۲۲۱۷؛ به زمین خوش آمدید

روزانه سیلی از اخبار و یافته‌های جدید بر تیتر رسانه‌ها روانه می‌شود؛ وعده‌‌ها و پیش‌بینی‌های جاه‌طلبانه درباره‌ی جهشی در شیوه‌ی زندگی آینده. از سویی دیگر مطالعه‌ی گذشته و بررسی این‌گونه ادعا‌ها نشان از توخالی بودن اغلب‌شان دارد. اما با قرار دادن منطقی پازل شواهد تحقیقات و پیشرفت‌های تکنولوژیک، می‌توان تصوری از آینده‌ی نه‌چندان دور انسان داشت. در این مقاله سفری به دنیای فرضی ۲۰۰ ساله آینده‌ی بشر داریم تا ببینیم تکنولوژی و علم چگونه دنیای بشری را تغییر خواهند داد. با دکتر مجازی همراه باشید.

داستان را با آغاز زندگی انسان شروع می‌کنیم. خانواده‌ی اسمیت قصد دارند صاحب فرزندی شوند. این زوج مدت‌هاست بحثی طولانی روی ویژگی‌های فرزند مورد علاقه‌ی خود دارند؛ خانم اسمیت علاقه دارد پسری با قد بلند، چشمان عسلی و  آی‌کیؤ بالای ۱۴۰ داشته باشد؛ در سویی دیگر آقای اسمیت بیشتر تمایل به داشتن دختری با مو‌های روشن و چشمان آبی دارد. بحث تا آن‌جا ادامه می‌یابد که هر دو تصمیم می‌گیرند وقت ‌را از دست نداده و پیش از اتمام ۵۰ سالگی‌شان فرزند آرمانی خود را به دنیا آورند.

به همین دلیل پس از مراجعه به مرکز اصلاح ژنتیک، فرم تعیین ویژگی زیگوت را تکمیل کرده و آزمایشات اولیه را پشت سر می‌گذارند. مرکز اصلاح ژنتیکی در سال ۲۰۴۰ تأسیس شده و هدف آن ایجاد ویژگی‌های مورد علاقه و پیش‌بینی ناهنجاری‌های ژنتیکی احتمالی برای فرزندان‌تان است. این تکنولوژی تنها در اختیار شرکت مذکور بوده و هزینه‌های نجومی به ازای ایجاد ویژگی‌های برتر دریافت می‌نماید. به علاوه، این شرکت قادر به پیش‌بینی بیمار‌‌ی‌های ژنتیکی و اصلاح آنان، در صورت پرداخت هزینه اضافی می‌باشد.

نتایج آزمایشات خانواده‌ی اسمیت نشان می‌دهد احتمال بروز بیماری دیابت و روماتوئید آرتریت در فرزندشان وجود دارد. مشاوران مرکز اصلاح ژنتیک توضیح می‌دهند که هزینه‌ای مضاف بر ویژگی‌های خواسته شده برای اصلاح ژن بیماری‌های مذکور دریافت خواهند کرد. در نهایت لیست زیر تحویل خانواده اسمیت می‌شود:

با وجود جنبش‌های پی‌در‌پی برای محکوم ساختن شرکت‌های مرتبط از سوی نهاد‌های فعال حقوق بشر و اخلاق پزشکی، حمایت دولت‌ها هنوز هم سبب صادر شدن مجوز فعالیت برای این شرکت‌ها می‌شود. توجیه ادامه‌ی فعالیت نیز، اصلاح ناهنجاری‌های کشنده‌ی انسان برای کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های ژنتیکی عنوان می‌شود؛ اما آمار نشان از نسبت بسیار بالاتر اقدام برای بهبود شاخص‌های غیرحیاتی، نظیر قد و رنگ چشم را دارد. بررسی‌های صورت گرفته از سوی سازمان بهداشت جهانی نشان از آینده‌ای تاریک در این زمینه داشته است؛ زیرا هزینه‌ی انجام این دستکاری‌ها روز به روز کاهش یافته و امکان انجام آن برای افراد بیشتری میسر می‌گردد. از سویی دیگر مهر اصلاح‌ژنتیک‌شده بر روی هویت انسان‌ها، ممکن است زندگی آینده‌ی آنان را با انواعی از مشکلات اجتماعی همراه سازد. هنوز زمان زیادی از عملیاتی شدن این طرح‌ها نگذشته و نتیجه‌ی آن نیز مشخص نشده است.

از سویی دیگر خانم اسمیت صحبت‌هایی مبنی بر تمایل به بارداری مصنوعی و تکوین جنین در رحم مصنوعی مطرح می‌نماید. این پیشنهاد توسط همسر وی به علت ریسک بالا و نوپا بودن این روش رد می‌شود.

پژوهش‌هایی که سالیان دراز است پی‌ریزی شده‌اند در مراحل پایانی خود به سر می‌برند. اکنون نانوربات‌ها توانایی درمان اغلب ناهنجاری‌های منتشر از جمله بیش از ۹۹ درصد سرطان‌ها و ایدز را دارا هستند. این ربات‌ها با کاوش سلول به سلول و انتقال مواد به اهداف بافتیِ از پیش تعیین شده، انقلابی در سیستم درمانی ایجاد کرده‌اند. در واقع عاملی که ۲۰۰ سال پیش، یک‌سوم مرگ و میر انسان را شامل باعث می‌شد، اکنون کاملاً تحت کنترل است. ویروس HIV نه‌تنها مهار شده بلکه دیگر اثری از آن نیز وجود ندارد.

کلینیک‌های شخصی پزشکان دیگر جایگاه قرن قبل خود را ندارند. ایمپلنت‌های بیونیک یا دیوایس‌های کوچکی که در جایی از بدن – به‌طور مثال زیر پوست – قرار می‌گیرند، توانسته‌اند بسیاری از نقوص جسمانی را برطرف سازند اما هنوز زمان بیش‌تری نیاز است تا پیشرفت‌های چشمگیر‌تری حاصل گردد. اطلاعات افرادی که از ایمپلیت‌های بیونیک استفاده می‌کنند در پرونده‌ی سلامت‌شان ثبت شده و به مراکز درمانی ارسال می‌گردد. هرگونه تغییر در وضعیت بیمار سریعاً به مراکز درمانی ارسال شده و در صورت نیاز، اقدامات انجام خواهد شد. پزشکان تنها در مواردی نادر ویزیت حضوری را انجام می‌دهند. البته لازم به ذکر است مدت زیادی از همگانی شدن این شیوه‌ی درمانی می‌گذرد. در حقیقت مسیر ۲۰۰ ساله‌ی گذشته، نقش تشخیصی پزشکان را به حداقل رسانده و تمرکز ویژه بر تخصص‌های علوم پایه معطوف بوده است؛ دیگر بیوتکنولوژی است که حرف اصلی را در ارتقای سلامت انسانی می‌زند.

آمار نشان می‌دهد، تصادفات و اتفاقات غیرمترقبه رتبه‌ی اول در مرگ و میر را دارا هستند. سرطان نیز جایگاه مهمی در این آمار دارد. علت آن عدم قدرت استفاده از امکانات درمانی برای حدود ۷۰٪ از مردم جهان است. مردم فقیر آفریقا هنوز هم به‌علت عدم حمایت از ابتدایی‌ترین نیاز‌های خود محروم اند؛ فاصله بیشتر شده است.

خانواده‌ی اسمیت پس از دریافت مشاوره، دفتر نیویورک شرکت اصلاح ژنتیک را ترک می‌کنند و با استفاده از قطاری سریع‌السیر به لس‌آنجلس بازمی‌گردند. مسیری که کل عرض آمریکا ‌را شامل شده و تنها چهار ساعت به‌طول می‌انجامد. سرعت این وسیله‌ی نقلیه بالغ بر ۱۲۰۰ کیلومتر بر ساعت بوده و سریع‌تر از خطوط هواپیمایی قرن گذشته است.

تغییر شیوه‌ی حمل و نقل نیز رویای طرفداران فیلم‌های علمی-تخیلی را تحقق بخشیده است؛ اتومبیل‌ها دیگر کاملاً برقی بوده و در کم‌تر از ۵ دقیقه شارژ می‌شوند؛ چیزی که در حدود ۱۰۰ سال پیش چندین ساعت به‌طول می‌انجامید. در واقع تکنولوژیِ شارژِ فوقِ سریع آنقدر همه‌گیر شده که هیچ‌کس زمانی را صرف انتظار برای شارژ شدن باتری وسیله‌ی خود نمی‌کند. خودرو‌های خودران با وجود توسعه‌ی فراوان در میانه‌ی راه قرار داشته و اقبال عمومی به علل گوناگون شامل آن‌ها نشده است.

عرضه‌ی تقریباً تمامی کالا‌ها در آمریکای شمالی به‌صورت غیر مستقیم و اینترنتی انجام می‌شود. گویا دیگر کسب و کار غیر آنلاینی وجود ندارد! پول نقد در برخی از کشور‌های پیشرفته در حال انقراض است. حتی گدایان کنار خیابان نیز با پرداخت الکترونیکی درخواست کمک می‌کنند! کارت‌های شناسایی نیز جای خود را به سیستم تشخیص هویت داده‌اند؛ تنها دست یا صورت خود را به سیستم نشان می‌دهید و کار تمام است. شناسایی شما با اسکن کامل اندام‌ها انجام می‌شود، اثر انگشت دیگر نشانه‌ی هویت نیست؛‌ بلکه موقعیت فضایی عروق و عضلات دست‌تان نیز در کنار اثر انگشت، سبب غیرقابل هک شدن هویت‌تان می‌شوند! البته اگر برنامه‌هایی که تبهکاران برای جعل عروق و اندام‌های درونی ابداع خواهند کرد را در نظر نگیرید!

وضعیت آلودگی هوا نیز با وجود اصلاحات فراوان تغییر خاصی را نشان نمی‌دهد؛ زیرا از سویی ماشینی شدن و از سویی دیگر کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای گویا در توازن با یکدیگر بوده‌اند. اما به‌نظر می‌رسد شرکت‌های فعال در زمینه‌ی اصلاح ژنتیک در پی مقاوم‌سازی انسان در برابر گرما و آلودگی هستند. هنوز وضعیت بغرنج نشده است.

مدت‌هاست از سال ۲۰۶۷ و پایان عصر نفت می‌گذرد. کشور‌هایی که زیرساخت‌های لازم جهت مهاجرت از اقتصاد و سوخت فسیلی را فراهم کرده بودند در مدت زمانی کوتاه فاصله‌ی بسیاری با سایرین ایجاد کرده‌اند. اکنون خاورمیانه بیش‌از پیش منزوی ‌است. آمار‌ها حاکی از آنند که ۸۰ درصد از انرژی بشر از سوخت‌های تجدید‌پذیر تأمین می‌گردد. در این میان افرادی نیز سود‌های سرسام‌آوری به‌جیب زده‌اند.

آیا می‌توانید علم نجوم را در این زمان پیش‌بینی کنید؟ تنها تصور کنید ایده‌های که ۲۰۰ سال گذشته تنها یک رویا به نظر می‌رسیدند چگونه امروز محقق شده‌اند! اکنون یکی از تفریحات نیمه‌لوکس مرفهین سفر‌های فضایی است. مسافرت‌هایی که از چند ساعت تا چندین روز به مدارهای کره‌ی زمین انجام می‌شود. لازم به ذکر است سفر انسانی به مریخ هنوز هم میسر نشده است.

از بین رفتن جنگل‌ها تنها چالشی برای گرم‌ شدن کره‌ی زمین و از بین رفتن بسیاری از گونه‌های جانوران محسوب نمی‌شود، بلکه امکان لذت بردن بسیاری از انسان‌ها را از محیط طبیعی و زیبا را تا حدودی سلب کرده است. انسان‌ها تنها خیال طبیعت بکر و زیبا را در سر می‌پروانند یا اصلا نمی‌توانند چنین چیزی را در واقعیت متصور شوند. در این‌ جا واقعیت مجازی وارد میدان می‌شود و نشان می‌دهد برای لذت بردن از مناظر طبیعی، نیازی به وجودشان نداریم. با این تکنولوژی می‌توانید در حالی که روی کاناپه‌ی اتاق نشیمن منزل‌تان لم داده‌اید، حس مسافرت به تمامی نقاط زمین را تجربه کنید.

در کنار واقعیت مجازی، واقعیت افزوده نیز آنقدر همه‌گیر شده و پیشرفت کرده است که لنز‌های تماسی هوشمند گویا عضوی طبیعی از بدن‌مان بوده و تجربه‌ای تازه از محیط را ارائه می‌کنند.

برخی دانشمندان توانایی‌های ذاتی را در آینده‌ی دور با خطر جدی مواجه می‌بینند. این در حالی است که سرعت پیشرفت اصلاحات ژنتیکی و غیر قابل پیش‌بینی شدن تکنولوژی‌های آینده، چنان حجم عظیمی از گمان را به پیش می‌کشد که اظهار نظر اهل فن تنها به تیتر‌های کم اهمیت مجلات آنلاین تبدیل شده است. ماشینی شدن، ماهیتِ انتخاب طبیعی را به‌کلی به انتخاب غیر طبیعی تغییر داده است. انتخابی که برخلاف چند صد سال قبل، دیگر تنها به کیفیت ذاتی ژنوم بستگی ندارد؛ دیگر این طبیعت نیست که شایستگی بقا را تعیین می‌کند بلکه دسترسی به نوآوری، روز به روز ریشه‌های بیشتری در این حقیقت می‌دواند.

حال سوال این است؛ دنیای ۲۰۰ سال آینده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا تمایلی به زندگی در آن‌چه وصف شد دارید؟

دیدگاه خود را با ما در قسمت نظرات در میان بگذارید!