اتفاقات استرس زا (تنش زا) در مواقع عصر و شامگاهان باعث ترشح کمتر هورمون های استرس بدن نسبت به مواقع صبحگاهی می شوند، که نشانگر امکان آسیب پذیری در مقابل استرس (تنش) درعصر یا شامگاهان می باشد.
طبق یک تحقیقات انجام شده در دانشگاه Hokkaido، سیستم مرکزی بدن با قدرت کمتری به استرس های حاد روانی در مواقع عصر نسبت به همان استرس ها در مواقع صبح عکس العمل نشان می دهد.
در مطالعه چاپ شده در ژورنال Neuropsychopharmacology Reports، فیزیولوژیست پزشکی Yujiro Yamanaka و همکارانش ۲۷ داوطلب جوان سالم را با ساعات کاری و عادات خواب نرمال تحت نظر قرار گرفتند تا ببینند آیا محور “هیپوتالاموس، هیپوفیز- آدرنال (HPA) ” به استرس های حاد روانی به تناسب زمان بروز عکس العمل متفاوت نشان می دهد یا نه.
محور HPA سیستم مرکزی عصبی را به سیستم غدد درون ریز بدن وصل می کند. زمانی که محور HPA توسط اتفاقات استرس زا (تنش زا) فعال می شود، کورتیزول، هورمون اولیه استرس در انسان، بمدت چندین ساعت آزاد می شود. این عمل به بدن کمک می کند تا انرژی لازم را در مقابل نیاز به فرار از موقعیت یا مقابله با آن فراهم نماید. سطوح کورتیزول نیز توسط ساعت داخلی بدن در مغز تنظیم می شود، و معمولا در صبح میزان آن بالا و در عصر میزان آن پایین است.
تیم تحقیقاتی فوق الذکر، در مرحله اول ریتم روزانه سطوح کورتیزول موجود دربزاق داوطلبان را برای تعیین میزان پایه (کورتیزول) مورد سنجش قرار داد. سپس داوطلبان شرکت کننده در تحقیق را به دو گروه تقسیم کردند: گروه اول دو ساعت بعد از بیدار شدن طبیعی در صبح تحت تست استرس قرار گرفتند و گروه دیگر ده ساعت بعد از زمان طبیعی بیدار شدن در صبح تحت تست استرس عصر قرار گرفتند.
مدت زمان این تست های استرس ۱۵ دقیقه بود و شامل آماده سازی و ارایه سخنرانی در مقابل سه مصاحبه کننده آموزش دیده و دوربین فیلمبرداری، و همچنین انجام محاسبات ذهنی بود. نمونه های بزاق نیم ساعت قبل از شروع تست، درست بعد از تست، و در فواصل ده دقیقه بمدت نیم ساعت گرفته شدند.
محققان دریافتند که سطوح کروتیزول بزاق به صورت قابل ملاحظه های در داوطلبانی که تست استرس را در صبح برگزار کردند، بالا بود. در حالی چنین عکس العملی در داوطلبانی که همین تست را در عصر برگزار کردند مشاهده نشد. ضربان قلب داوطلبان، نشانگر سیستم عصب سمپاتیک، که فورا به استرس عکس العمل نشان می دهد، بدون توجه به زمان تست تغییری نداشت.
در این مورد Yujiro Yamanaka اعلام کرد: “بدن می تواند به اتفاقات تنش زای صبحگاهی از طریق فعال نمودن محور HPA و سیستم عصبی سمپاتیک عکس العمل نشان دهد، ولی پاسخ به اتفاقات تنش زای عصر تنها با فعال شدن ساعت بیولوژیک شخص انجام می شود. نتیجه مطالعه ما پیشنهاد می کند که آسیب پذیری احتمالی از استرس زمان عصر وجود دارد. با این حال، مهم است که ساعت بیولوژیک منحصر بفرد شخص و زمان روز در موقع ارزیابی عکس العمل به عوامل استرس زا و جلوگیری از آنها مدنظر قرار گیرند.”
