چکیده: بیایید با این مسئله روبه‌رو شویم، همه‌ی ما تا کنون نام افراد، مکان وسایل و داشتن ملاقات با آشنایی را فراموش کرده‌ایم. استرس و سن این فراموشی را شایع‌تر می‌کنند. چیزی است که در سنین جوانی به عنوان موقعیتی نادر با آن مواجه می‌شویم که به تدریج به موردی نسبتاً شایع در زندگی تبدیل می‌شود. بنابراین، اغلب می‌خواهیم بدانیم که دلیلی برای نگرانی وجود دارد یا نه. به‌طور ساده‌تر، فراموشی معمولی ناشی از سن است یا شروع مشکل جدی مربوط به حافظه، از جمله دمانس؟
فراموشی مرتبط با سن چیست؟
فراموشی مرتبط با سن نمونه‌ای از زوال حافظه می‌باشد که با افزایش سن رخ می‌دهد. سه دلیل از دست دادن حافظه ناشی از افزایش سن عبارتند از:
- آسیب هیپوکامپ مغز (ناحیه‌ای از مغز که خاطرات را شکل داده و بازیابی می‌کند)
- کاهش پروتئین‌ها و هورمون‌هایی که از سلول‌های مغزی محافظت کرده و آن‌ها را ترمیم می‌کند.
- کاهش جریان خون به مغز که منجر به از دست دادن حافظه و کاهش توانایی‌های شناختی می‌شود.
علائم بسیار شایع فراموشی مرتبط با سن شامل موارد زیر می‌باشد:
- فراموش کردن جای وسایلی که به‌طور منظم از آن‌ها استفاده می‌کنید، مانند عینک، کلید و …
- فراموش کردن نام افراد یا قاطی کردن اسامی افراد با یکدیگر
- فراموش کردن تاریخ جلسات یا ملاقات
- باز کردن یخچال یا دربی و فراموش کردن آنچه می‌خواستید
- فراموش کردن آنچه خوانده‌اید، تماشا کرده‌اید یا جزئیات مکالمه
به هر حال، اصلی‌ترین و مرتبط‌ترین سوال این است که آیا زوال حافظه توانایی ما در عملکرد روزانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
دمانس چیست؟
اگر علائم از آنچه که در بالا ذکر شد، اندکی شدیدتر بوده و به وضوح مانع توانایی شما در انجام کارهای روزانه شود، ممکن است دمانس باشد. تفاوت اصلی بین این دو این است که دمانس موجب “ناتوانی” می‌شود ولی فراموشی معمولی این طور نیست.
اگر بخواهیم تعریفی از دمانس داشته باشیم، اختلالی مزمن ناشی از بیماری یا آسیب‌دیدگی مغز می‌باشد که با ویژگی‌هایی مانند از دست دادن حافظه، ضعف در استدلال و تغییر شخصیت مشخص می‌شود. به عبارت دیگر، برخلاف فراموشی مرتبط با سن، دمانس منجر به ناتوانی مداوم در دو یا چند عملکرد ذهنی مانند حافظه، تفکر، زبان، قضاوت و … می‌شود. از دست دادن حافظه بسیار جدی و شدید می‌شود به طوری که کار، روابط، فعالیت‌های اجتماعی، سرگرمی و… فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
MCI چیست؟
MCI مخفف Mild Cognitive Impairment (اختلال شناختی خفیف) است که حالتی بین فراموشی مرتبط با سن و دمانس می‌باشد. تفاوت بسیار جزئی که بین علائم فراموشی معمولی و MCI وجود دارد، تفاوت در درجه و میزان می‌باشد. برای مثال، فراموش کردن نام فرد آشنا در مقابل فراموش کردن نام فرد نزدیکی که دوستش دارید.
اگرچه ممکن است MCI به معنای قرارگیری در مسیر آلزایمر و دمانس باشد، اما الزاماً حتمی بودن آن را اثبات نمی‌کند. معمولا دوستان نزدیک و خانواده می‌توانند کاهش حافظه و توانایی‌های عملکردی را در فرد متوجه شوند.
تفاوت فراموشی معمولی و دمانس
| فراموشی معمولی | دمانس |
| · توانایی انجام کارهای روزانه به‌طور مستقل با وجود فراموشی‌های گاه به گاه
· توانایی به یاد آوردن و توضیح لحظه‌های فراموشی · عدم گم شدن در مکان‌های آشنا و توانایی پیروی از مسیرها (حتی اگر اندکی مشکل وجود داشته باشد) · توانایی داشتن تغییر و برگردان نرمال حتی اگر تعدادی از کلمات انتخابی را فراموش کنید · عدم تأثیر در توانایی تصمیم‌گیری یا قضاوت |
· مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه به‌طور مستقل. فراموش کردن انجام کارهایی که بارها انجام داده‌اید، مانند شست‌وشو، لباس پوشیدن، پرداخت قبض و…
· ناتوانی در به یاد آوردن و توضیح لحظه‌های فراموشی · گم شدن در مکان‌های آشنا و ناتوانی در پیروی از مسیرها · ناتوانی در برگردانی، فراموش کردن بیشتر کلمات و قاطی کردن آن‌ها · ناتوانی در قضاوت درست، مشکل در انتخاب و نشان دادن رفتارهای اجتماعی نامناسب |
