نوشابه باعث پوکی استخوان می شود! تقریبا همه مان این جمله را از رسانه ها شنیده و به ان فکر کرده ایم و البته هیچ وقت از نوشیدن آن صرف نظر نکرده ایم! ولی آیا تاکنون از نزدیک به این قضیه نگاه کرده اید؟
در بدن ما برخی عناصر وجود دارند که به شکل یون هستند و هر کدام کار خاص و مهمی انجام می دهند؛ مثلا می دانیم که یون های سدیم و پتاسیم چقدر در فعالیت های عصبی مهم اند و… . بحث این بار روی یون های کلسیم و فسفات است. وجه مشترک این دو در آن است که هر دو در بافت های سخت بدن حضور دارند و کنترول دقیقی روی غلظت آن ها وجود دارد. این کنترول روی غلظت کلسیم بسیار دقیق تر از فسفات است؛ زیرا جذب کلسیم از روده بسیار سخت تر از فسفات است. معمولا جذب کاتیون های دو ظرفیتی از روده سخت تر است.
از ۱۰۰۰ گرم کلسیمی که در بدن وجود دارد، مقدار بسیار کمی در حدود ۰.۱% در مایع خارج سلولی(محیط داخلی) حضور دارد؛ یعنی حدود ۱ گرم! این در حالیست که دریافت روزانه یک فرد بالغ در حدود ۰.۳ گرم می باشد که در مقایسه با کل کلسیم در محیط خارج سلولی مقدار قابل توجهی است و می تواند روی غلظت آن اثر زیادی بگذارد.
فسفات و کلسیم در محیط داخلی همیشه باید نسبت ثابتی با یکدیگر داشته باشند بنابراین برهم زدن غلظت هرکدام روی غلظت دیگری تاثیر می گذارد. کم کم به پاسخ سوال نزدیک می شویم!
تولیدکنندگان نوشابه ها و سایر soft drinks (در مقابل hard drinks قرار دارد و به نوشیدنی های بدون الکل اطلاق می شود) برای اینکه مزه تند وتیزی به آنها بدهند، فسفریک اسید را به آنها اضافه می کنند؛ چون کربنیک اسید نمی تواند این کار را بکند.
فکر می کنم به جواب رسیدیم! وقتی ما نوشابه می خوریم، فسفات به سرعت جذب محیط داخلی می شود و غلظت آن را افزایش می دهد. در این موقع علاوه بر این که کلیه ها وارد عمل می شوند و دفع فسفات و بازجذب کلسیم را افزایش می دهند، هورمون پاراتیروئید نیز وارد عمل شده و با روش هایی جذب ماتریکس استخوانی را سبب می شود که می تواند شروعی بر فرآیند پوکی استخوان باشد.
ولی باز اینجا سوال دیگری پیش می آید! آیا غذا های دیگر مثل پنیر و مرغ فسفات ندارند؟! خوب پس چرا آن ها باعث پوکی استخوان نمی شوند؟!
نکته دقیقا همین جاست که مصرف نوشابه به تنهایی دلیل این بیماری نیست، بلکه جایگزین شدن آن به جای نوشیدنی هایی مثل شیر که منبع اصلی تامین کلسیم هستند، مشکل ساز می شود.
در همین رابطه بر اساس تحقیقاتی که Maryland Medical Center چند سال پیش انجام داد، در جوامع غربی دریافت فسفات دو تا چهار برابر کلسیم بود. پس می توان با عدم زیاده روی در مصرف نوشیدنی هایی مثل نوشابه و قرار دان نوشیدنی هایی مثل شیر در اولویت هم همه نوشیدنی ها را امتحان کرد و هم استخوان هایی سالم داشت!
منابع:
antoine.frostburg
mayoclinic
