برونشیت مزمن به التهاب لایه‌ی پوشاننده لوله برونشیال ریه گفته می‌شود. این لوله‌ها، هوا را به داخل یا خارج ریه منتقل می‌کنند. افراد مبتلا به برونشیت معمولا یک سرفه دائمی همراه با دفع خلط غلیظ و تغییر رنگ داده دارند. همچنین این افراد ممکن است علائمی چون خس خس قفسه سینه، درد قفسه سینه و تنگی نفس داشته باشند.
برونشیت میتواند حاد یا مزمن باشد. برونشیت حاد در طی سرماخوردگی یا دیگر عفونت های تنفسی ایجاد می‌شود و معمولا در طی چند روز بدون عوارض جانبی طولانی بهتر می‌شود. اما برونشیت مزمن وضعیت جدی تری است و به جای تغییر ناگهانی به مرور زمان و بتدریج پیشرفت می‌کند. این بیماری با دوره های مکرر برونشیت مشخص می شود که برای چندین ماه یا سال طول می کشد. التهاب مداوم در پوشش لوله های برونش باعث می شود که مقادیر بیش از حد مخاط چسبنده در مجاری تنفسی جمع شود. این میزان ورود هوا به داخل ریه ها را محدود می کند. انسداد جریان هوا با گذشت زمان بدتر می شود ، در نتیجه باعث مشکلات تنفسی می‌شود.
بسیاری از افراد مبتلا به برونشیت مزمن در نهایت دچار آمفیزم می شوند که نوعی بیماری ریوی است. در مجموع، این دو بیماری به عنوان بیماری انسدادی مزمن ریوی یا COPD شناخته می شوند. براساس یافته های انجمن ریه آمریکا، بیش از ۱۱ میلیون نفر در ایالات متحده به بیماری COPD مبتلا هستند. با این حال، افراد بیشتری وجود دارند که حتی نمی دانند که به آن مبتلا هستند.
بیشتر علائم COPD مدتی طول می کشد، بنابراین افراد اغلب به اشتباه معتقدند که این بیماری تهدید کننده زندگی نیست و تا زمانی که بیماری به مرحله پیشرفته تری نرسد، علائم را نادیده می گیرند. اگرچه این بیماری قابل درمان نیست، اما پس از تشخیص می توان علائم را با درمان کنترل کرد.
علائم برونشیت مزمن چیست؟
پس از یک دوره طولانی التهاب و تحریک در لوله های برونش، برونشیت مزمن می تواند منجر به ایجاد چند علامت مهم شود، از جمله سرفه شدید و مداوم که مخاط را از ریه ها بیرون می آورد. مخاط ممکن است زرد، سبز یا سفید باشد.
با گذشت زمان، به دلیل افزایش تولید مخاط در ریه ها، به تدریج مقدار مخاط افزایش می یابد. مخاط در نهایت در لوله های برونش جمع شده و جریان هوا را محدود می کند و باعث می شود تنفس به طور فزاینده ای دشوار شود. این تنگی نفس ممکن است با خس خس همراه باشد که در طی هر نوع فعالیت بدنی بدتر شود.
علائم دیگر برونشیت مزمن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- تب
- لرز
- ناراحتی قفسه سینه
- احتقان سینوس ها
- بوی بد دهان
در مراحل بعدی برونشیت مزمن، پوست و لب ها ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن در جریان خون، رنگ مایل به آبی پیدا کنند. کاهش سطح اکسیژن در خون همچنین می تواند منجر به ادم محیطی، یا تورم در پاها و مچ پا شود.
با پیشرفت برونشیت مزمن، علائم می توانند از نظر شدت و فراوانی نیز متفاوت باشند. به عنوان مثال، سرفه ممکن است به طور موقت از بین برود و فقط یک دوره سرفه شدیدتر به دنبال داشته باشد. وضعیت های شدیدتر ممکن است توسط عوامل مختلفی تحریک شوند، از جمله:
- عفونت دستگاه تنفسی، مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا
- عفونت در جای دیگر بدن
- قرار گرفتن در معرض محرک های محیطی، مانند آلودگی هوا یا گرد و غبار
- شرایط قلبی
علت ایجاد برونشیت مزمن
برونشیت مزمن زمانی اتفاق می افتد که پوشش لوله های برونش به طور مکرر تحریک شده و ملتهب شود. تحریک و تورم مداوم می تواند به مجاری تنفسی آسیب برساند و باعث ایجاد مخاط چسبنده شود و حرکت هوا از طریق ریه ها را دشوار کند. این امر منجر به مشکلات تنفسی می شود که به تدریج بدتر می شوند. این التهاب همچنین می تواند به مژک ها آسیب برساند، ساختارهایی مانند مو هستند که باعث می شود مجاری هوا از میکروب و سایر مواد تحریک کننده جلوگیری شود. وقتی مژک ها به درستی کار نکنند، مجاری تنفسی اغلب به محلی برای تولید عفونت های باکتریایی و ویروسی تبدیل می شوند.
عفونت ها معمولاً باعث تحریک و تورم اولیه می شوند که منجر به برونشیت حاد می شود. اما برونشیت مزمن معمولاً به دلیل استعمال سیگار ایجاد می شود. در حقیقت ، بیش از ۹۰ درصد مبتلایان به این بیماری سابقه سیگار کشیدن دارند. استنشاق دود سیگار موقتاً مژک ها را فلج می کند ، بنابراین سیگار کشیدن مکرر در یک دوره طولانی می تواند به مژک ها آسیب جدی برساند. برونشیت مزمن ممکن است به مرور زمان به دلیل این آسیب ایجاد شود.
دود سیگار نیز می تواند باعث برونشیت مزمن شود. از دیگر علل احتمالی می توان به قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا، دودهای صنعتی یا شیمیایی و گازهای سمی اشاره کرد. عفونت های مکرر ریه نیز ممکن است باعث آسیب بیشتر به ریه ها شده و علائم برونشیت مزمن را بدتر کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
بسیاری از مردم علائم برونشیت مزمن را نادیده می‌گیرند، زیرا معتقدند که سرفه ناشی از سیگار دارند. با این حال، اگر حتی کوچکترین سو ظن به ابتلا به برونشیت دارید، مهم است که بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. عدم دریافت به موقع درمان برونشیت مزمن، خطر آسیب شدید ریوی را که می تواند منجر به مشکلات تنفسی یا نارسایی قلبی شود، بسیار افزایش می دهد.
در صورت سرفه با ویژگی های زیر سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید:
- بیش از سه هفته طول می کشد.
- مانع خوابیدن می شود.
- همراه با تب بالاتر از ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت است.
- مخاط یا خون تغییر رنگ می دهد.
- باعث خس خس سینه یا تنگی نفس می شود.
تشخیص برونشیت مزمن
اگر مطمئن نیستید که علائم شما برونشیت مزمن است یا نه، آزمایش‌هایی برای کمک به پزشک در تشخیص قطعی در دسترس است:
- اشعه ایکس قفسه سینه می تواند به رد سایر بیماری های ریوی، مانند ذات الریه، که ممکن است باعث سرفه شما شود، کمک کند.
- خلط مخاطی است که از ریه های خود سرفه می کنید. آزمایش و تجزیه و تحلیل خلط می تواند وجود باکتری را تأیید کرده و به پزشک کمک کند تا علت اصلی علائم شما را تشخیص دهد.
- آزمایش عملکرد ریوی به پزشک شما اجازه می دهد عملکرد ریه های شما را ارزیابی کند. این می تواند با اندازه گیری میزان تنفس و ریه های شما برای ارسال اکسیژن به بقیه بدن، علائم آسم یا آمفیزم را بررسی کند.
- در طی سی تی اسکن، پزشک از زوایای مختلف اشعه ایکس با وضوح بالا از بدن شما گرفته و به پزشک اجازه می دهد ریه ها و سایر اندام های شما را با جزئیات بیشتری ببیند.
درمان برونشیت مزمن
اگرچه هیچ درمانی برای برونشیت مزمن وجود ندارد ، اما با درمان پزشکی و تنظیم سبک زندگی می توان بیماری را مدیریت کرد ، به ویژه هنگامی که تشخیص زودرس انجام شود.
درمان های پزشکی
بسته به شدت شرایط شما، برنامه درمانی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گشاد کننده برونش نوعی دارو است که مجاری تنفسی را در ریه های شما باز می کند و نفس کشیدن را آسان می کند. این ماده معمولاً از طریق دستگاه استنشاق ، دستگاهی است که دارو را به داخل ریه های شما وارد می کند. پزشک به شما نشان می دهد که چگونه از دستگاه استنشاقی خود به درستی استفاده کنید تا بیشترین بهره را از گشادکننده برونش ببرید.
- تئوفیلین یک داروی خوراکی است که عضلات مجاری تنفسی شما را شل می کند بنابراین بیشتر باز می شوند، که به تسکین مشکلات تنفسی کمک می کند. در صورت تنگی نفس شدید پزشک ممکن است تئوفیلین را برای شما تجویز کند.
- اگر علائم شما با گشاد کننده برونش یا تئوفیلین بهبود نیافت، ممکن است پزشک استروئید تجویز کند. این داروها را می توان با استنشاق یا به صورت قرص مصرف کرد.
- توانبخشی ریوی برنامه ای است که به منظور بهبود تنفس و رفاه کلی شما است. اغلب شامل ورزش، مشاوره تغذیه ای و راهکارهای تنفس است. برخی از برنامه ها شامل مشاوره نیز می شود. پزشک ممکن است شما را به یک برنامه توانبخشی ریوی در بیمارستانی در منطقه شما ارجاع دهد.
درمان های سبک زندگی
ایجاد برخی از تغییرات در سبک زندگی و آزمایش روش های درمانی طبیعی نیز می تواند به کاهش علائم برونشیت مزمن کمک کند. ممکن است بخواهید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- تنفس در هوای گرم و مرطوب از یک دستگاه رطوبت ساز می تواند سرفه را تسکین داده و مخاط مجاری تنفسی شما را شل کند. مطابق دستورالعمل های سازنده اطمینان حاصل کنید که مرتباً مرطوب کننده را تمیز می کنید. اگر به درستی تمیز نشود، باکتری ها و قارچ ها می توانند در ظرف آب رشد کنند.
- اگر سیگاری هستید باید بلافاصله سیگار را ترک کنید. اگر در منطقه ای با میزان زیادی آلودگی هوا زندگی می کنید، هر زمان که بیرون می روید باید ماسک بزنید. اگر در صنعتی که در معرض رنگ یا تمیز کننده های خانگی با بخار شدید هستید ، باید ماسک بزنید. تماس مکرر با این مواد تحریک کننده می تواند علائم شما را بسیار بدتر کند.
- فعالیت بدنی می تواند عضلات تقویت کننده تنفس را تقویت کند. در حالت ایده آل، شما باید حداقل سه بار در هفته و به مدت ۳۰ دقیقه ورزش کنید. اگر قبلاً تمرین نکردید، به آرامی شروع کنید و به تدریج طول و شدت تمرینات ورزشی خود را افزایش دهید. می توانید از پزشک خود بخواهید تا در ایجاد یک برنامه ورزشی که برای شما مناسب باشد کمک کند.
- تنفس Pursed-lip . گاهی اوقات می تواند باعث راحتی شما در تنفس شود. در تنفس لب خمیده، نفس عمیق می کشید و سپس به آرامی از طریق دهان نفس می کشید. در حالی که نفس خود را بیرون می دهید، لب های خود را طوری بگیرید که گویی می خواهید کسی را ببوسید. (غنچه کردن لبها برای راحتی تنفس هنگام تنگی نفس)
چگونه می توان از برونشیت مزمن جلوگیری کرد؟
مهمترین کاری که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به برونشیت مزمن انجام دهید اجتناب از سیگار کشیدن یا قطع آن است. در صورت استنشاق دود سیگار برای مدت طولانی، آسیب شدید ریوی می تواند رخ دهد. با ترک سیگار، ریه های شما بهبود می یابند و می توانید نفس راحتی بکشید. همچنین خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش خواهید داد. برای ترک سیگار با پزشک خود صحبت کنید.
همچنین پرهیز از سایر عوامل تحریک کننده ریه، از جمله رنگ، بخارهای سمی و گرد و غبار. اگر در صنعتی کار می کنید که مرتباً در معرض چنین تحریک کننده هایی هستید، برای محافظت از ریه های خود از ماسک روی بینی و گلو استفاده کنید.
