیل رخ می دهد که پنل های خورشیدی و توربین های بادی باعث ایجاد مناطق سخت تر و تاریک تر روی سطح زمین می شوند.
دانشمندان می دانستند که مزارع بادی و خورشیدی، اثرات موضعی روی چیزهایی مثل گرما و رطوبت مناطق نصب شده دارند، اما هیچ کس نمی دانست اگر قرار باشد مجتمع عظیم انرژی تجدید پذیر ساخته شود، این اثرات چگونه خواهد بود.
دلایل اینکه صحرا برای چنین تاسیساتی مطلوب است، بسیار زیاد است. این بیابان دارای منابع طبیعی انرژی باد و خورشید است، جمعیت آن بسیار کم است، و به طور گسترده برای مصارفی که انسان نیاز دارد، مثل کشاورزی، مورد استفاده قرار نمی گیرد.
علاوه بر این، همراه با منطقه ی متعدل تر ساحل در جنوب صحرا، این صحرا در نزدیکی اروپا و خاورمیانه قرار دارد که نیاز زیادی به انرژی دارند و البته به کشورهای جنوب آفریقا که که احتمالا نیاز آن ها به انرژی در آینده افزایش می یابد.
اما اگر توربین های بادی و پنل های خورشیدی را در سراسر صحرا و منطقه‌ی ساحل مستقر کنیم، فایده ی آن صرفا به منابع انرژی تجدیدپذیر ختم نمی شود؛ نخستین مدل سازی پیشنهاد می کند که محیط زیست به دلیل وجود این توربین ها و پنل ها شروع به تغییر می کند.
بیشتر بخوانید:
- معنی واقعی “احتمال بارش باران” چیست؟
- آیا باران، درد مفاصل را افزایش می دهد؟
- احتمال بارش دانه‌های الماس!
- منشأ بادهای خورشیدی از کجاست؟
نویسنده‌ی اول این تحقیق، یان لی، که پژوهش خود را در مریلند شروع کرد و اکنون در دانشگاه ایلینوی است، می گوید:
نتایج مدل ما نشان می دهد که مزارع خورشیدی و بادی بزرگ در صحرا، دو برابر شده و بیشترین افزایش در منطقه‌ی ساحل، جایی که میزان بارندگی بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلی متر در سال است، رخ داده است. به عنوان یک نتیجه، پوشش گیاهی حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است.
این اثرات ناشی از دو دلیل است، در ابتدا، توربین‌های بادی باعث افزایش اختلاط عمودی گرما در جو می شوند، هم چنین فشار هوای بالاتر، راندن هوای گرمتر به سطح زمین و افزایش استحکاک و در نهایت منجر به به احتمال بیشتر شدن بارش می شوند. این افزایش بارش، به نوبه‌ی خود منجر به افزایش پوشش گیاهی، و ایجاد یک حلقه ی فیدبک مثبت می شود.
در عین حال، پنل های خورشیدی که اشعه های خورشید را جذب می کنند، بازتاب نور خورشید از سطح را کاهش می دهند.
البته ساخت این نوع زیرساخت های فرضی آسان خواهد بود. ما درباره‌ی مزرعه‌ی خورشیدی تقریبا به اندازه ی چین یا ایالات متحده حرف می زنیم که با توربین های غول پیکر ۲۰ درصد سطح صحرا را پوشش دهد.
اگر ما بتوانیم چنین شاهکار عظیمی بسازیم، نتیجه‌ی آن تنها سبز شدن تدریجی صحرا نخواهد بود؛ بلکه می‌توانیم با مجموعه‌ای که بر اساس محاسبات تیم، سالانه ۸۲ تراوات برق تولید می‌کند، وابستگی به سوخت های فسیلی را هم از بین ببریم.
در سال ۲۰۱۷، تقاضای جهانی انرژی ۱۸ تراوات بود، بنابراین واضح است که این پروژه، انرژی بسیار بیشتری از حد نیاز جهان در اختیار ما قرار می دهد.
با توجه به همه‌ی چیزی که راجع به کاری که سوخت‌های فسیلی با سیاره مان می کند، می دانیم، این تحقیق، چشم انداز کوچکی از اینکه چگونه فناوری‌های انرژی جایگزین می تواند مزایای زیست محیطی شگفت انگیزی مافوق تصور ما داشته باشد، آشکار می کند.
تیم در مقاله ی خود می نویسد: “علاوه بر جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه ای از سوخت های فسیلی و گرمایش ناشی از آن، انرژی باد و خورشید وقتی در مقیاس وسیع در صحرا مستقر شود، می تواند تاثیرات غیرمنتظره ای برای آب و هوا داشته باشد.”
محققان بیان می کنند که اجرای این پروژه می تواند به دیگر پروژه های زیست محیطی دشوار و بزرگ مانند شیرین سازی آب دریا و انتقال آن به مناطقی که از کمبود آب شیرین رنج می برند، تقویت سلامت، تولید مواد غذایی و حتی تنوع زیستی کمک کند.
البته همه ی اینها در حال حاضر تنها در حد شبیه سازی است، یک دیدگاه فرضی است که اجرای آن در واقعیت بسیار دشوار است. اما این ایده‌ی بسیار خوبی است که این سیاره باید پیگیری کند؛ رویایی است که بعد از بیدار شدن، ارزش فکرکردن دارد.
پژوهشگر روانشناسی راس دیکرسون از دانشگاه مریلند می گوید: “صحرای غربی، برای چند دهه گسترش یافته است؛ مزارع خورشیدی و بادی ممکن است به جلوگیری از گسترش صحرا کمک کند. به نظر من این یک بازی برد_برد است”.
