با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال ۹۵، نگاهی خواهیم داشت به مهمترین رویدادهای علمی و پزشکی این سال و مهمترین اکتشافاتی که در آن رخ داده است.
امواج گرانشی واقعاً وجود دارند
شاید نتوان اکتشافی را مهم‌تر و پایه‌ای‌تر درباره‌ی طبیعت واقعیت به اندازه‌ی این مورد مثال زد. فیزیکدانان در رصدخانه موج گرانشی تداخل لیزری (LIGO) امسال وجود امواج گرانشی را اثبات کردند؛ نه یک بار، بلکه دو بار! همه‌ی ما به طور مستقیم با مفهوم فضازمان آشنا هستیم؛ زندگی ما در آن جریان دارد ولی نباید آن را بسته‌ای سفت و سخت تصور کرد. فضازمان اقیانوسی موّاج با امواج زیراتمیست که با به هم خوردن سیاهچاله‌ها، ستاره‌های نوترونی و دیگر اجرام باورنکردنی ایجاد می‌شوند. این امواج ابتدا سال گذشته پیدا شدند ولی تا اثبات بعدی آن‌ها صبر شد و اکنون محققان به دنبال اطلاعات بیشتری می‌باشند.
نوزادی با ۳ والد
امسال نوزاد پسری با محتوای ژنتیکی هسته‌ای حاصل از پدر و مادر به انضمام محتوای میتوکندریایی اهداشده توسط شخص ثالث متولد شد. از این تکنیک جهت جلوگیری از توارث بیماری‌های میتوکندریایی – که از مادر به فرزند منتقل می‌شود – استفاده می‌شود. (مشاهدۀ مطلب در دکتر مجازی)
برنامه‌ریزی برای اولین پیوند سر در سال ۲۰۱۷
دکتر Sergio Canavero، دانشمند عصب‌شناس ایتالیایی که قبلاً ادعا کرده بود می‌تواند این عمل را در کمتر از یک روز به انجام برساند کیس خود را نیز امسال مشخص کرد. آقای Spiridinov از روسیه که از بیماری Werdnig Hoffman رنج می‌برد داوطلب شده تا زیر تیغ جراحی برای پیوند سر برود. (مشاهده‌ی مطلب در دکتر مجازی)
proxima b
ستاره‌شناسان موفق به کشف سیاره‌ای در منظومۀ نزدیک‌ترین ستاره به خورشید شدند؛ آیا رویای سفرهای فضایی فراخورشیدی به حقیقت خواهد پیوست؟
امید برای درمان آلزایمر
ساخت داروی جدیدی که موفق به زدودن پلاک‌های آمیلوییدی تجمع‌یافته در بافت مغزی (ناشی از بیماری آلزایمر) شده بود، امیدها را دوباره زنده کرد. دانشمندان هم‌اکنون در حال بررسی تأثیرات این دارو روی توانایی شناختی (Cognitive Performance) بیماران هستند. (مشاهدۀ مطلب در دکتر مجازی)
قدیمی‌ترین مهره‌دار زمین
کوسه‌ی گرینلند، شناگر دریای عمیق بر اساس یک از تحقیقات عجیب امسال در Science، می‌تواند تا ۴۰۰ سال عمر کند. همانطور که بررسی رادیوکربن ۲۸ کوسه‌ی ماده‌ی گرینلند نشان داد، این جانوران گریزان قدیمی‌ترین مهره‌داران حال حاضر روی زمین اند.
چالش سطل آب یخ به نتیجه رسید؛ عامل ALS کشف شد
تابستان ۲۰۱۴ بود که سیل چالش‌های سطل یخ (ice bucket challenge) فضای مجازی را تسخیر کرد و بسیاری از افراد مشهور در این چالش شرکت کردند تا اعتبار اختصاص یافته به درمان بیماری اسکلرز آمیوتروفیک جانبی (amyotrophic lateral sclerosis) افزایش پیدا کند. چالش بدین صورت بود که شخص دعوت شده یا باید به انجمن ALS کمک مالی می‌کرد یا باید زیر سطل یخ می‌رفت. در پژوهشی که جمعی از محققان دانشگاه ماساچوست انجام دادند مشخص شده است که ژن جهش‌یافته‌ای به نام NEK۱ استعداد ابتلا به این بیماری را به وجود می‌آورد. این ژن روی کروموزوم شماره ۴ قرار دارد و پروتئین کد شده توسط آن در چرخه سلولی و رشد آکسون‌ها دخیل است. (مشاهده‌ی مطلب در دکتر مجازی)
برای اولین بار قالب‌های ساختاری حافظه در مغز مشاهده شدند!
شاید در فیلم فوق‌العاده‌ی ”Inside Out” دیده باشید که چگونه حافظه‌‌ی هر لحظه مانند گوی‌هایی ساخته و پردازش می‌شوند. بالاخره چیزی شبیه آن‌ها امسال ولی این بار در دنیای واقعی مشاهده شده است. قالب‌های اولیه ساختاری حافظه در مغز موش با نور نشان داده شدند. (مشاهده‌ی مطلب در دکتر مجازی)
جایزه‌ی نوبل پزشکی و فیزیولوژی به پدیده‌ی بازیافت سلولی رسید
پدیده اتوفاژی به معنای خود-خوری، فرآیندی است که در آن سلول موجب نابودی و بازیافت برخی از اجزای اساسی خود می‌شود. دکتر Yoshinori Ohsumi، دانشمند ژاپنی، به‌سبب تحقیقات ارزشمند خود در زمینه پدیده «اتوفاژی» موفق به کسب جایزه نوبل پزشکی (فیزیولوژی) امسال شد. (مشاهده‌ی مطلب در دکتر مجازی)
روش اصلاح ژنتیکی CRISPR–Cas۹ روی انسان آزمایش شد
گروهی چینی برای اولین بار سلول‌هایی را که با تکنیک اصلاح ژنی متحول‌کننده‌ی CRISPR–Cas۹ دست‌کاری شده بودند، به یک فرد تزریق کردند. این تیم به سرپرستی انکولوژیست چینی Lu You، سلول‌های تغییریافته را برای آزمایش‌های کلینیکی به فردی منتقل کردند که سرطان ریه‌ی تهاجمی داشت.
کشف شواهد متعدد از تأثیر میکروبیوم دستگاه گوارش بر فیزیولوژی بدن
امسال خبرهای زیادی از تحقیقات روی میکروب‌های دستگاه گوارش منتشر شد؛ از جمله تأثیر آن‌ها بر بیماری‌ها پارکینسون، آلزایمر، سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر و… . باکتری‌های روده شاید نقشی را در طیفی از ناهنجاری‌های مغزی، از خلق‌وخو یا اضطراب گرفته تا دیگر مشکلات، نظیر اوتیسم، پارکینسون یا ام‌اس بازی کنند. با این حال تحقیقات بیشتری برای روشن کردن این ارتباط باید انجام بگیرد.
زیکا
زیکا میهمان ناخواندۀ خانواده‌های برزیلی بود که برایشان میکروسفالی (Microcephaly، کاهش در رشد مغز و کوچک شدن اندازۀ سر) به ارمغان آورد. خطر زیکا هم‌اکنون در پهنۀ آمریکا گسترش یافته است. در ایران از سال ۱۳۹۰ خورشیدی نظام مراقبت فعالی برای کنترل حشره‌ی ناقل این بیماری توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران راه‌اندازی شده‌است و رد پای پشه‌ی زیکا به صورت کاملاً جدی رصد می‌شود. در طول این مدت تنها یک مورد در سال ۱۳۹۳۳ در مناطق بسیار کوچکی در ایران، این حشره شناسایی شده که بلافاصله اقدامات لازم برای کنترل این عامل توسط مسئولان وزارت بهداشت صورت گرفته و مورد دیگری در باره این بیماری و پشه ناقل آن گزارش نشده است. (مشاهدۀ مطلب در دکتر مجازی)
