نگاه کلی
برونشیت التهاب پوشش لوله‌های برونش است که هوا را در ریه جابجا می‌کنند. سرفه افراد مبتلا اغلب خلط غلیظی دارد که ممکن است بی‌رنگ باشد. برونشیت می‌تواند مزمن یا حاد باشد.
برونشیت حاد که اغلب از سرماخوردگی یا دیگر عفونت‌های تنفسی نشأت می‌گیرد، بسیار شایع است. برونشیت مزمن عارضه‌ای خطرناک‌تر است و آزار مداوم و التهاب پوشش لوله‌های برونش است که اغلب ناشی از سیگار می‌باشد.
برونشیت حاد اغلب یک هفته تا ۱۰ روز طول کشیده و بدون برجای گذاشتن عارضه رفع می‌گردد، گرچه سرفه ممکن است برای هفته‌ها ادامه داشته باشد.
با این حال اگر فرد چندین بار با برونشیت دست و پنجه نرم کند ممکن است دچار برونشیت مزمن شود که نیاز به درمان جدی دارد. برونشیت مزمن یکی از وجوه بیماری مزمن انسدادی تنفسی(COPD)است.
علائم
در برونشیت حاد و مزمن علائم و نشانه‌های زیر رخ می‌دهند:
- سرفه
- تولید خلط که می‌تواند بی‌رنگ، سفید، خاکستری-زرد، سبز یا در موارد نادر همراه خون باشد
- خستگی
- تنگی نفس
- تب و لرز خفیف
- احساس ناراحتی در سینه
اگر فرد مبتلا به برونشیت حاد باشد ممکن است علائم سرماخوردگی مانند سردرد خفیف یا بدن درد داشته باشد. گرچه این علائم حدود یک هفته طول می‌کشند اما سرفه‌ها ممکن است هفته‌ها ادامه یابد.
تعریف برونشیت مزمن سرفه‌هایی است که حداقل ۳ ماه طول بکشند و به صورت منقسم حداقل دو سال پیاپی ادامه داشته باشد.
اگر فرد متبلا به برونشیت مزمن باشد هنگامی که سرفه و علائم دیگر بدتر می‌شوند احتمالاً دچار دوره‌هایی خواهد شد. در این دوره‌ها، ممکن است عفونتی حاد روی برونشیت مزمن سوار شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر سرفه فرد شرایط زیر را داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند:
- بیش از ۳ هفته طول بکشد
- خواب فرد را مختل کند
- همراه تب بالای ۳۸ درجه باشد
- خلط بی‌رنگ تولید کند
- همراه با خون باشد
- همراه با ویزینگ یا تنگی نفس باشد
دلایل
برونشیت حاد اغلب توسط ویروس‌های مسبب سرماخوردگی و آنفولانزا ایجاد می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها روی ویروس‌ها اثری ندارند، بنابراین این داروها در اغلب موارد برونشیت کارساز نیستند.
شایع‌ترین علت برونشیت استعمال دخانیات است. آلودگی هوا و غبار یا گازهای سمی در محیط زیست یا محل کار نیز می‌توانند منجر به این عارضه شوند.
عوامل خطرزا
عواملی که خطر برونشیت را افزایش می‌دهند عبارتنداز:
کشیدن سیگار: افراد سیگاری و افرادی که با این افراد زندگی می‌کنند در معرض خطر برونشیت حاد و مزمن هستند.
مقاومت پایین: این مورد می‌تواند ناشی از بیماری حاد دیگری مانند سرماخوردگی یا عارضه‌ای مزمن باشد که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند. افراد مسن، نوزادان و کودکان کم سن و سال نسبت به عفونت آسیب‌پذیرترند.
مواجهه با مواد محرک در محیط کار: خطر ایجاد برونشیت در مکان‌هایی که مواد محرک ریه مانند غلات و پارچه یا گازهای شیمیایی وجود دارد بیشتر است.
رفلکس معده: دوره‌های شدیدی از سوزش سردل شدید می‌تواند گلو را تحریک کرده و فرد را مستعد برونشیت سازد.
عوارض
گرچه یک اپیزود از برونشیت جایی برای نگرانی ندارد، اما می‌تواند در برخی افراد به پنومونی تبدیل شود. دوره‌های مکرر برونشیت می‌تواند حاکی از آن باشد که فرد مبتلا به COPD می‌باشد.
در طی روزهای اول بیماری، افتراق علائم و نشانه‌های برونشیت از سرماخوردگی مشکل است. در معاینه پزشک از گوشی برای سمع ریهها استفاده می‌کند.
در برخی موارد پزشک موارد زیر را تجویز خواهد کرد:
گرافی سینه: گرافی سینه می‌تواند به تشخیص علت سرفه‌های کمک کند. این روش در افراد سیگاری اهمیت ویژه‌ای دارد.
آزمایش خلط: این تست برای کمک به تجویز آنتی بیوتیک بسیار کمک کننده است. همچنین می‌تواند برای بررسی علائم آلرژی به کار گرفته شود.
آزمایش عملکرد تنفسی: در تست عملکرد تنفسی فرد در دستگاهی به نام اسپیرومتر فوت می‌کند، و دستگاه مقدار هوایی را که ریه می‌تواند ذخیره کند اندازه می‌گیرد. این تست علائم آسم یا آمفیزم را بررسی می‌کند.
درمان
اغلب موارد برونشیت بدون درمان طی چند هفته بهبود می‌یابند.
دارو درمانی
به دلیل ویروسی بودن بسیاری از برونشیت‌ها، آنتی بیوتیک‌ها موثر نیستند. با این حال در مواردی که پزشک به برونشیت باکتریایی مشکوک شود می‌تواند آنتی بیوتیک تجویز کند.
در برخی شرایط پزشک ممکن است داروهای دیگری مانند موارد زیر تجویز نماید:
داروی سرفه: اگر سرفه خواب فرد را مختل سازد می‌تواند قبل از خواب از این داروها استفاده کند.
داروهای اضافی: اگر فرد مبتلا به آسم یا COPD باشد، پزشک ممکن است اسپری استنشاقی و داروهای دیگری برای کاهش التهاب و باز کردن راه‌های هوایی تنگ در ریه تجویز کند.
پیشگیری
برای کاهش خطر برونشیت فرد باید موارد زیر را رعایت کند:
- اجتناب از مصرف سیگار
- دریافت واکسن آنفولانزا
- شستن دست‌ها
- استفاده از ماسک در محیط کار آلوده
