سیروز کبدی مرحله نهایی کبد فیبروزی است که در اثر بیماری و شرایط مختلف مثل هپاتیت و الکلیسم مزمن ایجاد می‌شود.
کبد آسیب دیده چه در اثر بیماری یا چه در اثر مصرف الکل، سعی در ترمیم زخم خود می‌کند. در طی روند ترمیم بافت اسکار تشکیل می‌شود؛ هرچه سیروز پیشرفت می کند، مقدار بافت اسکار بیشتر می‌شود و در نتیجه عملکرد کبد مختل می‌شود. سیروز پیشرفته با خطر مرگ همراه است.
نمی‌توان از آسیب کبدی ناشی از سیروز جلوگیری کرد اما اگر سیروز کبدی در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود و علت سیروز درمان شود، می توان آسیب های بعدی را محدود و به صورت معکوس کرد.
علائم سیروز کبدی
سیروز کبدی اغلب علائم و نشانه‌های بالینی ندارد مگر اینکه آسیب کبدی بسیار گسترده باشد و باعث بروز علائم زیر شود:
خستگی، خونریزی، خون مردگی، کاهش اشتها، تهوع، ورم و مچ پاها، کاهش وزن، خارش پوست، زردی پوست و چشم، تجمع آب در شکم (آسیت)، عروق به شکل عنکبوت روی پوست، قرمزی کف دست ها، در زنان با قطع پریود یا اختلال پریود که مربوط به یائسگی نیست، در مردان بی میلی جنسی و بزرگ شدن پستان و اتروفی بیضه ها، سرگیجه، لکنت زبان( هپاتیک انسفالوپاتی)
در صورت مشاهده علائم ذکر شده به پزشک مراجعه کنید.
علل سیروز کبدی
- مصرف طولانی مدت الکل
- هپاتیت ویروسی مزمن هپاتیت C ,B , D
- کبد چرب غیر الکلی
- تجمع آهن در بدن (هماکروماتوزیس)
- سیستیک فیبروزیس
- تجمع مس در کبد (بیماری ویلسون )
- مجرای صفراوی ناقص
- کمبود آنتی تریپسین
- بیماری‌های ارثی متابولیسم قندی مانند بیماری ذخیره گلیکوژن و گالاکتوزمی
- بیماری‌های ژنتیکی گوارشی ( سندروم ژیلبرت)
- بیماری های اتوایمیون کبدی (هپاتیت اتوایمیون )
- تخریب مجاری صفراوی
- ضخیم شدگی مجاری صفراوی ( کلانژیت اسکلروتیک اولیه)
- عفونت‌ها مانند سیفلیس و بروسلوزیس
- داروها مانند متوترکسات و ایزونیازید
ریسک فاکتور‌ها
- مصرف زیاد الکل
- اضافه وزن که می تواند علاوه بر ریسک سیروز، کبد چرب غیر الکلی و هپاتیت چرب را افزایش دهد
- هپاتیت ویروسی
عوارض سیروز کبدی
- فشار خون بالا در ورید های تغذیه ای کبد (هایپرتنشن پورتال) که باعث کاهش سرعت جریان خون در کبد ایجاد می‌شود و ورم پاها و شکم که به علت فشار افزایش یافته ورید پورت کبدی پاها و اساسی همچنین می‌تواند به علت کاهش توانایی کبد در تولید پروتئینهای خون از جمله آلبومین ایجاد شود
- بزرگی طحال که به علت افزایش فشار ورید پورت است که در این شرایط پلاکت ها و گلبول های سفید در طحال به دام افتاده و باعث لکوسیتوپنی و ترومبوسیتوپنی می‌شود
- خونریزی: افزایش فشار پورت باعث بازگشت جریان خون به وریدهای کوچک می‌شود که می‌تواند منجر به پارگی و خونریزی این ورید‌ها شود فشار بالای پورت همچنین منجر به اتساع وریدهای مری( واریس مری) واریس معده شود که این هم خطر خونریزی را افزایش میدهد. ناتوانی کبد در تولید فاکتورهای انعقادی یکی دیگر از عوامل خونریزی تهدید کننده است
- عفونت: در سیروز کبدی قدرت بدن در مبارزه با میکروب ها افت می‌کند
- سوء تغذیه: به علت عدم پردازش مواد در کبد آسیب دیده که منجر به ضعف و کاهش وزن می شود
- حضور مواد سمی در مغز (انسافالوپاتی کبدی): کبد آسیب دیده قادر به حذف مواد سمی از خون نیست؛ این مواد سمی می‌توانند وارد مغز شوند و در تمرکز و تکلم اختلال ایجاد کنند
- یرقان به علت کاهش توانایی کبد در حذف بیلی‌روبین از خون اتفاق می‌افتد؛ یرقان باعث زردی پوست و قسمت سفیدی چشم می شود. ادرار نیز ممکن است تیره شود
- بیماری استخوانی که ریسک شکستگی را افزایش میدهد
- افزایش ریسک سرطان کبد
- نارسایی ارگان های مختلف بدن به علت عوارض سیروز
پیشگیری
- عدم مصرف الکل در صورت وجود بیماری کبدی
- رژیم غذایی سالم حاوی غذاهای گیاهی مانند میوه و سبزیجات و کاهش میزان چربی و روغن سرخ شده در برنامه غذایی
- حفظ وزن مناسب و سالم
- کاهش ریسک بروز هپاتیت ویروسی با واکسیناسیون درست و استفاده از سوزن تزریقی جداگانه و رابطه جنسی امن
