معاون تحقیقات وزیر بهداشت همزمان با «روز بین المللی NASH»، کبد چرب را شایع ترین بیماری کبدی در ایران اعلام کرد و نسبت به افزایش شیوع آن به دلیل روند نگران کننده بی تحرکی و چاقی در کشور هشدار داد.
به گزارش وبدا به نقل ازپژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران ، افزایش نگرانی ها از شیوع فزاینده بیماری کبد چرب و هپاتیت مزمن ناشی از آن NAFLD ) وNASH ( به عنوان یک بیماری بالقوه خطرناک، اما کاملا قابل پیشگیری، سبب شد که جهان شاهد نامگذاری ۱۲ ژوئن به نام «روز بین المللیNASH» باشد. هدف از نامگذاری «روز بین المللیNASH» که در ۲۰۱۸، اولین سال اجرا را تجربه کرد، جلب توجهات جهانی در میان جمعیت های عمومی، بیماران در معرض خطر، جامعه پزشکی، برنامه ریزان ، مجریان سلامت همگانی و رسانه ها به اپیدمی این بیماری خاموش ، افزایش آگاهی ازعلائم و عوامل و یافتن راه های بهتر برای تشخیص سریعتر و گزینه های موثرتر درمان آن است.
همچنین براساس اعلام موسسه جهانی کبد (GLOBAL LIVER INSTITUTE) مستقر در واشنگتن دی سی ایالات متحده آمریکا و میزبان روز بین المللی NASH که هماهنگ کننده ده ها مرکز مرتبط با بیماری های کبد در سراسر جهان برای آموزش و حمایت از بیماران در معرض این بیماری است، نیاز فوری به افزایش آگاهی و آموزش در مورد کبد چرب غیر الکلی بسیار احساس می شود.
ابتلای ۱۱۵ میلیون فرد بزرگسال به کبد چرب در جهان
براساس این گزارش، در حال حاضر ۱۱۵ میلیون فرد بزرگسال (۱۲ درصد بزرگسالان) در سراسر دنیا تحت تاثیر بیماری کبد چرب قرار دارند. در آمریکا تقریبا ۳۰ میلیون نفر، مبتلا به این بیماری هستند و انتظار می رود که تا سال ۲۰۳۰ میزان شیوع آن ۶۳ درصد افزایش پیدا کند.
تلاش های جهانی برای ارائه فناورهای جدید تشخیص زودهنگام کبد چرب
تلاش های جهانی در پی آنند که موج اپیدمی به سرعت در حال افزایش بیماری کبد چرب NAFLD) وNASH ) را متوقف و بلکه معکوس کنند. تمرکز اصلی برنامه ها، ترویج مداخله زودهنگام است. از همین رو، علاوه بر مداخلات پیشگیرانه، شرکت های بزرگ، هم اکنون رهبری تلاش های جهانی برای آزمایش های غیر تهاجمی تشخیص زودهنگام بیماری کبد چرب غیرالکلی را در دست گرفته اند تا مانع از شیوع بیشتر این بیماری در جهان شوند. کمپین تشکیل یافته ای تحت عنوان “فراتر از بیوپسی”، نمونه ای دیگر از این تلاش ها برای ارائه فناوری های غیر تهاجمی جایگزین بیوپسی است.
شش میلیون نفر در جهان، مبتلا به NASH پیشرفته
بنابر اظهارات دکتر یونسی ، یکی از محققان برجسته در مطالعه بیماری کبد چرب در کنگره روز بین المللی NASH بیش از ۶ میلیون فرد بزرگسال در جهان مبتلا به NASH پیشرفته هستند و این درحالی است که درمان این بیماران بار اقتصادی بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار به شکل مستقیم و ۹۵.۴ میلیارد دلار به شکل غیرمستقیم تحمیل کرده است.
به گفته وی، اگرچه NASH تقریبا ۴۰ سال پیش شناسایی و کشف شده، اما شیوع آن در ۱۵ سال گذشته دو برابر شده و چالش ها برای بهینه سازی تشخیص بیماری ها و مدیریت کنترل آن همچنان باقی است.
دکتر یونسي خاطرنشان کرد: بین سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰، بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) که با NASH مرتبط است، از ۲۰ درصد به ۲۷ درصد افزایش می یابد.
چرا خطر شیوع بیماری کبد چرب غیرالکلی را باید بسیار جدی گرفت؟
بیماری کبد چرب غیرالکلی به عنوان یک بیماری مزمن، همانند هر بیماری دیگری عوارضی دارد ؛ اما آنچه که زنگ خطر جدی آن را به صدا درآورده است، چیست؟ / سهم بیماری کبد چرب در سکته های قلبی و مغزی و مرگ های زودرس
دکتر ملک زاده، رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران در این باره گفت: نکته مهم در بیماری کبد چرب و هپاتیت مزمن ناشی از آن NAFLD ) وNASH ( آن است که عوارض جدی این بیماری، فقط کبد را درگیر نمی کند، بلکه بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند، حتی ممکن است تا آخر عمر با مشکل کبدی جدی مواجه نشوند، اما می توانند مستعد ابتلا به فشار خون بالا، قند خون، سکته های قلبی و مغزی و نارسایی کلیه شوند. تا آن جا که مهمترین علت مرگ مبتلایان کبد چرب، سکته های قلبی و مغزی است و بیماری کبد چرب سهم عمده ای در سکته های قلبی و مغزی و در نتیجه، مرگ های زودرس دارد . طبق آمار، ۶۴ درصد افرادی که بر اثر این بیماری ها در کشور فوت می کنند، کمتر از ۷۰ سال دارند و ۲۲ درصد آن‌ها زیر ۵۰ سال هستند و دچار مرگ خیلی زودرس می شوند!
کبد چرب غیرالکلی چیست؟
وجود چربی در کبد طبیعی است، اما اگر میزان چربی کبد، بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شده است؛ یعنی حالتی که کبد در شکستن چربی‌ها دچار مشکل شده و در نتیجه، چربی در کبد رسوب می کند. علت اصلی بروز کبد چرب غیرالکلی استعداد ژنتیکی، بی تحرکی، پرخوری و چاقی است.
به گفته متخصصان گوارش و کبد، بیماری کبد چرب و هپاتیت مزمن ناشی از آن NAFLD) وNASH ( یک بیماری مزمن است و ظهور علائم بالینی آن در افراد مبتلا بیش از ۳۰ سال طول می کشد؛ با این حال، در برخی از بیماران، می تواند منجر به نارسایی کبد (سیروز) یا کارسینوم سلول های کبدی شود.
رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران در این باره گفت: مطالعات موجود از نمونه های بیوپسی کبدی نشان می دهد که نارسایی کبد (سیروز) در حدود ۲۵ درصد از بیماران مبتلا به NASH ایجاد می شود.
ابتلای سالانه ۱۰ هزار ایرانی به سیروز
به گفته وی، سالانه ۱۰ هزار نفر در ایران مبتلا به نارسایی کبد (سیروز) می شوند که از این میان ۵ هزار نفر فوت می کنند.
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: هم اکنون، NASH در ایران ، شایع ترین علت بیماری کبد است و پیش بینی می شود شیوع آن در آینده افزایش یابد.
دکتر ملک زاده با بیان اینکه متاسفانه سهم سیروز کبدی ناشی از کبد چرب غیر الکلی که عمدتا به دلیل پرخوری ، بی تحرکی و چاقی رخ می دهد، در بروز نارسایی مزمن کبدی رو به افزایش بوده و بار سیروز ناشی از بیماری کبد چرب غیر الکلی، در ایران بسیار بالاتر از سیروز ناشی از هپاتیت مزمن سی یا بی است، اضافه کرد: این مساله می تواند موجب نگرانی از افزایش تعداد افراد نیازمند پیوند کبد یا مرگ های ناشی از این بیماری در آینده شود.
مرگ سالانه بیش از ۵ هزار ایرانی بر اثر بیماری های مزمن کبدی
وی به عنوان نمونه به آمار مرگ های ناشی از نارسایی کبد هر دو جنس در ایران طی سال ۹۶ اشاره کرد و گفت: در سال ۹۶، ۵ هزار و ۴۰۰ نفر در کشور، بر اثر بیماری های مزمن کبدی جان خود را از دست دادند که از این مجموع، ۴ هزار، شامل ۳ هزار فرد (۵۶ درصد) زیر ۷۰ سال و ۱۰۰۰ فرد (۱۹ درصد) زیر ۵۰ سال بوده و دچار مرگ زودرس و خیلی زودرس شدند.
مرگ زودرس ۳۲ هزار ایرانی بر اثر بیماری های گوارش و کبد
رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران همچنین با اشاره به ۳۲ هزار مرگ زودرس سالانه ناشی از بیماری های گوارش و کبد در ایران (۵۹ درصد زیر ۷۰ سال و ۱۷ درصد زیر ۵۰ سال)، سهم سیروز کبدی را از میان این مرگ ها شامل بیش از ۵ هزار مورد در سال برشمرد و گفت: متاسفانه ۶۴ درصد مرگ های ناشی از سیروز کبدی زیر ۷۰ سال و ۲۲ درصد نیز زیر ۵۰ سال هستند.
چاقی، مهمترین عامل خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی
به گفته دکتر ملک زاده، آنچه در نتایج تمام مطالعات مرتبط با بیماری قابل کنترل کبد چرب غیر الکلی ، به شکلی مشهود به اثبات رسیده، ارتباط قوی چاقی به ویژه چاقی شکمی با ابتلا به این بیماری است؛ به طوری که ۷۰ درصد بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی را افراد چاق تشکیل می دهند که البته دیابت و بالا بودن چربی‌های خون نیز از علل زمینه‌ای بیماری است.
۲۹ میلیون ایرانی چاق و دارای اضافه وزن
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، گفت: خطر بروز کبد چرب غیر الکلی با افزایش چاقی بسیار جدی می شود و این درحالی است که متاسفانه چاقی در ایران طی ۲۰ سال گذشته به سرعت افزایش یافته است . هم اکنون ۲۹ میلیون ایرانی دارای چاقی و اضافه وزن هستند و ۸۵ درصد ایرانی ها تحرک کافی ندارند.
روستاییان در چاقی از شهرنشین ها پیشی گرفتند
استاد ممتاز گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به تازه ترین مقاله جهانی منتشر شده در نیچر درخصوص روند افزایش شاخص توده بدنی در ۲۰۰ کشور جهان که وی و محققانی از پژوهشکده گوارش و کبد این دانشگاه نیز در آن مشارکت داشته اند و نتایج آن از پیشی گرفتن شیوع چاقی در روستاها به نسبت شهرهای جهان خبر می دهد، شیوع چاقی در ایران به ویژه در روستاها و عمدتا در بین زنان روستایی را نیز به شدت، نگران کننده خواند.
افزایش سرانه مصرف کالری هر ایرانی
وی گفت: میزان مصرف غذای روزانه مردم کشور ما بیشتر شده است؛ به طوری که سرانه مصرف کالری هر ایرانی از ۲ هزار کالری در روز در چند دهه قبل به سه هزار و ۱۰۰ کالری رسیده که از متوسط جهانی حدود ۵۵۰ کالری بیشتر است و بالطبع، این ۳۰ تا ۳۵ درصد کالری اضافی به صورت چربی در بخش های مختلف بدن از جمله کبد رسوب می کند.
این هشدارهای فوق تخصص گوارش و کبد درحالی است که مطالعات جهانی نیز نشان داده اند بیش از ۷۰ درصد بیماران مبتلا به NASH ، چاق ، حدود ۷۵ درصد مبتلا به دیابت نوع ۲ و ۲۰ تا ۸۰ درصد مبتلا به هیپرلیپیدمی (چربی خون بالا) هستند.
۲۰ درصد افراد مبتلا به کبد چرب لاغر هستند!
دکتر ملک زاده در عین حال یک نکته مهم را نیز یادآور شد: ۲۰ درصد افرادی که کبد چرب دارند، لاغر هستند اما چاقی شکمی دارند که علت بدترین نوع کبد چرب غیر الکلی است.
وی تاکید کرد: چاقی شکمی، عمدتا علت ژنتیکی دارد و مبتلایان به آن باید حتما دارو مصرف کنند.
استاد ممتاز گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، درحالی پیشگیری و کنترل بیماری NASH در ایران را بسیار مهم دانست که تاکید کرد: کاهش پرخوری و افزایش تحرک، دو نیاز بسیار ضروری برای سلامت کبد ایرانیان است و با رعایت این دو نکته می توان بیماری های کبدی را تا حد زیادی کنترل کرد.
اهمیت کنترل اضافه وزن در افراد به اندازه ای است که به گفته دکتر ملک زاده، آسیبی که چاقی به کبد می زند بیشتر از آسیب هپاتیت سی به کبد است.
علائم بیماری کبد چرب غیرالکلی:
به گفته دکتر استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، داشتن شکم بزرگ علامت مشهودی برای ابتلا به بیماری کبد چرب است؛ اما در اغلب بیماران علائمی همچون خستگی، احساس ضعف، تهوع، گیجی وعدم تمرکز، احساس درد در قسمت راست و بالای شکم، بزرگ شدن کبد، کاهش وزن و در صورت ابتلا به سیروز کبدی علائمی چون زردی پوست و چشم ها، نارسایی کبدی، خونریزی داخلی، کاهش وزن ماهیچه ها نیز مشاهده می شود.
راه های تشخیص کبد چرب غیرالکلی:
فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد ، معاینات بدنی شامل بررسی وضعیت شکم، بررسی سابقه علائمی مانند خستگی، کاهش اشتها و کاهش وزن، و سایر علائم ابتلا به کبد چرب ، تست های خونی(تست آنزیم های کبدی که همیشه اولین راه تشخیصی بیماری کبد چرب است) و سونوگرافی کبد را از جمله راه های تشخیص بیماری برشمرد.
درمان کبد چرب غیرالکلی:
به گفته رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران، مهمترین درمان کبد چرب غیر الکلی کاهش وزن، پرهیز از پرخوری، افزایش تحرک بدنی و ورزش منظم است. نتایج مطالعات علمی نشان داده است که مصرف مستمر و همزمان استاتین‌ها و آسپرین، روند بیماری را در مبتلایان به کبد چرب کُند می‌کند.
برنامه مداخله ای وزارت بهداشت:
معاون تحقیقات وزیر بهداشت درباره برنامه های مداخله ای وزارت بهداشت برای کنترل بیماری کبد چرب غیرالکلی ، به برنامه کمیته بیماری های غیر واگیر اشاره کرد و گفت: وزارت بهداشت در راستای اجرای سیاست های پیشگیرانه و افزایش آگاهی افراد برای خودمراقبتی در برابر بیماری های غیر واگیر که هم اکنون سهم ۸۰ درصدی در بار بیماری ها دارند ، تحقیقات ملی و فروملی (استانی) خود را از سال ها پیش آغاز کرده و می توان گفت اکنون ایران، نمای بسیار مناسب و شفافی از بیماری های غیر واگیر در کل استان ها را پیش رو دارد و می تواند برای پیشگیری از بیماری های شایع در استان ها سیاستگذاری جامعی داشته باشد و بدین ترتیب تا ۵۰ درصد از مرگ های زودرس در کشور پیشگیری کند و ۱۰ سال به طول عمر افراد بیفزاید.
