خفاشها پناهگاهی برای برخی از کشندهترین ویروسهای شناخته شده، شامل ابولا، ماربورگ، نیپا و سارس محسوب میشوند. اکنون شاید فهمیده باشیم که چرا این جانوران چنین ویروسهای کشندهای را تحمل میکنند. و این مسأله به این خاطر است که پرواز کار دشواری میباشد!
پنگ ژو از مؤسسهی ویروسشناسی ووهان در چین و همکارانش سیستم ایمنی خفاشها و پستاندارانی را که پرواز نمیکنند، مطالعه کردند. تمرکز آنها روی DNA آزاد درون سلولهای بود. آزاد شدن DNA درون سلولها نتیجهی عفونت ویروسی است؛ چون ویروس دستگاه همانندساز سلول را در اختیار گرفته و مادهی ژنتیک خودش را تکثیر میدهد. اما این اتفاق هنگام فعالیت بدنی شدید نیز رخ میدهد، که باعث تولید موادی شیمیایی به نام رادیکالهای آزاد میشود. این مواد در سلولها ساخته شده و به DNA آسیب میزنند و باعث میشوند قطعاتی از آن آزاد شوند.
بیشتر پستانداران مجبور نیستند چنین فعالیتهای بدنی شدیدی را انجام دهند؛ بنابراین DNA خودشان آسیب ندیده و درون سلول آزاد نمیشود. در نتیجه، اگر سیستم ایمنیشان قطعهای آزاد از DNA شناسایی کند، آن را به تهدید ویروسی در حال شکلگیری تفسیر کرده و مبارزه را علیهاش شروع میکند. محرک عمل، یک مولکول حسگر به نام STING میباشد، که عفونت ویروسی را غرقِ مادهای ضدویروسی به نام اینترفرون غرق میکند.
با این حال، خفاشها پرواز میکنند و معمولاً DNAشان به بیرون نشت مینماید. این اتفاق میتواند به حملهی نابهجای سیستم ایمنی خفاش منتج شود. برای اجتناب از این اتفاق، به نظر میآید خفاشها به گونهای تکامل یافتهاند که واکنشهای خفیفتری نسبت به عفونتهای ویروسی داشته باشند. این مسأله باعث میشود خفاشها و ویروسها همدیگر را تحمل کنند.
مقالهی مرتبط: انتقال عوامل بیماری از طریق خفاش
ایمنی سرکوب شده
تیم ژو در گلبولهای سفید موش و خفاشهای نعل اسبی چینی، عمل عفونتها را تقلید کرد. این خفاشها گونههای مخزن ویروس سارس هستند. این عفونت ۶۰۰ نفر را به کام مرگ برده و طی شیوع سال ۲۰۰۳، هفت هزار و هفتصد نفر را آلوده کرد. سلولهای موش حداقل ۱۰ برابر سلولهای خفاش اینترفرون تولید میکنند.
محققان ژن STING را در ۳۰ گونهی خفاش و ۱۰ گونهی پستانداری که پرواز نمیکند از جمله انسان، مقایسه کردند. در همهی خفاشها، STING آمینواسید سرین را در یک مکان از دست داده، ولی در بقیهی پستانداران این اتفاق نیافتاده بود. حضور یا نبود سرین در آن مکان، پاسخ سلولها را به عفونتهای ویروسی قلابی دیکته میکند. با از دست دادن سرین، خفاشها قادر به تحمل ویروسها میشوند. پنگ ژو میگوید:
خفاشهای وحشی شاید برای مدتی طولانی سطوح پائینی از ویروسها را داشته باشند که کمتر شبیه کنترل و بیشتر شبیه همزیستی به نظر میرسد. پاسخی خفیفتر به عفونت ویروسی، همیشه چیز بدی نیست.
جان مکنزی در دانشگاه Curtin استرالیا:
چون هر یک از این ویروسها به صورت بالقوه احتمال ایجاد پاندمیهای جهانی را دارند، آغاز یادگیری دربارهی این که چرا خفاشها سالم و سلامت میمانند، ضروری است.