آیا تاکنون درد در پهلوها و کمر خود داشته و آن را به کلیه‌ی خود نسبت داده‌اید؟ درد کلیه می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کلیوی، بافت و اعضا مجاور یا ماهیچه‌ها باشد. یکی از سوالات مهمی که در این ارتباط پیش می‌آید آن است که چگونه درد کلیه را کاهش دهیم ؟ با ما همراه باشید تا در مورد علل درد کلیه به همراه نحوه‌ی تشخیص علت زمینه‌ای و درمان فوری درد کلیه آشنا شوید.
کلیه‌های شما در قسمت عقبی ناحیه بالای شکم درست زیر قفسه‌ی سینه قرار دارند. در هر سمت ستون فقرات یک کلیه قرار دارد. به دلیل اندازه و موقعیت کبد، کلیه راست کمی پایین‌تر از سمت چپ قرار دارد.
بیشتر مشکلاتی که باعث درد کلیه‌ها می‌شوند، اغلب یک کلیه را درگیر می‌کنند. درد کلیه راست می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلات کلیوی باشد یا ممکن است این درد از اعضا مجاور، بافت یا ماهیچه‌ها نشأت بگیرد. در ادامه مقاله به ۶ علت شایع درد کلیه راست اشاره می‌کنیم:
- علل شایع شامل: عفونت ادراری و سنگ‌های کلیوی
- علل ناشایع شامل: آسیب کلیوی، بیماری پلی‌کیستیک کلیه، ترومبوز ورید کلیوی و سرطان کلیه
عفونت ادراری (UTI)
عفونت ادراری بیشتر توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود اما در بعضی موارد می‌تواند ناشی ازقارچ‌ها و ویروس‌ها نیز باشد. عفونت ادراری از جمله شایع‌ترین عفونت‌ها است. اگرچه معمولاً دستگاه ادراری تحتانی ( میزنای و مثانه) را درگیر می‌کند، اما می‌تواند دستگاه فوقانی ( حالب‌ها و کلیه) را نیز درگیر سازد. اگر کلیه‌های شما درگیر عفونت شده باشند، معمولاً نشانه‌ها و علائم زیر را تجربه می‌کنید:
- تب بالا
- درد پهلوها و قسمت‌های بالایی کمر
- لرز
- تکرر ادرار
- احساس اضطرار برای ادرار کردن
- وجود خون یا چرک در ادرار
- تهوع و استفراغ
درمان درد کلیه ناشی از عفونت ادراری
نخستین اقدام برای عفونت‌های ادراری، تجویز آنتی‌بیوتیک توسط پزشک می‌باشد. اگر کلیه‌های شما درگیر عفونت ادراری شده باشند، این حالت پیلونفریت نامیده می‌شود که برای درمان آن فلوروکینولون تجویز می‌گردد. اگر عفونت ادراری شدید باشد، پزشک توصیه به بستری می‌کند تا آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت کنید.
سنگ‌های کلیوی
سنگ‌های کلیوی که اغلب در اثر ادرار غلیظ ایجاد می‌شوند، اغلب رسوبات سخت شده‌ی نمکی و مواد معدنی هستند. علائم سنگ‌های کلیوی شامل موارد زیر می‌باشند:
- درد پهلو و کمر
- نیاز مداوم به تخلیه‌ی ادرار
- درد هنگام دفع ادرار
- کم شدن مقدار ادرار در هر بار اقدام به دفع
- ادرار خونی و کدر
- تهوع و استفراغ
درمان درد کلیه ناشی از سنگ کلیوی
اگر سنگ موجود در کلیه به اندازه‌ی کافی کوچک باشد، بصورت خودبخودی دفع می‌شود. پزشک ممکن است درمان ضد درد و نوشیدن ۲-۳ لیوان آب در روز را پیشنهاد کند. همچنین ممکن است برای شما آلفا بلوکر جهت شل شدن حالب‌ها تجویز شود تا سنگ با درد کمتر و راحت‌تر عبور کند. اگر سنگ بزرگ بوده و باعث آسیب شده باشد، پزشک روش‌های تهاجمی را توصیه می‌کند. این روش‌ها عبارتند از:
- سنگ‌شکنی با امواج شوک (ESWL): در این روش امواج صوتی سنگ‌های موجود را به سنگ‌های کوچک‌تر جهت دفع آسان‌تر می‌شکنند.
- نفرولیتوتومی زیرجلدی: در این روش، پزشک با استفاده از تلسکوپ کوچک و ابزارهای مخصوص سنگ را به روش جراحی خارج می‌کند.
- اسکوپ: طی این روش، پزشک از ابزارهای ویژه‌ای استفاده می‌کند که امکان عبور از مجرای ادراری و مثانه و سپس شکستن سنگ را فراهم می‌کنند.
وارد شدن صدمه فیزیکی به کلیه (ترومای کلیه)
در این نوع آسیب، منبع صدمه به کلیه از بیرون می‌باشد. ترومای غیرنافذ نوعی تروما می‌باشد که پوست را سوراخ نمی‌کند. در حالی که ترومای نافذ نوعی آسیب است که ناشی از ورود جسم خارجی به بدن می‌باشد. از نشانه‌های ترومای غیرنافذ می‌توان به وجود خون در ادرار یا کبودی اطراف کلیه اشاره کرد. نشانه‌ی ترومای نافذ نیز وجود زخم در ناحیه می‌باشد.
ترومای کلیه از ۱ تا ۵ درجه بندی می‌شود. در درجه‌ی یک زخم کوچکی ایجاد شده است در حالی که در درجه‌ی ۵ آسیب شدید به کلیه وارد شده و خونرسانی کلیه قطع شده است.
درمان درد کلیه ناشی از تروما
بیشتر موارد ترومای کلیه بدون جراحی قابل بهبودی می‌باشند. البته از عوارض احتمالی این گونه آسیب‌ها می‌توان به فشارخون بالا و احساس ناراحتی بیمار اشاره کرد. پزشک ممکن است فیزیوتراپی و یا در مواقع نادر جراحی را نیز توصیه کند.
بیماری کلیه پلی‌کیستیک (PKD)
بیماری کلیه پلی‌کیستیک نوعی بیماری ژنتیکی است که ويژگي اصلي آن وجود كيست‌های متعدد پر از مایع در کلیه است. PKD نوعی بیماری مزمن کلیه است که عملکرد کلیه را کاهش داده و حتی می‌تواند موجب نارسایی کلیه گردد. علائم و نشانه‌های بیماری کلیه پلی کیستیک شامل موارد زیر است:
- درد پهلو و کمر
- هماچوری ( وجود خون در ادرار )
- سنگ کلیه
- ناهنجاری‌های دریچه‌ی قلب
- فشارخون بالا
درمان درد کلیه ناشی از بیماری پلی‌کیستیک کلیه
از آنجا که درمانی برای PKD وجود ندارد، پزشک به شما کمک می‌کند تا با درمان علائم، بیماری کنترل شود. به عنوان مثال در خصوص فشارخون بالا، پزشک علاوه بر تجویز مهار کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین ۲ (ARBs) یا مهار کننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE)، ایجاد تغییر در رژیم غذایی را توصیه می‌کند. برای عفونت‌های کلیوی نیز احتمالاً آنتی‌بیوتیک تجویز می‌گردد.
در سال ۲۰۱۸، FDA دارویی به نام tolvaptan را برای بیماری کلیه پلی‌کیستیک با وراثت اتوزوم غالب (ADPKD) تأیید کرد. ۹۰ درصد موارد بیماری کلیه پلی‌کیستیک از نوع اتوزوم غالب می‌باشند.
ترومبوز ورید کلیوی
دو ورید کلیوی خونی را که اکسیژن آن کاهش یافته‌است، از کلیه به قلب منتقل می‌کنند. اگر لخته‌ای در هردو ورید یا در یکی از آن‌ها تشکیل شود، ترومبوز ورید کلیوی می‌گردد. اگرچه بروز این مشکل نادر است،علائم آن عبارتند از:
- درد قسمت پایینی کمر
- کاهش حجم ادرار
- وجود خون در ادرار
درمان درد کلیه ناشی از ترومبوز ورید کلیوی
طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸، ترمبوز عروق کلیوی معمولا به عنوان یک نشانه از بیماری زمینه‌ای در نظر گرفته می‌شود که این بیماری زمینه‌ای معمولا سندرم نفروتیک است. سندرم نفروتیک نوعی اختلال کلیوی است که پروتئین بیش از حد از طریق کلیه دفع می‌شود. اگر RVT ( ترومبوز ورید کلیوی) شما نتیجه درمان سندروم نفروتیک باشد، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- داروهای فشارخون
- قرص‌های آب، داروهای کاهنده‌ی کلسترول خون
- داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی
- داروهای رقیق کننده‌ی خون
سرطان کلیه
سرطان کلیه هیچ علامت و نشانه‌ای ندارد؛ مگر اینکه بیماری در مراحل آخر باشد. علائم بیماری در مراحل آخر شامل موارد زیر می‌باشند:
- درد مداوم پهلو و کمر
- وجود خون در ادرار
- خستگی
- کاهش اشتها
- کاهش وزن بی‌دلیل
- تب متناوب
درمان سرطان کلیه
جراحی اولین خط درمان در بیشتر موارد سرطان‌های کلیه است که شامل موارد زیر می‌باشد:
نفرکتومی: به برداشت کامل کلیه گفته می‌شود.
نفرکتومی پارشیال: توده‌ی سرطانی از کلیه برداشته می‌شود.
پزشک شما ممکن است جراحی باز ( نوعی جراحی با یک برش منفرد) یا لاپاراسکوپیک ( نوعی جراحی با چندین برش کوچک متعدد) را توصیه کند. دیگر درمان‌های مناسب سرطان کلیه عبارتند از:
- ایمونوتراپی با داروهایی مانند آلدلوکین و نیوولوماب
- درمان هدفمند با داروهایی از قبیل cabozantinib, sorafenib, everolimus, temsirolimus
- پرتودرمانی با پرتوهای پرانرژی مانند پرتوهای ایکس
چه زمانی باید برای درد کلیه به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر در قسمت میانی تا بالای کمر خود درد مداوم تجربه می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید. این درد می‌تواند ناشی از یک مشکل کلیوی باشد که بی‌توجهی به آن ممکن است به کلیه‌های شما آسیب برساند. برخی علل درد کلیه نظیر عفونت کلیه می‌توانند تهدید کننده‌ی حیات باشند.
خلاصه: چگونه درد کلیه را کاهش دهیم ؟
اگر دچار درد کلیه راست هستید، این درد می‌تواند ناشی از یک مشکل کلیوی نسبتاً شایع مانند عفونت ادراری یا سنگ کلیه باشد.
درد کلیه راست می‌تواند ناشی از علل غیرمعمول مانند ترومبوز ورید کلیوی یا بیماری کلیه پلی‌کیستیک نیز باشد. اگر درد مداوم در ناحیه‌ی کلیه دارید یا درد پیوسته در حال افزایش بوده یا باعث تداخل در فعالیت‌های روزمره‌ی شما شده است، حتما برای تشخیص علت درد کلیه به پزشک مراجعه کنید؛ اما جهت درمان فوری درد کلیه از راهکارهای زیر بهره بگیرید:
- محل درد را با حوله گرم، گرم نگه دارید.
- مایعات فراوان مصرف کنید.
- از داروهای ضد درد استفاده کنید.
