محققان دانشکده پزشکی سنت لوئیس، هنگام بررسی ویروس‌هایی که به آلوده کردن مغز شناخته شده بودند، به طور اتفاقی به نشانه‌هایی مبنی بر تاثیر این ویروس به قسمت کاملا مجزایی از آناتومی بدن؛ یعنی روده دست یافتند. این محققان به علت مشکلات گوارشی که به طور ناگهانی برای افراد اتفاق می‌افتد، پی بردند.
آن‌ها به این نتیجه رسیدند که ویروس‌هایی مانند ویروس نیل غربی و زیکا که سلول‌های عصبی را در مغز و نخاع مورد هدف قرار می‌دهند؛ می‌توانند نورون‌های موجود در لوله گوارشی موش‌ها را نیز از بین ببرند و منجر به اختلالاتی در حرکت روده و انسداد روده شوند. به عقیده‌ی محققان سایر ویروس‌هایی که نورون‌ها را آلوده می‌کنند نیز می‌تواند باعث علائم مشابهی شوند.
یافته‌ها در چهارم اکتبر در ژورنال Cell منتشر شد و به احتمال زیاد می‌تواند علت درد‌های ارجاعی و درد‌های پیش بینی نشده‌ی شکمی و یبوست را توضیح دهد و راهکار جدیدی برای پیش گیری از این شرایط ارائه دهد.
Thaddeus S. Stappenbeck پزشک و پروفسور آزمایشگاه و پزشکی ژنومیک و محقق ارشد این مطالعه می‌گوید:
افرادی زیادی هستند که سالم به نظر می‌رسند؛ ولی به طور ناگهانی دچار اختلالاتی در حرکات روده و سایر مشکلات گوارشی می‌شوند و ما علت آن را نمی‌دانیم. ولی امروزه بر این باور هستیم که یک علت می‌تواند این باشد که عفونت ویروسی باعث فعال شدن سلول‌های ایمنی بدن برعلیه نورون‌های موجود در لوله گوارشی می‌شود و به دنبال آن مواد قادر به حرکت در طول روده نخواهند بود.
محقق فوق دکترا‌ی این مطالعه James White، در هنگام بررسی موش‌های آلوده به ویروس نیل غربی متوجه مسئله‌ای بسیار عجیب شد. این ویروس از طریق پشه منتقل شده و باعث التهاب مغز می‌شود. روده بعضی از موش‌های آلوده سریع پر، ولی با سرعت بسیار آهسته خالی می‌شد. این نشان دهنده‌ی وجود انسداد در روده بود.
West Nile کارشناس، Michael S. Diamond پزشک و پروفسور و Herbert S. Gasser از محققان برتر دیگر این مطالعه، معتقدند که از قبل متوجه این تغییر در روده شده بودند؛ ولی چون در آن زمان هدفشان از مطالعه چیز دیگری بود، این قضیه را نادیده گرفتند. تا اینکه Jim White در صدد یافتن علت این تغییر در حرکات روده برآمد.
White، Diamond، Stappenbeck و سایر همکارانشان از جمله Robert Hueckeroth پزشک و پروفسور در دانشگاه پنسیلوانیا به این نتیجه رسیدند که نه تنها ویروس نیل غربی بلکه سایر ویروس‌های هم خانواده مانند ویروس زیکا، Powassan و Kunjin که همه سیستم نورونی را مورد هدف قرار می‌دهند، باعث می‌شوند روده‌ها حجیم شوند و سرعت انتقال مواد در لوله گوارشی کاهش یابد. در مقابل ویروس چیکونگونیا که نورون‌ها را مورد هدف قرار نمی‌دهد، نمی‌تواند باعث اختلال عملکرد روده و مشکلات گوارشی شود.
مطالعات بیشتر نشان می‌دهد که با تزریق ویروس نیل غربی به پای موش، این ویروس می‌تواند به کمک جریان خون، نورون‌های موجود در جدار روده را آلوده کند. این نورون‌ها در هماهنگی انقباض عضلات برای حرکت مواد در طول روده نقش دارند. این نورون‌ها هنگام عفونی شدن، توجه سلول‌های ایمنی را به خود جلب می‌کنند. سلول‌های ایمنی هم باعث مرگ ویروس و هم خود نورون‌ها می‌شوند.
Diamond پروفسور میکروبیولوژی، آسیب شناسی و ایمنی شناسی این چنین بیان می‌کند:
هر ویروسی که تمایل به مورد هدف قرار دادن ویروس‌ها داشته باشد، می‌تواند باعث این شکل از آسیب‌ها شود. ویروس نیل غربی و سایر ویروس‌های مرتبط در آمریکا چندان رایج نیستند. ویروس‌هایی مانند انترو ویروس و ویروس هرپس که شایع‌تر هستند نیز می‌توانند نورون‌های خاصی را در جدار روده مورد هدف قرار داده و باعث آسیب آن‌ها شوند.
حتما بخوانید: زیکا، نمونه‌ای از عفونی‌های جدید
این ویروس‌های شایع می‌توانند مسیر جدیدی برای پیشگیری و درمان مشکلات گوارشی دردناک فراهم کنند. مشکلات مزمن مربوط به حرکات لوله گوارشی که تجربه‌های بسیار دشواری هستند؛ هرچند قابل کنترل هستند ولی هنوز قابل درمان و پیشگیری نیستند.
Diamond توضیح می‌دهد که بسیاری از ویروس‌هایی که سیستم عصبی روده را مورد هدف قرار می‌دهد، باعث عفونت‌های خفیف می‌شوند که خود رفته رفته کم می‌شود. بر علیه این ویروس‌ها هیچ وقت واکسن مناسبی ساخته نشده است. اگر اطمینان حاصل شود که این ویروس‌ها عامل این مشکلات جدی و رایج هستند، انگیزه برای ساخت واکسن مناسب بالا می‌رود.
لوله گوارشی موش‌های آلوده به تدریج در طی مدت زمان هشت هفته بهبود یافت. وقتی که محققان موش‌ها را با ویروس‌های غیر مرتبط یا یک تحریک کننده سیستم ایمنی آزمودند، مشکلات گوارشی سریعا بازگشت. این الگو مشابه حالتی است که در انسان دیده می‌شود؛ چرخه‌ی آسیب لوله گوارشی و سپس بهبودی مجدد آن. این تغییرات عمدتا در اثر استرس یا بیماری ایجاد می‌شوند؛ ولی ممکن است هیچ علت مشخصی نداشته باشند.
Stappenbeck پروفسور بیولوژی توسعه یافته می‌گوید:
خیلی جالب است که سیستم عصبی روده قادر به بازسازی بوده و حتی بعد از یک ضربه شدید و از دست دادن تعداد کثیری از سلول‌ها، می‌تواند تقریبا دوباره به حرکت نرمال برگردد. ولی به سختی ممکن است همان عملکرد قبلی را داشته باشد و با وارد شدن استرس دوباره دچار اختلال عملکردی می‌گردد.
مطالعات اخیر حرکات روده را به تغییرات میکروبیوم مربوط می‌کند. میکروبیوم‌ها جمعی از باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها هستند که در روده زندگی می‌کنند.
حتما بخوانید:
Stappenbeck در ادامه توضیح می‌دهد که چیزی که اکنون دنبال آن هستیم این است که چگونه این تغییرات، بر حرکت روده به شکل‌های گوناگون اثر می‌گذارد؟ آسیب سیستم عصبی روده چه تاثیری بر میکروبیوم دارد؟ ما علاقمند به یافتن چگونگی این ارتباطات هستیم!
این مقاله توسط دانشکده پزشکی Washington نوشته شده است.
