شب‌بیداری شاید مغز شما را به سوی تحلیل پیش ببرد. سلول‌های مغزی که سلول‌های فرسوده و مواد زائد را نابود می‌کنند در موش‌هایی که به صورت مزمن از خواب محروم اند بیش از حد فعال می‌شوند.
این امر در کوتاه‌مدت شاید مفید باشد؛ پاکسازی ضایعات مضر و بازسازی مدارها می‌تواند از ارتباطات سالم مغز محافظت کند. با این حال در بلندمدت شاید این کار آسیب‌رسان باشد و می‌تواند توضیح دهد که چرا فقدان مزمن خواب افراد را در خطر بیماری آلزایمر و دیگر بیماری‌های نورولوژیک قرار می‌دهد.
Bellesi پس از مطالعه‌ی اثرات محرومیت از خواب در موش‌ها به این نتیجه رسیده است. تیم او مغز موش‌هایی را که تا مدت دلخواه خوابیده بودند با مغز موش‌هایی که بیشتر از ۸ ساعت بیدا نگه داشته شده بودند، با هم مقایسه کرد. گروه دیگری از موش‌ها ۵ روز بود که روی خواب را ندیده بودند و نقش کسانی را بازی می‌کردند که کمبود خواب مزمن دارند.
محققان به صورتی ویژه به سلول‌های گلیال توجه کرده‌اند که سیستم پاکسازی مغز را تشکیل می‌دهند. تحقیقات قبلی نیز نشان داده بود، ژنی که فعالیت این سلول‌ها را تنظیم می‌نماید در دوره‌ای از محرومیت از خواب فعال‌تر است.
یکی از انواع سلول‌های گلیال به نام آستروسیت‌ها، سیناپس‌های غیرضروری را هرس می‌کنند تا مدارهای مغر را تغییر شکل دهد. نوع دیگری از این سلول‌ها میکروگلیال نام دارد؛ این سلول در مغز پرسه می‌زند تا سلول‌های آسیب‌دیده و ضایعات را جمع‌آوری نماید.
یافته‌های محققان بر این نکته تأکید دارد که پس از خوابی که به هم نخورد، ظاهراً آستروسیت‌ها در ۶% سیناپس‌های مغز موش‌های دارای استراحت کافی فعال است ولی در موش‌هایی که محرومیت از خواب دارند این میزان بالاتر می‌باشد. در گروه دوم که ۸ ساعت از خواب را از دست داده بودند میزان فعالیت آستروسیت‌ها ۸% و در گروه سوم که محرومیت از خواب مزمن داشتند ۱۳.۵% فعالیت در سیناپس‌ها وجود داشت.
این یافته‌ها پیشنهاد می‌کنند که کمبود خواب آستروسیت‌ها را برای تجزیه‌ی اتصالات مغز و ضایعات تحریک می‌کند. در واقع این اولین بار است که نشان داده می‌شود قسمت‌هایی از سیناپس‌ها تدریجاً توسط آستروسیت‌ها به دلیل کمبود خواب تجزیه می‌شوند.
در کل بر اساس چیزهایی که ما می‌دانیم این موضوع چیز خوبی است. بیشتر این تغییر شکل‌ها در بزرگ‌ترین سیناپس‌ها صورت می‌گیرد که بالغ‌تر و متمرکزترند. درست مثل اثاثیه‌ی عمده‌ی منزل که بیشتر به تعمیر و نگهداری نیازمندند. با این حال میزانی از پاکسازی که پس از محرومیت از خواب مزمن دیده می‌شود نگران‌کننده است؛ چون فعالیت شدید میکروگلیایی با بیماری آلزایمر و دیگر اشکال تخریب عصبی ارتباط دارد.
این یافته‌ها توضیح می‌دهد که چرا به نظر می‌رسد افراد دچار کمبود خواب برای ابتلا به زوال عقل مستعدترند. هنوز معلوم نیست که خوابِ بیشتر از مغز محافظت می‌کند یا می‌تواند آن را از اثرات شب‌زنده‌داری‌های قبلی نجات دهد. محققان در حال تلاش برای یافتن مدت اثرات محرومیت از خواب هستند.
