سوفل قلبی، عارضه‌ای است که شامل بروز صداهایی غیرطبیعی در سیکل قلبی، به علت عبورِ آشفته‌ی جریان خون ایجاد است و معمولا، با استتوسکوپ قابل تشخیص است. در بخش اول به بررسی رایج‌ترین علل ایجاد این صداهای غیرطبیعی می‌پردازیم.
یک ضربان قلب نرمال شامل دوصدای متوالی است که حاصل بسته‌شدن دریچههای میترال(بین بطن و دهلیز چپ) و تری‌کاسپید( بین بطن و دهلیز راست) می‌باشد.
سوفل قلبی می‌تواند در زمان تولد ظاهر شود که مادرزادی محسوب شده یا در سال‌ها پس‌از تولد ایجاد شود.
باید توجه داشت که این صداهای غیرطبیعی، یک بیماری خاص محسوب نمی‌شوند و می‌توانند علامتی برای سایر بیماری‌های قلبی-عروقی باشند.
دربسیاری از موارد، این صداها بی‌خطر هستند که دراین‌حالت، سوفل بی‌گناه نامیده می‌شوند و به درمان خاصی نیاز ندارند. برخی دیگر نیز به آزمایش‌‌هایی برای تشخیص علت بیماری و درمان متناسب به آن نیازمندند.
دلایل سوفل قلبی:
درحالت‌کلی، می‌توان گفت شرایطی که موجب افزایش ضربان قلب می‌شوند، می‌توانند منجر به سوفل قلبی شوند. رایج‌ترین این شرایط عبارت‌اند از:
- آنمی
- فشارخون بالا
- پرکاری تیروئید
- تب
علت تخصصی‌تر این بیماری را می‌توان در مشکلات ناشی از دریچههای قلبی جستجو کرد؛ این دریچه‌ها با باز و بسته‌شدن خود، عبورجریان خون در را در بطن‌‌ها، دهلیز‌ها و رگ‌های اصلی کنترل می‌کنند.
مشکلات دریچههای قلب عبارت‌اند از:
پرولپس دریچه‌ی میترال:
در حالت فیزیولوژیک، این دریچه پس‌از انقباض کامل بطن چپ، کاملا بسته‌شده و از بازگشت خون به این محل جلوگیری می‌کند. شل‌شدن قسمتی از این دریچه موجب پرولس می‌شود که صدایی کلیک مانند را درقلب ایجاد می‌کند.
این عارضه بسیار شایع است و اغلب خطری جدی محسوب نمی‌شود اما در انواع پیشرفته با بازگشت خون، برون‌ده‌ی قلبی کاهش پیدا می‌کند و خون‌رسانی به اندام‌ها مختل می‌شود.
استنوزیس دریچه‌ی میترال یا آئورتی:
درصورت کاهش ضخامت این دریچه‌ها، که استنوزیس نامیده می‌شود، قلب تلاش بیشتری برای پمپاز خون به سایر نقاط بدن می‌کند که درصورت درمان نشدن، می‌تواند به خستگی قلب و نارسایی آن منجر شود.
استنوزیس دریچههای میترال و آئورتی دلایل متفاوتی دارد؛ می‌تواند عارضه‌ای مادرزادی باشد یا جزئی از پیری. برخی عفونت‌ها مانند تب روماتوئید نیز زخم‌هایی ایجاد می‌کنند که می‌توانند منجر به بروز این مشکل شوند.
استنوزیس می‌تواند منجر به درد سینه، کوتاهی تنفس یا بیهوشی شود و دربرخی موارد، نیاز است دریچه جایگزین شود.
اسلکروزیس دریچه‌ی آئورتی:
از هر سه فرد مسن، یک نفر به علت زخم‌شدن، افزایش ضخامت یا سفت‌شدگی دریچه‌ی آئورتی مبتلا به صداهای ناهنجار قلبی است! این شرایط، اسکلروزیس قلبی نام‌دارد که معمولا خطرناک نیست و قلب می‌تواند تا سال‌ها پس از شنیده‌شدن صدا برای نخستین بار، به فعالیت خود ادامه دهد.
اسکلروزیس قلبی معمولا در افرادی مشاهده می‌شود که سابقه‌ی سایر بیماری‌های قلبی را نیز دارند.
کلسیفیکاسیون دریچه‌ها:
شامل رسوب کلسیم در دریچههای قلبی است که با سخت‌شدن آن‌ها همراه است و اغلب با بالا رفتن سن بروز پیدا می‌کند.
اندوکاردیتیس:
عفونت بافت درونی قلب و دریچههای آن که معمولا زمانی ظاهر می‌شود که باکتری‌ها یا سایر موارد بیماری‌زا از راه دهان یا سایر ورودی‌ها، به بدن نفوذ کرده و با ردشدن از سیستم دفاعی، وارد جریان خون شوند.
درصورت درمان نشدن، این عارضه می‌تواند منجر به نابودی کامل دریچه‌ها قلب شود.
سایر مشکلاتی که می‌توانند منجر به شنیده‌شدن صداهای غیرطبیعی از قلب شوند عبارت‌اند از:
وجود سوراخ در قلب یا شنت قلبی:
این عارضه که با نام نقص سپتوم نیز شناخته می‌شود، بسته به سایز و مکان حفره، عوارض متفاوتی بروز می‌دهد. شنت قلبی نیز زمانی رخ می‌دهد که جریان خونی غیرطبیعی بین قسمت‌های مختلف قلب ایجاد شود.
هردوی موارد ذکر شده می‌توانند باعث ایجاد سوفل قلبی شوند.
سابقه‌ی خانوادگی بیماری‌های قلبی:
درصورتی که یکی از اعضای خانواده به بیماری‌های قلبی مبتلا باشد، ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی، خصوصا تولد نوزادانی با مشکلات قلبی مانند صداهای ناهنجار و آریتمیک افزایش می‌یابد.
سایر شرایط خاص پزشکی نیز می‌توانند منجر به سوفل قلبی شوند؛ مانند:
- فشارخون بالا در شش‌ها (pulmonary hypertension)
- روماتوئید آرتریت
- سندروم کارسینوئید
- سندروم هایپرائوزینوفیلیک
- لوپوس
