ایزولاسیون ورید ریوی پروسه‌ای است که با هدف متوقف ساختن سیگنالهای الکتریکی غیرعادی قلب انجام می‌گیرد. این سیگنال‌ها موجب اختلالات ریتم قلبی می‌شوند. این پروسه نوعی ابلیشن قلبی محسوب شده که طی آن، تخریب بافت قلبیِ منشأ آریتمی و ایجاد بافت جوشگاهی صورت می‌گیرد. در برخی موارد، ابلیشن قلبی مانع از هدایت سیگنالهای الکتریکی غیرطبیعی گشته و بدین ترتیب، اختلال در ریتم قلبی برطرف می‌شود. در ایزولاسیون ورید ریوی، بافت جوشگاهی در محل ورود چهار ورید ریوی به دهلیز چپ ایجاد می‌گردد. این وریدها خون غنی از اکسیژن را از ریهها به قلب منتقل می‌کنند. ایزولاسیون ورید ریوی علائم و نشانه‌های فیبریلاسیون دهلیزی را کاهش می‌دهد. بیماری مذکور حفرات فوقانی قلب را درگیر می‌کند.
ابلیشن قلبی: در این پروسه، کاتترهای تشخیصی از طریق عروق خونی به سمت قلب هدایت شده و سیگنالهای الکتریکی قلب را ترسیم می‌کنند. این کاتترها سرما یا گرما را انتقال داده یا برای تخریب بافت مورد استفاده قرار می‌گیرند. تصویر فوق استفاده از این کاتترها در مجاورت وریدهای قلبی را نشان می‌دهد که در نوعی ابلیشن قلبی به نام ایزولاسیون ورید ریوی رخ می‌دهد.
موارد استفاده
ایزولاسیون ورید ریوی به منظور کاهش علائم و نشانه‌ها در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی و بهبود کیفیت زندگی آنان انجام می‌گیرد. این پروسه معمولاً به عنوان اولین گزینه‌ی درمانی مطرح نیست. پزشک ابتدا سایر روش‌های درمانی را برای کنترل فیبریلاسیون دهلیزی توصیه می‌کند.
فیبریلاسیون دهلیزی
در این بیماری، دهلیزهای قلب ضربان نامنظم و ناهماهنگ با بطن‌ها دارند. نشانه‌های این بیماری اغلب شامل تپش قلب، تنگی نفس و ضعف می‌باشد. در اغلب افراد مبتلا، منشأ سیگنالهای الکتریکی نامنظم، وریدهای ریوی است.
فیبریلاسیون دهلیزی: در ریتم قلبی نرمال، دسته‌ای از سلول‌های واقع در گره سینوسی، سیگنال الکتریکی می‌فرستند. این سیگنال از طریق دهلیز به سمت گره دهلیزی-بطنی (AV) هدایت شده؛ سپس با رسیدن به بطن، موجب انقباض بطن و پمپ خون از قلب می‌شود. در فیبریلاسیون دهلیزی، سیگنالهای الکتریکی در نقاط مختلفی از دهلیز (معمولاً در مجاورت وریدهای ریوی) ایجاد شده و ضربان نامنظم را در پی دارند. گره دهلیزی-بطنی نیز قابلیت مقابله با همه‌ی سیگنالهای نامنظم را ندارد.
وریدهای ریوی
هر ریه دارای دو ورید ریوی است که به دهلیز چپ قلب منتهی می‌شود. وریدهای ریوی چنان که گفته شد، خون اکسیژن‌دار را از ریهها به قلب منتقل می‌کنند. هدف از ایزولاسیون ورید ریوی ایجاد بافت جوشگاهی در نزدیکی محل ورود وریدهای ریوی به قلب است. این امر سیگنالهای الکتریکی نامنظم را قبل از رسیدن به دهلیزها، متوقف یا محدود می‌سازد.
خطرات
این پروسه با خطراتی همراه است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خون‌ریزی یا عفونت در محل ورود کاتترها
- آسیب عروق خونی در اثر خراش وارده حین هدایت کاتتر به قلب
- سوراخ شدن قلب
- آسیب دریچه‌های قلبی
- آسیب سیستم الکتریکی قلب که می‌تواند موجب تشدید آریتمی شده و نیاز به کارگذاری ضربان‌ساز را در پی داشته باشد.
- ایجاد لخته‌های خونی در پاها یا ریهها (ترومبوآمبولیسم وریدی)
- سکته یا حمله‌ی قلبی
- تنگی وریدهای ریوی
- مرگ در موارد نادر
بیمار بهتر است در ارتباط با خطرات و مزایای این روش با پزشک مشورت کرده و میزان نیاز خود را به آن بسنجد.
آماده‌سازی
پزشک بیمار را معاینه کرده و تست‌های متعددی را برای ارزیابی وضعیت او درخواست می‌کند. سپس مشورت‌های لازم در ارتباط با خطرات و مزایای پروسه بین پزشک و بیمار صورت می‌گیرد. بیمار باید از شب قبل از پروسه، خوردن و آشامیدن را متوقف کند. در صورت مصرف داروهای خاص، در ارتباط با امکان مصرف آن در دوره‌ی قبل از انجام پروسه، باید از پزشک سؤال کرد. اگر رعایت نکات خاصی نیاز باشد، پزشک بیمار را در جریان آن‌ها قرار می‌دهد. در برخی موارد، عدم مصرف داروهای درمانی آریتمی در چند روز قبل از پروسه توصیه می‌شود. اگر دستگاه قلبی مانند ضربان‌ساز یا دِفیبریلاتور قلبی کاشتنی در بدن بیمار وجود داشته باشد، باید در مورد احتیاط‌های لازم از پزشک پرس‌و‌جو شود.
انتظارات
حین پروسه
ایزولاسیون ورید ریوی در بیمارستان انجام می‌گیرد. قبل از شروع پروسه، متخصص در ساعد یا دست بیمار کاتتر وریدی تعبیه می‌کند. برای انجام پروسه معمولاً به بیمار مسکّن داده می‌شود؛ اما در برخی موارد، بی‌هوشی عمومی بیمار صورت می‌گیرد. پس از اعمال اثر مسکّن، پزشک ناحیه‌ی کوچکی را در کشاله‌ی ران، گردن یا شانه در مجاورت یکی از وریدها بی‌حس کرده و از طریق سوزن، لوله یا غلافی را در محل قرار می‌دهد. سپس هدایت وریدها از طریق غلاف به سمت نقاط متعددی از قلب انجام می‌گیرد. پزشک جهت مشاهده‌ی عروق خونی و قلب با استفاده از تصویربرداری با پرتو X، رنگی را به داخل کاتتر تزریق می‌کند. کاتترها مجهز به الکترودهایی در نوک خود می‌باشند که برای ارسال ایمپالس‌های الکتریکی به قلب و ثبت فعالیت الکتریکی قلب مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش استفاده از ابزارهای تصویربرداری و دیگر تست‌ها جهت تعیین علت آریتمی، مطالعات الکتروفیزیولوژی (EP) نامیده می‌شود.
کاتترها از دهلیز راست به سمت دهلیز چپ، محل ورود وریدهای ریوی، هدایت می‌شوند. انرژی گرمایی (ابلیشن رادیوفرکانس) یا سرمایی (کرایوابلیشن) از طریق نوک کاتتر به ناحیه‌ی هدف منتقل شده و ایجاد بافت جوشگاهی یا تخریب بافتی صورت می‌گیرد. در بیشتر موارد، هر چهار ورید ریوی در این پروسه تحت درمان قرار می‌گیرند. در برخی موارد، ابلیشن با بلوک سیگنالهای الکتریکی، فیبریلاسیون دهلیزی را برطرف کرده و امکان هدایت در مسیر نرمال را فراهم می‌کند.
تکمیل پروسه ۳ تا ۶ ساعت به طول می‌انجامد؛ اما در موارد پیچیده‌تر، مدت زمان بیش‌تری نیاز است. حین پروسه، احساس ناراحتی نسبی در هنگام تزریق رنگ به کاتتر یا تخلیه‌ی انرژی از نوک کاتتر طبیعی است؛ اما در صورت احساس درد شدید یا تنگی نفس، بیمار باید موضوع را به پزشک اطلاع دهد.
محل‌های ورود کاتتر در ابلیشن قلبی: کاتترها از طریق یکی از وریدهای ناحیه‌ی کشاله‌ی ران، شانه یا گردن وارد بدن می‌شوند.
پس از پروسه
بیمار پس از پروسه به بخش ریکاوری منتقل شده و به مدت ۴ تا ۶ ساعت جهت پیش‌گیری از بروز خون‌ریزی در محل ورود کاتتر، استراحت می‌کند. ضربان قلب و فشار خون نیز برای ارزیابی عوارض پروسه، به طور مستمر اندازه‌گیری می‌شود. بر اساس شرایط، بیمار همان روز مرخص شده یا در بیمارستان بستری می‌گردد. در صورت ترخیص در همان روز، بیمار برای بازگشت به منزل به همراه نیاز خواهد داشت. بیمار هنگام ترخیص جراحت نسبی دارد؛ اما این جراحت نباید بیش از یک هفته دوام داشته باشد. امکان بازگشت به فعالیت‌های روزمره نیز چند روز پس از پروسه وجود دارد.
نتایج
اگرچه ایزولاسیون ورید ریوی می‌تواند مؤفقیت‌آمیز باشد؛ اما برخی افراد نیاز به تکرار پروسه خواهند داشت. این روش علائم و نشانه‌های فیبریلاسیون دهلیزی را کاهش داده و موجب بهبود شرایط زندگی بیمار می‌شود. با توجه به این که کاهش خطر سکته در ارتباط با این روش گزارش نشده است؛ پزشک معمولاً تداوم مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون را توصیه می‌کند.
