همه‌ی زنان در بدن خود مو دارند، اما ممکن است در برخی بیشتر از دیگران قابل ملاحضه بوده و مو های زائد در صورت نیز مشاهده گردد. هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان به رویش بیش از حد مو اطلاق می‌شود.
درمان هیرسوتیسم در زنان با پزشک شروع می‌شود و او تعیین می‌کند که آیا رشد مو به علت یک مشکل اساسی است یا دلیل دیگری دارد. در تمام موارد، برخی از زنان استفاده از تیغ، کندن مو، موم و کرم‌های موبر را راه حلی مناسب می‌دانند.
هیرسوتیسم می‌تواند ناشی از نوعی مشکل اساسی سلامتی مثل موارد زیر باشد:
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که نوعی اختلال هورمونی است.
- هیپرپلازی آدرنال، اختلالی که بر تولید هورمون‌های استروئیدی اثر می‌گذارد.
- هایپر اندروژنیسم ناشناخته، شرایطی که بدن آندروژن بیش از حد تولید می‌کند.
- تومورهایی که هورمون اضافی آزاد می‌کنند.
- اختلالات تیرویدی که سطح هورمون‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به جز مواردی که این دلایل منجر به یک مشکل اساسی سلامتی شود، رشد موی بیش از حد یا ناخواسته دلیلی بر نگرانی ندارد.
مقالۀ مرتبط: عوارض لیزر موهای زائد بدن
دلایل وجود موی زائد در بدن
هورمون‌هایی به نام اندروژن دلیل اصلی رشد موهای بدن است. پزشکان به اندروژن به عنوان هورمون مردانه اشاره می‌کنند هرچند هم در زنان و هم در مردان تولید می‌شود. وقتی بدن زن بیش از حد آندروژن تولید می‌کند، می‌تواند بیشتر از حالت معمول مو را رشد دهد. بیماری‌های مختلفی می‌تواند باعث تولید آندروژن بالا در بدن شود.
PCOS رایج‌ترین دلیل موی زائد در بدن زنان است. PCOS نوعی عدم‌تعادل در هورمون است که باعث تولید اندورژن اضافی در بدن می‌شود.
مطابق مطالعه‌ای صورت گرفته در سال ۲۰۱۲ در مجله‌ی آمریکایی پزشک خانواده، PCOS علت ۷۲ تا ۸۲ درصد نمونه‌های هیرسوتیسم در زنان می‌باشد. پزشک‌ها به طور کامل دلیل PCOS را نمی‌دانند، اما افراد می‌توانند علائم آن را با قرص‌های ضدبارداری و درمان‌های هوزمونی کنترل کنند.
دلایلی که رواج کمتری برای وجود موی زائد در زنان دارد شامل موارد زیر می‌شود:
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال گروهی از اختلالات نادر است که بر روی غدد آدرنال تأثیر گذاشته و می‌تواند باعث بیماری‌های جدی شود. در صورتی که غدد آدرنال عملکرد درستی نداشته باشد، بدن آندروژن اضافی تولید می‌کند.
پزشکان به دنبال دلایل ایجاد هایپرپلازی آدرنال هستند اما معمولاً موارد خفیف تا سن بلوغ قادر به تشخیص نیستند.
تومور
مطالعاتی که در بالا به آن اشاره شد، دریافته است ۰.۲ درصد از دلایل هیرسوتیسم ناشی از توموری است که آندروژن آزاد می‌کند. در این مورد موهای بدن به سرعت رشد کرده و می‌تواند علائم دیگری مثل توده‌ای در شکم یا لگن داشته باشد.
داروها
برخی از داروها می‌تواند باعث رشد موی زائد شود. زنی که رشد موی زائد را پس از مصرف نسخه‌ی دارویی جدید مشاهده کند باید با پزشک در میان بگذارد.
برخی از داروهای مرتبط با هیرسوتیسم عبارتند از:
- ضدافسردگی
- برخی از آنتی بیوتیک‌ها
- داروهای خواب‌آور
- هورمون‌هایی مثل استروژن و تستوسترون به اضافه داروهایی که تولید هورمون را به تأخیر می‌اندازد.
مقالۀ مرتبط: هیرسوتیسم
هیپرپرولاکتنیمی
هیپرپرولاکتنیمی نوعی بیماری است که موجب تولید پرولاکتین در سطح بالایی در بدن می‌شود. پرولاکتین در درجه‌ی اول مسئول تولید شیر در مادران شیرده است. زنان مبتلا به این بیماری حتی اگر شیرده نیز نباشند، شیر تولید می‌کنند. برخی از افراد مبتلا به پرولاکتنیمی یا ناباروری را تجربه داشته و یا عادت ماهانه ندارند.
اختلالات تیروئید
تیروئید هورمون‌هایی را برای کمک به تنظیم متابولیسم و دمای بدن تولید می‌کند. با ناکارآمدی تیروئید، تعادل بین هورمون‌ها از بین رفته که می‌تواند باعث رشد موی زائد در بدن شود.
سایر دلایل
برخی اوقات هیرسوتیسم، دلیل واضحی ندارد، و پزشکان نیز مشاهدات مناسب و واضحی برای وجود بیماری جدی پیدا نمی‌کنند. در صورتی که یک بیماری دلیل واضحی نداشته باشد، پزشک می‌تواند به عنوان بیماری ناشناخته به آن اشاره کند.
هیپرآندروژنیسم ناشناخته نوعی بیماری است که بدن مقدار زیادی اندروژن بدون هیچ دلیل واضحی تولید می‌کند.
هیرسوتیسم ناشناخته وقتی به وجود می‌آید که بدن سروع به تولید موی زائد بدون هیچ علت اساسی کند. در صورتی که دلیل هیرسوتیسم ناشناخته باشد، می‌توان گفت ارثی است.
مقالۀ مرتبط: ریزش مو در آقایان
رشد موی نرمال و غیرنرمال در زنان
تعیین موی زائد در بدن خان‌ها دشوار به نظر می‌آید. وجود موهای نازک در بدن زنان در کل بدن حتی صورت، امری عادی است.اغلب زنان حتی موهایی ضخیم‌تر و تیره‌تر در نواحی شکم، چانه و قفسه‌ی سینه دارند.
مقیاس فریمن-گالوی نوعی رتبه‌بندی برای زنان بر اساس مقدار رشد مو در نقاط مختلف بدن اختصاص می‌دهد. بر اساس این مقیاس، موهای ریز و نازک و نه چندان زبر، نرمال هستند. در صورتی که موهای بسیاری از نقاط بدن ضخیم‌تر شوند، احتمال وجود یک مشکل می‌رود.
مطالعاتی که در سال ۲۰۱۱ انجام‌گرفته، مدلی ساده برای تشخیص اینکه آیا رشد مو نرمال است یا نه، ارائه می‌دهد. این مطالعه، به مشاهده ی موهای رشد کرده بر روی چانه، قسمت تحتانی و فوقانی شکم می‌پردازد.
به هر کدام از این نواحی نمره‌ای از صفر تا چهار بر اساس زیر اختصاص داده می‌شود:
- ۰: عدم رشد مو
- ۱: موهای نازک یا تک و توک
- ۲: ضخیم‌تر و رشد همه جانبه
- ۳: خیلی ضخیم و پر مو
- ۴: رشد موی شبیه آقایان
پس از آن پزشک این نمره‌ها را برای این نقاط بدن حساب می‌کند که مجموع بیش از ۸ نشان از رشد موی زائد یا هیرسوتیسم دارد.
تشخیص هیرسوتیسم در زنان
در صورتی که این رتبه بندی اولیه نشان دهد که رشد موی زائد وجود دارد، پزشک باید دلیل را تشخیص دهد. آزمایش‌های مورد استفاده برای تشخیص عبارتند از:
- آزمایش خون برای اندازه‌گیری میران اندروژن و هورمون‌ها
- رسم نمودار زمان‌های قاعدگی و به دست آوردن تاریخ دقیق آن
- آزمایش‌های تصوری برای وجود یا عدم وجود تومور یا سایر موارد زائد
گزینه‌های درمان طبیعی
درمان‌های طبیعی می‌تواند در رشد موی زائد ناشی از PCOS مؤثر باشد.
این گزینه‌ها عبارتند از:
- تغییرات رژیم غذایی: برای زنانی که از انیولین استفاده می‌کنند، کاهش مصرف قند و کربوهیدرات می‌تواند مؤثر باشد. برخی از خانم‌ها نیز از رژیم‌های غذایی مخصوص PCOS استفاده می‌کنند اما باید به منظور عملکرد بهتر آن مطالعه نمایند.
- کنترل وزن: کاهش وزن می‌تواند به کنترل بسیاری از علائم PCOS کمک کند. برای اغلب زنان، تلفیق مناسب غدا و ورزش می‌تواند راهی کلیدی باشد.
- سلامت روانی: PCOS یک اختلال پیچیده است که می‌تواند ظاهر، باروری و سلامت زنان را تغییر دهد. اغلب زنان از راه‌هایی برای مقابله با فشار روانی مثل گروه‌های حامی، درمان و انرژی مثبت استفاده می‌کنند.
روش‌های از بین بردن مو مثل اصلاح یا استفاده از کرم‌های موبر می‌تواند مؤثر باشد. با این حال، این روش‌ها علت اصلی رشد موی زائد را از بین نمی‌برد.
زنانی که برای آن‌ها تشخیصی انجام نگرفته، یا وجود یک مشکل سلامتی اساسی تشخیص داده شده باید به پزشک برای درمان‌های پزشکی مراجعه نمایند.
درمان‌های پزشکی رشد موی زائد
درمان‌های پزشکی می‌تواند به در رشد موی زائد و ناخواسته‌ی ناشی از PCOS مؤثر باشد. اغلب زنان استفاده از قرص‌های ضدبارداری برای تنظیم قاعدگی و هورمون‌ها را در کاهش رشو مو مؤثر می‌دانند. برخی دیگر نیاز به انسولین برای کنترل دیابت دارند.
از سایر درمان‌های پزشکی که می‌تواند مؤثر باشد، می‌توان به اسپیرونولاکتون اشاره کرد. دارویی که اثر برخی از هرمون‌های خاص را کنترل می‌کند.
زنان مبتلا به PCOS که برای بارداری آماده می‌شوند نیاز به هورمون‌های مصنوعی برای ایجاد تخمک‌گذاری دارند.
در صورتی که زنی به بیماری‌ای غیر از PCOS مبتلا باشد نیاز به درمانی بر اساس اختلالی که وجود دارد، پیشینه‌ی سلامتی فرد و سایر عوامل می‌باشد.
درمان‌های هورمونی می‌تواند تعادل خورمون‌ها را به حالت عادی بازگرداند، گرچه ممکن است فرد نیاز به درمان‌های اضافی نیز داشته باشد. برای مثال در صورت وجود تومور تولیدکننده ی اندروژن، احتمالاً نیاز به برداشت تومور با جراحی باشد.
مقالۀ مرتبط: دلایل میزان بالای تستوسترون در خانم ها
نکته‌ی پایانی
روش‌های از بین بردن مو، به حذف نگرانی در مورد ظاهر برای رشد موی زائد کمک زیادی می‌کند. برای زنانی که نگرانی اولیه‌شان طاهر است، این روش کمک شایانی می‌کند.
در صورتی که روش مو ناشی از یک بیماری اساسی است، درمان بستگی به دلیل آن دارد. اغلب اختلالات هورمونی مثل PCOS به درمان‌های پزشکی پاسخ می‌دهد. درمان مناسب می‌تواند به کاهش موی اضافی بدن کمک کند. با این وجود، رشد مو تقریبا در بدن تمام زنان وجود دارد. حتی در بدن زنان سالم‌نیز احتمال رشد اضافی مو می‌تواند مشاهده شود. در چنین مواردی نیاز به از بین بردن مو مرتب مو می‌باشد
