دانشمندان با شناسایی اینکه پروتئینی به نام Meox1 که در سلولهای بنیادی یافت میشود، مرکز به پیشروی رشد عضلات میباشد، گامی چشمگیر به سوی رشد اعضای جایگزین بدن انسان برداشتند.
فهمیدن اینکه چگونه اعضای جایگزین رشد میکنند، یک انقلاب پزشکی پیشمیآورد. این اتّفاق بر زندگی سخت و مأیوسانهی افراد لیست اهدای عضو پایان میبخشد و سالانه زندگی هزاران نفر را که نمیتوانند پیوند عضو داشته باشند یا در حال انتظار برای یک پیوند فوت میکنند، حفظ میکند.
محقّقان دانشگاه موناش استرالیا با مطالعهی گورخرماهی یک پیوند یافتهاند. گورخرماهی، ماهی کوچکی با رشد سریع میباشد که بومی آسیای جنوبشرقی بوده و اغلب به عنوان مدل برای انسان به خاطر شباهت بیولوژیکی استفاده میشود. همانند ما، گورخرماهی دو چشم، یک دهان و یک مغز به علاوهی عضلات، خون، استخوان، و دندان دارد. انسان و گورخرماهی هردو ارگانهای یکسان فراوانی شامل کلیه و یک قلب دارند و ۷۰٪ ژنهای انسانی در گورخرماهی نیز یافت میشود. اکنون گورخرماهی رازهایی از چگونگی کارکرد سلولهای بنیادی و Meox1 را نشان میدهد.
محقّق ارشد این تحقیق، پیتتر کوری در این باره گفته است:
پیش از کار ما در این زمینه، ما حتّی نمیدانستیم این سلولهای بنیادی مخصوص رشد وجود دارند یا چگونه استفاده میشوند. تنها دانستن اینکه آنها وجود دارند، ما را به امکان تنظیم و هماهنگی، کنترل آنها، یا بازفعالسازی آنها برای رشد مجدّد بافتهای آسیب دیده رهنمون میشود.
دانشمندان مدّتی طولانی رشد ارگانها در آزمایشگاه را مطالعه کردهاند؛ امّا اینکه سلولهای بنیادی، چگونه در بدن بافتهای زنده تولید میکنند، یک راز باقی ماندهاست و تا زمانی که این راز حل نشود، ما قادر به رشد ارگانهای جایگزین نخواهیم بود.
مطالعه، شواهدی از رانش کلونال (clonal drift) در قزلآلا یافته است، که به معنای عدم رشد و تقسیم تصادفی در سلولهای بنیادی، که به جلو کشیدن تعداد کمی از سلولهای بنیادی کلونشده برای کمک به رشد عضله است. به عبارت دیگر، تنها سلولهای بنیادی ویژهی کمی برای رشد بیشتر بافتهای ارگانی مورد نیاز استفاده میشوند و Meox1 به انتخاب این سلولها کمک میکند.
دانشمندان هنوز در راه توانایی رشد قلب و کبد در آزمایشگاه، بر اساس تقاضا به محض نیاز افراد هستند، اما آنها اکنون فهم بهتری از چگونگی تغییر و جابهجایی اسباب مولکولی برای تولید بافتهای بیشتر در بدن دارند.
فرآیند چگونگی رشد ارگانها که توسط سلولهای بنیادی تنظیم میشود، یکی از آخرین سرحدهای زیستشناسی رشد میباشد. تابیدن نوری بر این مکانیسم، همچنین میتواند به ما کمک کند تا علیه صدماتی که توسط بیماریهایی نظیر سرطان ایجاد میشوند بجنگیم.
دانشمندان در این زمینه پیشرفت مداومی دارند، سال پیش دانشمندان آمریکایی با موفقیت بافت قلبی فعال انسانی را بازتولید کردند، هرچند هنوز از سلولهای عضو اهداء شده استفاده میکنند. اکنون ما یک گام نزدیکتر هستیم، با تشکر از گورخرماهی!