سردرد به دردی در هر ناحیه از سر اطلاق می‌شود. می‌تواند در یک سمت یا هر دو طرف آن باشد، فقط در قسمت خاصی اتفاق بیفتد، از یک نقطه در تمام سر پخش شود یا کیفیتی فشاری داشته باشد.
احتمال دارد سردرد به صورت یک درد حاد جلوه کند یا حس دردی مبهم باشد. سردردها می‌توانند تدریجاً یا به صورت ناگهانی اتفاق بیفتند و از کمتر از یک ساعت گرفته تا چندین روز طول می‌کشند.
دلایل
نشانه‌های سردرد می‌تواند به پزشک کمک نماید تا دلیل و درمان مناسب آن را تعیین کند. بیشتر سردردها نتیجه‌ی بیماری جدی‌ای نیستند اما برخی شاید از عارضه‌ای شدید ناشی شوند که نیازمند مراقبت ویژه است. سردردها عموماً بر اساس دلایل ایجادشان طبقه‌بندی می‌شوند:
سردردهای اولیه
سردرد اولیه با فعالیت بیش از حد یا مشکلی در ساختارهای حساس به درد در سر ایجاد می‌شود. این سردرد نشانه‌ی وجود بیماری نیست. فعالیت شیمیایی در مغز، اعصاب یا عروق خونی اطراف جمجمه یا عضلات سر و گردن (یا ترکیبی از این عوامل) می‌تواند در سردردهای اولیه نقش داشته باشد. برخی افراد نیز شاید ژ‌ن‌هایی داشته باشند که آن‌ها را به برخی از سردردها مستعدتر کند.
شایع‌ترین سردردهای اولیه عبارتند از:
- سردرد خوشه‌ای
- میگرن (همراه با یا بدون هاله)
- سردرد تنشی
- سفالژی اتونومیک تری‌ژمینال (TAC)، مثل سردرد خوشه‌ای و میگرن ناگهانی (paroxysmal hemicranias)
تعدادی از الگوهای سردرد نیز عموماً به عنوان انواعی از سردردهای اولیه در نظر گرفته می‌شوند اما کمتر شایع اند. این سردردها مشخصه‌های متمایزی دارند؛ مثل طول دوره‌ی غیرمعمول یا درد همراه با برخی فعالیت‌ها. با این که عموماً اولیه در نظر گرفته می‌شوند، هر کدام می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری باشد:
- سردردهای مرمن روزانه (برای مثال، میگرن مزمن، سردرد تنشی مزمن)
- سردردهای سرفه‌ای
- سردردهای ورزشی
- سردردهای مقاربتی
برخی از سردردهای اولیه می‌تواند به واسطه‌ی عوامل مربوط به سبک زندگی تحریک شود:
- الکل، مخصوصاً شراب قرمز
- برخی غذاها، مثل گوشت‌های فرآوری‌شده که حاوی نیترات اند.
- تغییر در خواب یا فقدان آن
- وضعیت نامناسب
- وعده‌های غذایی از دست رفته
- استرس
سردردهای ثانویه
سردرد ثانویه نشانه‌ای از بیماری است که می‌تواند اعصاب حساس به دردِ سر را فعال نماید. عوارض متعددی (بیشتر در شدت متفاوت اند) شاید موجب این سردردها شوند. دلایل ممکن برای سردردهای ثانویه عبارتند از:
- سینوزیت حاد
- پارگی شریان‌ها (تشریحات کاروتید یا مهر‌ه‌ای)
- لخته‌ی خون (ترومبوز وریدی) در مغز جدای از سکته‌ی مغزی
- آنوریسم مغزی (برآمدگی در شریان‌های مغز)
- بدشکلی شریانی وریدی مغز (Brain AVM) شکل‌گیری غیرمعمول در عروق خونی مغز
- تومور مغزی
- مسمومیت با کربن‌مونواکسید
- بدشکلی کیاری (مشکل ساختاری در قاعده‌ی جمجمه)
- آسیب‌دیدگی
- دهیدراتاسیون (از دست دادن آب )
- مشکلات دندان
- عفونت گوش (گوش میانی)
- انسفالیت (التهاب مغز)
- التهاب در جدار داخلی شریان‌ها
- گلوکوم
- خماری
- پرفشاری خون
- آنفولانزا و دیگر بیماری‌های مربوط به تب
- هماتوم داخل جمجمه‌ای ( پارگی عروق خونی همراه با خونریزی در مغز یا اطراف آن)
- داروهایی برای درمان دیگر ناهنجاری‌ها
- مننژیت (التهاب غشا و مایع اطراف مغز و نخاع)
- گلوتامات مونوسدیم
- استفاده‌ی بیش از حد از مسکن‌ها
- حملات و ناهنجاری‌ها پانیک
- سندرم پس از تصادم
- فشار پوشش‌ها سر، مثل کلاه یا عینک ایمنی
- پسودوتومور سربری (افزایش فشار داخل جمجمه)، همچنین با عنوان پرفشاری داخل جمجمه‌ای آیدیوپاتیک نیز شناخته می‌شود.
- سکته‌ی مغزی
- توکسوپلاسموز
- نورآلژی تری‌ژمینال (مانند دیگر نورآلژی‌ها شامل تحریک کردن برخی از اعصاب متصل‌کننده‌ی صورت به مغز است)
برخی از انواع سردردهای ثانویه عبارتند از:
- سردردهای ناشی از فشار خارجی (نتیجه‌ی پوشش‌های فشاردهنده‌ی سر)
- سردرد بستنی
- سردرد بازگشتی یا ریباند (به دلیل استفاده‌ی بیش از حد از مسکن‌ها)
- سردردهای سینوسی (به دلیل التهاب و احتقان در سینوس‌ها)
- سردردهای نخاعی (به دلیل فشار یا حجم پائین مایع مغزی نخاعی، احتمالاً نتیجه‌ی نشت خودبه‌خودی این مایع، بزل نخاعی یا بی‌حسی نخاعی)
- سردردهای رعدآسا (گروهی از ناهنجاری‌ها که شامل سردردهای ناگهانی یا دلایل متعدد است)
زمان مراجعه به پزشک
فوریت‌های پزشکی
سردرد می‌تواند نشانه‌ی عارضه‌ای جدی، مثل سکته‌ی مغزی، مننژیت یا انسفالیت باشد. اگر بدترین سردردهای عمر خود را تجربه کردید، سردردی شدید و ناگهانی یا به همراه موارد زیر، با اورژانس تماس بگیرید:
- گیجی یا مشکل در درک گفتار بقیه
- غش کردن
- تب بالاتر از ۳۹ تا ۴۰ درجه‌ی سانتی‌گراد
- بی‌حسی، ضعف یا فلجی یک سمت بدن
- گرفتگی در گردن
- مشکل در بینایی
- مشکل در راه رفتن
- حالت تهوع یا استفراغ (اگر به طور واضح مرتبط با آنفولانزا یا خماری نباشد)
در صورت مشاهده‌ی موارد زیر یک ویزیت با پزشک ترتیب دهید:
- بیشتر از حد معمول اتفاق بیفتد.
- شدیدتر از حالت معمول باشد.
- با مسکن‌های بدون نیاز به نسخه‌ی مناسب بهتر نشود یا حتی بدتر شود.
- شما را از راه رفتن، خوابیدن یا شرکت در فعالیت‌های نرمال باز دارد.
- موجب پریشانی شما شود، به طوری که برای توانایی بهتر در کنترل آن به دنبال راه چاره باشید.
