بیماری پارکینسون یک اختلال مغزی است که موجب ایجاد مشکلات هماهنگی همچون لرزش اندام‌ها و اشکالات تکلم می‌شود. یک فرد ممکن است تمامی یا فقط تعدادی از علائم مرتبط با پارکینسون را داشته‌باشد.
از آن‌جایی که هرکدام از افراد مبتلا به پارکینسون این بیماری را به شیوه‌ای متفاوت تجربه میکنند، این بیماری براساس نشانه‌ها به مراحل مختلفی تقسیم شده‌است. در این مقاله، ما به علائم و نشانه‌هایی می‌پردازیم که به طور معمول در هر مرحله از بیماری ظاهر می‌شوند.
مراحل بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون به پنج مرحله تقسیم شده‌است. در هر مرحله تغییراتی رخ می‌دهد و ممکن است فرد با علائمی جدید روبه‌رو شود.
تقسیم بیماری به مراحل مختلف به پزشکان و همراهان کمک می‌کند تا تعدادی از مشکلاتی که یک فرد با پیشرفت بیماری متحمل خواهد شد را درک و پیش‌بینی کنند.
مقاله مرتبط: درمان جدید پارکینسون با تکیه بر تزریق سلول های بنیادی
مرحله اول پارکینسون
در مراحل اولیه بیماری پارکینسون، معمولا علائم چندان شدید نیستند. فرد می‌تواند کارهای روزانه خود را همراه با مشکلاتی کوچک، انجام دهد. بنابراین بسیاری از علائم و نشانههای مرحله اول ممکن است بروز نکند.
تعدادی از علائم و نشانههای این مرحله شامل تغییراتی در:
- طرز ایستادن
- حالات صورت
- راه رفتن
می‌باشد. علاوه بر آن فرد ممکن است لرزش‌های خفیف (ترمور) در یک طرف از بدنش احساس کند. پزشک ممکن است در این مرحله داروهایی تجویز کند که به کنترل علائم کمک خواهندکرد.
مرحله دوم پارکینسون
لرزش، رعشه، و سختی عضلانی هر دو طرف بدن را در طی مرحله دوم بیماری تحتتاثیر قرار می‌دهد و قابل‌ملاحظه‌تر از قبل خواهند بود.
سختی عضلانی اغلب به اندازه‌ایست که انجام کارها را به عقب بیاندازد. براساس سن بیمار و فاکتورهای دیگر، ممکن است یک شخص نتواند به زندگی مستقل از دیگران ادامه دهد.
اختلال در راه رفتن، صحبت‌کردن و ایستادن، اغلب در مرحله دوم واضح‌تر می‌شوند.
مرحله سوم پارکینسون
مرحله سوم یا مرحله میانی بیماری پارکینسون با افزایش علائم شناخته می‌شود. فرد بیمار بیشتر یا همه‌ی علائم را در مرحله سوم تجربه خواهدکرد. بعلاوه:
- اختلال در حفظ تعادل
- کندی حرکات
- کندی رفلکس‌ها
فردی که در مرحله سوم پارکینسون قرار دارد، باید بداند که احتمال افتادنش به علت اختلالات تعادل افزایش یافته‌است. لباس پوشیدن و کارهای دیگر در مراقبت از خود ممکن است سخت‌تر بشود.
درمان در این مرحله اغلب شامل دارودرمانی در کنار کاردرمانی و فیزیوتراپی خواهدبود. بعضی از افراد به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند اما دیگران ممکن است بهبودی زیادی را تجربه نکنند.
مقاله مرتبط: همه چیز درباره‌ی پارکینسون
مرحله چهارم پارکینسون
در طول مرحله چهارم پارکینسون، فعالیت‌های روزانه ممکن است سخت یا حتی غیرممکن باشد. ممکن است فرد به مراقبت روزانه دیگران نیازمند شود؛ زیرا زندگی مستقل در این مرحله اغلب ممکن نیست.
افراد مبتلا در این مرحله ممکن است بتوانند به تنهایی بایستند اما ممکن است برای راه‌رفتن به یک واکر یا سایر لوازم کمکی نیاز داشته باشد.
مرحله پنجم پارکینسون
مرحله پنج، مرحله اخر و در عین حال ناتوان‌کننده‌ترین مرحله‌ی بیماری‌است. فرد به خاطر سختی عضلانی قادر نخواهدبود که بایستد یا بچرخد. براساس سن بیمار و وضعیت سلامتی‌اش، ممکن است بسترنشین شود یا برای حرکت نیازمند یک ویلچر باشد.
برخلاف مراحل قبلی، فرد به پرستار تمام‌وقت نیاز خواهدداشت. پرستار به فرد بیمار کمک خواهدکرد تا فعالیت‌های روزانه‌اش را انجام دهد و از پیش‌امدن موقعیت‌های خطرناک یا برخوردها جلوگیری خواهدکرد.
در مرحله پنجم، فرد ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کند:
- توهم
- حالت هذیانی
- فراموشی
- پاسخ ضعیف به داروها
- منگی
علائم و نشانههای پارکینسون
علائم اصلی بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:
- کندی حرکات یا bradykinesia
- لرزش‌ها و رعشه‌های غیرقابل‌کنترل
- سختی عضلات اندام‌ها
- اختلالات تعادل
- اختلال در ایستادن
افراد معمولا بر علائم حرکتی بیماری پارکینسون تمرکز میکنند. هرچند این بیماری علائمی غیرحرکتی نیز به‌دنبال دارد.
علائم غیرحرکتی شامل موارد زیر است:
- اضطراب
- افسردگی
- اختلالات بینایی
- خستگی
- تغییر در توانایی‌های شناختی؛ مانند از دست دادن حافظه یا کندی در تفکر
- بی‌خوابی
- اختلال در تکلم
- یبوست
- سختی در بلع
معمولا علائم بیماری پارکینسون در مراحل اولیه به میزان کمی ازاردهنده‌اند اما در مراحل پیشرفته بیماری شدیدتر می‌شوند.
منظور از آکینزی یا ناتوانی در حرکت چیست؟
آکینزی نشانه‌ای از بیماری پارکینسون است؛ که در نتیجه آن فرد نمی‌تواند عضلاتش را به صورت ارادی حرکت دهد.
مقیاس‌های ارزیابی پارکینسون
یک پزشک هنگام بحث در رابطه با پارکینسون اغلب به یک مقیاس ارجاع می‌دهد. این مقیاس برای تعیین میزان پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مراحلی که در بالا ذکر شد، میزان پسروی یا چگوگی افزایش شدت علائم را پی‌گیری میکنند. بیشتر مقیاس‌ها براساس علائم حرکتی بناگذاشته‌شده‌اند، اما بقیه بر علائم غیرحرکتی تمرکز میکنند.
موارد زیر دو مورد از معمول‌ترین مقیاس‌هایی هستند که پزشکان استفاده میکنند:
- مقیاس درجه‌بندی یکنواخت بیماری پارکینسون (UPDRS)
- درجه‌بندی هونویار (Hoehn and Yahr)
مقیاس درجه‌بندی یکنواخت بیماری پارکینسون (UPDRS)
UPDRS ابزاری جامع است که برای بررسی گروهی از علائم به‌کار می‌رود. تعدادی از علائمی که این مقیاس بررسی می‌کند، شامل موارد زیر است:
- عملکرد روانی
- حالت روحی
- تعاملات اجتماعی
- حرکت
بررسی گروهی وسیع از علائم به پزشکان کمک می‌کند تا دید بهتری از میزان تاثیر این بیماری بر زندگی روزانه یک فرد، و نه فقط توانایی‌های حرکتی، بیابد.
مقاله مرتبط: ورزش های تماسی ریسک بیماری پارکینسون را افزایش می دهد
درجه‌بندی هونویار
درجه‌بندی هون و یار مقیاسی نسبتا ساده است. این مقیاس بر پیشرفت علائم حرکتی تمرکز می‌کند.
علائم حرکتی براساس مقیاسی از یک تا پنج درجه‌بندی می‌شوند. این مقیاس بسیار شبیه مراحل پنج‌گانه‌ی پارکینسون است:
- یک تا دو درجه در مراحل اولیه
- دو تا سه درجه در مراحل میانی
- چهار تا پنج درجه در مراحل پیشرفته
چگونه بیماری پارکینسون پیشرفت می‌کند؟
مطالعه در رابطه با پیشرفت پارکینسون همچنان در حال انجام است.
اخیرا، پزشکان و محققان از نظریه‌ای به نام نظریه‌ی براک (Braak’s hypothesis) استفاده میکنند. براساس این نظریه، پارکینسون در بعضی مناطق سیستم عصبی مرکزی اغاز می‌شود. این مراحل شامل:
- سیستم عصبی حسی
- بصل‌النخاع
- لوب بویایی
لوب بویایی بر احساس بویایی تاثیر می‌گذارد، بنابراین محققان به دنبال آنند که از بویایی به عنوان سرنخی برای شناسایی زودهنگام بیماری استفاده کنند.
علاوه‌برآن نظریه براک توضیح می‌دهد که پارکینسون در مراحل پیشرفته تنها قشر و جسم سیاه مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد، و بر حرکات فرد اثر می‌گذارد. این مناطق مسئول دیگر علائم حرکتی و غیرحرکتی این بیماری در مراحل پیشرفته هستند.
دورنما
درحال‌حاضر درمانی برای بیماری پارکینسون شناخته نشده است. وقتی بیماری شناسایی شود، اغلب علائم می‌تواند توسط دارودرمانی و فیزیوتراپی درمان شود، به‌ویژه در مراحل اولیه بیماری.
با پیشرفت بیماری، اگر فعالیت‌های نرمال فرد، مانند بلع یا غذاخوردن، تحتتاثیر قرار بگیرد، فرد ممکن است کاهش کیفیت زندگی‌اش را تجربه کند. با وجود اینکه پارکینسون موجب مرگ بیمار نمی‌شود، فرد مبتلا ممکن است اختلالاتی خطرناک تجربه کند، مانند خفگی در نتیجه غذا یا افتادن.
