ما با کمک مطالعه منتشر شده‌ی جدیدی که در رابطه با استفاده از سلول‌های پوست خود فرد در بازسازی آسیب عصبی که علت بیماری مولتیپل اسکلورزیس است، یک قدم به درمان شخصی سازی شده برای این بیماری نزدیک‌تر شده‌ایم.
در این مطالعه به سرپرستی دانشمندان دانشگاه کمبریج در انگلستان سلول‌هایی از موش بالغِ مبتلا به MS گرفته و پس از برنامه‌ریزی مجدد به سلول‌های بنیادی عصبی (NSC) تبدیل شد. این سلول‌های بنیادی عصبی القا شده (Insc) به مایع مغزی-نخاعی جوندگان انتقال داده شد و از این طریق توانستند میزان التهاب و آسیب وارده به سیستم عصبی مرکزی (CNS) را کاهش دهند.
نویسنده رهبر مطالعه، دکتر استفانو پلاچینو، از دپارتمان علوم اعصاب بالینی دانشگاه کمبریج و همکارانش بر این باورند که استراتژی آنان می‌تواند یک درمان امیدوارکننده برای MS و سایر بیماری‌های عصبی پیشنهاد دهد. محققان اخیرا یافته‌هایشان را در ژورنال Cell Stem Cell گزارش کرده‌اند.
MS یک بیماری عصبی پیش‌رونده است که تخمین زده می‌شود بیش از ۲.۳ میلیون نفر در سراسر جهان را درگیر کرده است. با این حال علت دقیق MS همچنان نامشخص است و پنداشته می‌شود “یک پاسخ نابه‌جای سیستم ایمنی” در آن نقش دارد. نوعی پاسخ که منجر به التهاب در CNS شده که علت آن تخریب میلین یا ماده چربی‌ای است که از فیبرهای عصبی محافظت می‌کند.
مقاله مرتبط: عبور سلول‌های ایمنی از سد خونی-مغزی در MS
در نتیجه فیبرهای عصبی تخریب می‌شوند. این تخریب سیگنال‌دهی و راه انداختن پیام‌ها در سیستم عصبی فرد مبتلا MS منجر به مورمور در صورت و اندام‌ها و مشکلات حرکتی، تعادل و هماهنگی می‌شود.
استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان MS
تحقیقات قبلی استفاده از NSC ها را برای درمان MS بررسی کردند. NSC ها سلول‌های بنیادی‌ای هستند که توانایی این را دارند تا به انواع مختلفی از سلول‌های CNS از جمله نورون‌ها و سلول‌های گلیال تبدیل شوند. با این حال این استراتژی محدودیت‌هایی دارد. آن‌طور که دکتر پلاچینو و همکارانش می‌نویسند، NCSهای از جنین بدست می‌آید ولی نگه داشتن آن‌ها در کیفیت‌هایی که به اندازه کافی برای درمان‌های بالینی بالا باشد، کار دشواریست. همچنین ممکن است سیستم ایمنی NSC های بدست آمده از جنین را به عنوان مهاجم خارجی تلقی کند و برای نابودی آن‌ها تلاش کنند.
مقاله مرتبط: درمان MS با سلول های بنیادی!
از این رو محققان توجهشان به INCSها یا NSCهایی جلب شد که می‌توانستند آن‌ها را از برنامه‌ریزی مجدد سلول‌های پوست بزرگسالان بدست بیاورند. نکته حایز اهمیت این است که از آنجایی که این سلول‌ها از خود بیماران تهیه می‌شود خطر حمله سیستم ایمنی به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.
برای آزمایش این موضوع که آیا INSCها گزینه مناسبی برای درمان MS هستند یا نه، دکتر پلاچینو و همکارانش آن‌ها را بر روی موش‌های بزرگسالی آزمایش کردند که به لحاظ ژنتیکی مهندسی شده بودند تا به این بیماری مبتلا شوند. اعضای گروه سلول‌هایی را از پوست موش می‌گرفتند و پس برنامه‌ریزی مجدد آن و تبدیل آن‌ها به NCS به صورت موثری INSC تولید می‌کردند. سپس این INCSها را به مایع مغزی-نخاعی موش وارد می‌کردند.
مطالعه یافته‌های امیدوارکننده‌ای فراهم آورد
محققان دریافتند که این کار منجر به کاهش سطوح سوکسینات می‌شود. سوکسینات متابولیتی است که این گروه متوجه شده است در بیماری MS افزایش می‌یابد. این افزایش میکروگلیاها را، نوعی سلول گلیا که در CNS یافت می‌شود، تحریک می‌کند تا التهابی را شکل دهند و منجر به آسیب عصبی شوند. با کاهش سطوح سوکسینات، INSCها با برنامه‌ریزی مجدد به میکروگلیاها تبدیل می‌شوند که به نوبه خود باعث کاهش التهاب و آسیب طناب نخاعی و مغز در این موش‌ها شد.
البته قبل از اینکه بتوان INSCها درمان مناسبی برای MS دانست نیاز است آزمایش‌هایی بالینی در انسان انجام شود اما یقینا مطالعه اخیر شواهد امیدوارکننده‌ای ارائه کرده است.
دکتر استفانو پلاچینو:
مطالعه ما بر روی موش‌ها پیشنهاد می‌دهد که استفاده از سلول‌هایی از بیمار با برنامه‌ریزی مجدد، می‌توانند راهی به سوی درمان شخصی سازی شده بیماری‌های التهابی مزمن فراهم آورند.
دکتر پلاچینو اضافه می‌کند: این کار به طور ویژه‌ای امیدوارکننده است. چرا که این سلول‌ها نسبت به سلول‌های بنیادی عصبی مرسوم راحت‌تر قابل دستیابی هستند و خطر پاسخ ایمنی به عنوان یک تهاجم را نیز نخواهند داشت.
