- مقاومت آنتی‌بیوتیکی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات سلامت جهانی، ایمنی غذایی و توسعه در جهان امروز است.
- مقاومت آنتی‌بیوتیکی تمامی افراد با هر قومیت و سنی را تهدید می‌کند.
- مقاومت آنتی‌بیوتیکی روندی طبیعی است اما سوء استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در انسان‌ها و حیوانات این روند را سرعت می‌بخشد.
- با افزایش شیوع عفونت‌ها –مثل؛ پنومونی، سل، گنوره‌آ و سالمونلا- و ناکارآمد گشتن آنتی‌بیوتیک‌های روتین مصرفی، روند درمان سخت‌تر شده است.
- مقاومت آنتی‌بیوتیکی طول مدت بستری بیمارستانی، هزینه درمانی و میزان مرگ و میر را افزایش می‌دهد.
پیش‌زمینه
داروهای مورد استفاده برای درمان و پیش‌گیری از عفونت باکتریایی آنتی‌بیوتیک نامیده می‌شوند. در صورت تغییر اثر مصرف این داروها بر روی باکتری، مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد خواهد شد.
باکتری، نه انسان یا حیوانات، نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم می‌شوند. این باکتری‌ها می‌توانند انسان‌ها و حیوانات را آلوده کنند، که در این حالت درمان عفونت ایجاد شده توسط این نوع از باکتری‌ها نسبت به انواع غیرمقاوم سخت‌تر خواهد بود.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی طول مدت بستری بیمارستانی، هزینه درمانی و میزان مرگ و میر را افزایش می‌دهد.
جهان باید در چگونگی تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها تجدید نظر کند. حتی با پیشرفت داروها، در صورت عدم تغییر رفتار، مقاومت آنتی‌بیوتیکی خطری بزرگ خواهد بود. تغییرات رفتاری باید فعالیت‌هایی هم‌چون؛ واکسیناسیون، شست و شوی دستان، رعایت سلامت و بهداشت در روابط جنسی و سلامت غذایی مناسب برای کاهش گسترش عفونت‌ها را شامل شود.
دورنمای مشکل
مقاومت آنتی‌بیوتیکی در برخی از مناطق جهان بسیار خطرساز شده است. مکانیسم‌های مقاومت جدیدی در حال شکل‌گیری و گسترش جهانی هستند؛ و توانایی ما در درمان بیماری‌های عفونی معمول را، مخاطره‌آمیز کرده‌اند. با کاهش کارایی آنتی‌بیوتیک‌ها، درمان لیست بلندبالایی از انواع عفونت‌ها –مثل؛ پنومونی، سل، مسمومیت خونی، گنوره‌آ و عفونت‌های غذایی- روز به روز سخت‌تر و گاهی غیر قابل درمان شده‌اند.
در جایی که بتوان بدون نسخه، برای انسان و حیوانات آنتی‌بیوتیک تهیه کرد، اورژانس و گسترش مقاومت بدتر خواهد بود. مشابها در کشوهایی بدون گایدلاین استاندارد درمانی، آنتی‌بیوتیک‌ها توسط کارکنان بهداشتی و دامپزشکان بیش از نیاز تجویز شده و توسط عموم مصرف خواهد شد.
بدون هیچ نوع اقدام ضروری، در حال ورود به دوره‌ی پسا آنتی‌بیوتیکی هستیم که در آن عفونت‌های معمول و جراحات کوچک باردیگر مرگ‌آور خواهند بود.
پیش‌گیری و کنترل
روند مقاومت آنتی‌بیوتیکی با سوء مصرف و استفاده بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌ها، هم‌چنین پیش‌گیری و کنترل ناکارآمد عفونت‌ها، سریع‌تر خواهد شد. تلاش تمامی اقشار جامعه برای کاهش تأثیر و محدود ساختن گسترش مقاومت، می‌تواند مؤثر واقع گردد.
اشخاص
برای جلوگیری و کنترل مقاومت آنتی‌بیوتیکی، افراد می‌توانند:
- تنها در صورت تجویز توسط متخصص، آنتی‌بیوتیک مصرف کنند.
- اگر پزشک نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نمی‌بیند، اصرار اضافه نکنید.
- توصیه‌های پزشک را در مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها جدی بگیرید.
- آنتی‌بیوتیک‌های باقی‌مانده را مصرف نکنید و به دیگران ندهید.
- با شستن مرتب دست‌ها، رعایت بهداشت در تهیه غذا، حفظ فاصله از بیماران، داشتن روابط جنسی ایمن و واکسیناسیون منظم از ابتلا به عفونت پیش‌گیری کنید.
- رعایت بهداشت در تهیه غذا، نیاز به رعایت ۵ نکته مطرح‌شده از سوی WHO را خواهد داشت (بهداشت در نگهداری، جدا نگه داشتن خام از پخته، پخت کامل، نگهداری غذا در دمای مناسب، استفاده از آب و مواد خام سال) و از غذاهای تولید شده بدون استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای افزایش رشد یا پیش‌گیری از بیماری در حیوانات سالم استفاده کنید.
ارگان‌های دولتی
برای پیش‌گیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی‌بیوتیکی دولت باید:
- برای مبارزه با مقاومت موجود در منطقه، برنامه‌ای جامع و محکم تشکیل دهد.
- نظارت بر عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها را بهبود بخشد.
- سیاست‌ها، برنامه‌ها و عملکرد خود را در جهت پیش‌گیی از عفونت و معیارهای کنترل محکم‌تر سازد.
- مصرف درست و دسترسی به داروها را تنظیم کرده و بهبود بخسد.
- اطلاعات لازم در ارتباط با مقاومت آنتی‌بیوتیکی را به اطلاع همگان برساند.
متخصصان حوزه سلامت
برای پیش‌گیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی‌بیوتیکی، متخصصین حوزه سلامت می‌توانند:
- با اطمینان از تمیز بودن دست‌ها، تجهیزات و محیط اطراف خود از عفونت‌ها پیش‌گیری کنید.
- با توجه به گایدلاین‌های موجود، تنها در صورت لزوم آنتی‌بیوتیک تجویز کنید.
- عفونت‌های مقاوم آنتی‌بیوتیک را به گروه‌های نظارتی گزارش کنید.
- بیماران خود را از چگونگی مصرف درست آنتی‌بیوتیک، مقاومت آنتی‌بیوتیکی و مخاطرات موجود در صورت استفاده‌ی نادرست آن مطلع کنید.
- در ارتباط با پیش‌گیری از عفونت‌ها با بیماران خود صحبت کنید. (مثل؛ واکسیناسیون، شستن دست‌ها، روابط جنسی ایمن و پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه)
صنعت سلامت
برای پیش‌گیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی‌بیوتیکی، صنعت سلامت می‌تواند:
- بر روی تحقیق و توسعه آنتی‌بیوتیک‌ها، واکسن‌ها، روش‌ها و امکانات تشخیصی جدید سرمایه‌گذاری کند.
بخش کشاورزی
برای پیش‌گیری و کنترل گسترش مقاومت آنتی‌بیوتیکی، بخش کشاورزی می‌تواند:
- تنها تحت نظارت دامپزشک به حیوانات آنتی‌بیوتیک بدهد.
- برای بهبود رشد یا پیش‌گیری از عفونت در حیوانات سالم از آنتی‌بیوتیک استفاده نکند.
- برای کاهش نیاز به آنتی‌بیوتیک حیوانات را واکسینه کرده و درصورت نیاز حدالامکان از روش‌های دیگری بهره بگیرد.
- در تمامی مراحل تولید و تهیه غذا از حیوانات و کشاورزی، احتیاط لازم را رعایت کند.
- ایمنی زیستی را درکشاورزی بهبود بخشیده و با بهبود بهداشت و رفاه حیوانات از عفونت پیش‌گیری کند.
پیشرفت‌های کنونی
در حالی که آنتی‌بیوتیک‌های جدید در حال تولید هستند، با این وجود انتظار نداریم بر روی خطرناک‌ترین انواع باکتری‌های مقاوم آنتی‌بیوتیک کارساز باشند.
با تسهیل حمل و نقل و سفر، مقاومت آنتی‌بیوتیک معضلی جهانی بوده و تلاش تمامی کشورها و ارگان‌ها را می‌طلبد.
آثار
در صورتی که عفونت‌ها با آنتی‌بیوتیک‌های خط اول قابل درمان نباشند، داروهای گران‌قیمت‌تر باید استفاده شوند. افزایش طول مدت بیماری و درمان، معمولا در بیمارستان‌ها، هزینه‌های درمانی را افزایش داده خانواده‌ها و جامعه بار اقتصادی بزرگی را متحمل خواهند شد.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی دستاوردهای داروهای مدرن را تحت خطر قرار می‌دهد. اهدای عضو، شیمی‌درمانی و پروسه‌های جراحی مثل سزارین با در دسترس نداشتن داروهای مناسب جهت پیش‌گیری و درمان عفونت‌ها مخاطره‌آمیز خواهند بود.
اقدامات WHO
مقابله با مقاومت آنتی‌بیوتیکی از اولویت‌های اصلی WHO به شما می‌آید. در می ۲۰۱۵ برنامه جهانی مقابله با مقامت آنتی‌میکروبیال، شامل مقاومت آنتی‌بیوتیکی در سازمان بهداشت جهانی تأیید شد. برنامهی جهانی در نظر دارد از پیش‌گیری و درمان بیماری‌های عفونی با کمک داروهای ایمن اطمینان حاصل کند.
“برنامهی جهانی مقاومت آنتی‌میکروبیال” ۵ استرتژی زیر را شامل می‌شود:
- بهبود بخشیدن اطلاعات و آگاهی از مقاومت آنتی‌میکروبیال
- قوت بخشیدن بر نظارت و تحقیق
- کاهش بروز عفونت
- بهینه‌سازی مصرف داروهای آنتی‌میکروبیال
- سرمایه‌گذاری احتمالی در مواجهه با مقاومت آنتی‌میکروبیال
اعلامیه تأیید شده توسط سران سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۱۶ در نیویورک، کشورهای جهان را موظف می‌داند با راهکاری درست و هماهنگ ریشه اصلی دلایل مقاومت آنتی‌میکروبیال در تمامی بخش‌ها، علی‌الخصوص سلامت انسانی، سلامت حیوانات و کشاورزی را مشخص کند. WHO از اعضا برای ایجاد برنامه‌ای جامع بر اساس برنامه تنظیم‌شده‌ی جهانی در راستای مقاومت آنتی‌میکروبیال حمایت خواهد کرد.
