مطالعات جدید حاکی از آن هستند که علیرغم میزان بهبودی یکسان در صورت درمان سرطان با پرتودرمانی و پروتون درمانی ، خطر بروز عوارض جانبی شدید در مورد پروتون درمانی بسیار پایین‌تر است.
پرتو درمانی با اشعه ایکس از رایج‌ترین درمان‌های سرطان بوده و در هر دو مراحل اولیه بیماری و مراحل پیشرفته به کار می‌رود. این درمان، علیرغم موثر بودن، عوارض جانبی فراوانی نیز دارد که از جمله آن‌ها می‌توان خستگی، حساسیت پوستی، تب، حالت تهوع، استفراغ و اسهال و نیز تغییرات اشتها و سختی بلع را نام برد.
مطالعات جدید بیان می‌کنند که درمان با اشعه پروتونی (پروتون درمانی) ممکن است عوارض جانبی کمتری نسبت به پرتودرمانی با اشعه ایکس داشته باشد. دکتر برایان بومان و همکارانش از دانشگاه واشنگتون آمریکا به این نتایج دست یافته اند.
دکتر بومان و همکارانش حدود ۱۵۰۰ نفر از افراد مبتلا به انواعی از سرطان از جمله سرطان‌های ریه، مغز، سر و گردن، گوارشی و زنان را مورد بررسی قرار دادند.
بیماران مورد بررسی تحت درمان همزمان با شیمی درمانی و پرتودرمانی بودند که غالبا در بیمارانی به کار می‌رود که هنوز سرطان در آن‌ها به سایر نقاط بدن پراکنده نشده است. محققان تجربیات بیماران این دو دسته را با یکدیگر مقایسه کردند: بیمارانی که تحت درمان همزمان با شیمی درمانی و پروتون درمانی بودند و بیمارانی که تحت درمان با شیمی درمانی و پرتودرمانی با اشعه ایکس بودند.
آنان اطلاعاتی در مورد عوارض جانبی بیماران و مجموعه تجربیات آنان در طول مدت مطالعه جمع‌آوری کرده و آن‌ها را بر اساس سن و نوع بیماری طبق‌بندی نمودند. تمرکز دانشمندان بر اثرات جانبی گرید ۳ بود که به حدی شدید است که منجر به بستری شدن بیماران می‌گردد.
این مطالعه نشان داد که خطر نسبی بروز عوارض جانبی شدید در ۹۰ روز نخست درمان در افرادی که تحت پروتون درمانی قرار گرفته‌اند، کمتر از افرادی است که تحت درمان با پرتو درمانی اشعه ایکس بوده‌اند.
۹۰ روز پس از شروع درمان، تنها ۴۵ نفر از ۳۹۱ مورد تحت درمان با پروتون درمانی (۱۱.۵%) دچار عوارض جانبی شدید شدند. در مقابل، ۳۰۱ مورد از ۱۰۹۲ نفر فرد تحت درمان با پرتودرمانی اشعه ایکس (۲۷.۶%) در همان محدوده زمانی دچار عوارض جانبی شدیدی گشتند. به علاوه، در این مطالعه تفاوت معناداری میان میزان بقا مشاهده نشد. این موضوع به این معناست که تاثیر پروتون درمانی در میزان بهبودی به همان اندازه پروتودرمانی با اشعه ایکس است.
با اینکه مطالعات دیگری نیز حاکی از عوارض جانبی کمتر در پروتون درمانی بوده‌اند، چیزی که محققان را شگفت‌زده کرد، شدت این کاهش عوارض بود. لازم به ذکر است که میانگین سنی در بیماران گروه پروتون درمانی، ۵ سال بالاتر از گروه دیگر بود. به گفته محققان، این مطالعه نخستین مطالعه‌ای است که به مقایسه عوارض جانبی پروتون درمانی و پرتودرمانی با اشعه ایکس در مقیاسی بزرگ پرداخته است.
محققان همچنین بیان می‌کنند که پروتون درمانی نسبت به درمان با اشعه ایکس قوی‌تر بوده و با احتمال کمتری بافت سالم اطراف تومور را مورد حمله قرار می‌دهد. پروتون‌ها دارای اجزای سنگینی هستند که بار مثبت داشته و پس از برخورد با هدف، متوقف می‌گردند. در مقابل، پرتوهای ایکس از فوتون تشکیل شده‌اند که فاقد جرم می‌باشند. سبکی فوتون‌ها آن‌ها را قادر می‌سازد که پس از برخورد به بافت هدف نیز در سراسر بدن حرکت کنند که بافت‌های سالم هم از این جمله هستند.
