مطالعات جدید نشان داده است در مبتلایان به دیابت نوع ۱ که در صورت افت قند خون (هایپوگلایسمی)، دچار بیحسی میشوند، پیوند سلولهای جزیرهای میتواند به بهبود شرایط زندگی بینجامد.
برخی از مبتلایان به دیابت نوع ۱ دچار حالتی به نام بیهوشی ناشی از هایپوگلایسمی میشوند. در این حالت، با افت خطرناک سطح قند خون، فرد علائم را احساس نمیکند. این حالت میتواند به کاهش شدید قند خون منجر شود که به دنبالش ممکن است تشنج و کما رخ دهد.
دکتر Nancy Bridges، سرپرست پیوند در موسسهی ملی آلرژی و بیماریهای عفونی آمریکا گفته است درک عوارض این حالت و تاثیرات آن بر زندگی روزمره و سبک زندگی تا حدودی مشکل است. افرادی که دچار این حالت میشوند ممکن است نتوانند رانندگی کرده یا از فرزندانشان مراقبت کنند. این افراد حتی ممکن است نتوانند وظایفشان را انجام داده و کارشان را از دست بدهند. کسانی که دچار این حالت میشوند باید همیشه در نظر داشته باشند که هر تصمیمشان میتواند منجر به هایپوگلایسمی غیر قابل کنترلی شود. آیا امروز میتوانم پیادهروی کنم؟ یا دو بلوک پایینتر، در حالیکه نیروهای امداد بالای سرم ایستادهاند، به هوش خواهم آمد؟ این حالات زندگی بیماران را به شدت تحتکنترل دارد.
به خاطر این تاثیرات شدید بر نحوهی زندگی، این مبتلایان مستعد پیوند سلولهای جزیرهای هستند.
سلولهای جزیرهای سلولهایی هستند که در پانکراس وجود دارند و هورمون انسولین تولید میکنند. انسولین به رانده شدن قند مواد غذایی به داخل سلولهای بدن کمک میکند تا به عنوان سوخت مصرف شود.
در دیابت نوع ۱، سیستم ایمنی بدن سلولهای جزیرهای را مهاجم در نظر گرفته و به آنها حمله میکند. به همین دلیل بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱، انسولین کافی ندارند. کمبود انسولین در این بیماران باید با تزریق روزانهی انسولین یا پمپ انسولین برطرف شود. تنظیم دوز مناسب انسولین در این بیماران نیز مشکل دیگری است، چون مقادیر زیاد انسولین منجر به هایپوگلایسمی خواهد شد.
Bridges توضیح میدهد اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ میتوانند به خوبی دوز انسولین را تنظیم کنند تا دچار هایپوگلایسمی شدید نشوند. اما در افرادی که نمیتوانند این کار را انجام دهند، پیوند سلولهای جزیرهای میتواند مفید واقع شود.
پیوند سلولهای جزیرهای خطرهای خاص خودش را دارد و هنوز به عنوان یک روش آزمایشی در ایالات متحده شناخته میشود. در این پیوند، مواد خارجی به بدن پیوند زده میشود پس بیماران باید تا آخر عمر داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی مصرف کنند. چنین داروهایی خطر بروز سرطان و عفونتهای مختلف را در مصرفکنندهها افزایش میدهند. طبق گفتههای دکتر Bridges در بیماران دیابتی اما، خطر این داروها بیشتر متوجه تاثیری است که میتوانند بر کلیهها داشته باشند.
این موضوعی است که بیشتر پزشکان دیابتشناس به آن توجه دارند. چرا درحالیکه انسولین برای اکثر بیماران پاسخگو است، باید از داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی استفاده کنیم؟
دکتر Bridges چنین اظهار نظر کرده است:
ما عقیده داریم با توجه به تاثیرات فیزیکی و احساسی بیهوشی ناشی از هایپوگلایسمی بر بیماران، این روش از نظر بیماران روش خوبی خواهد بود.
این آزمایش، یک مطالعهی کلینیکال فاز ۳ بود. طی آن ۴۸ فرد مبتلا به دیابت نوع ۱ که دچار بیهوشی ناشی از هایپوگلایسمی میشدند تحت آزمایش قرار گرفتند. افراد تحت مطالعه ۲۶ تا ۶۵ سال، با میانگین سنی ۴۸ سال بودند. میانگین طول دورهی بیماری در آنها هم ۲۸ سال بود. تمام افراد در طی مطالعه، پیوند سلولهای جزیرهای را دریافت کردند. هر کدام از شرکتکنندهها به ۴ پرسشنامه دربارهی کیفیت زندگی، قبل و بعد از آزمایش جواب دادند.
تقریبا ۹۰ درصد از شرکتکنندهها حداقل تا یک سال دچار عوارض ناشی از هایپوگلایسمی شدید نشدند. سطوح قند خون در آنها به حد طبیعی رسید و برخیشان دیگر نیازی به انسولین نداشتند.
هر دو گروه شرکتکنندهها، هم آنهایی که دیگر انسولین نیاز نداشتند و هم آنهایی که هنوز به آن نیاز داشتند، بهبود کیفیت زندگیشان را گزارش کردند. Bridges دربارهی این نتایج گفته است:
بهبود کیفیت زندگی این مبتلایان بسیار قابل توجه است. ترس از هایپوگلایسمی در آنها از بین رفته است. حتی افرادی که فقط چند سلول جزیرهای فعال داشتند نیز میتوانستند هوشیاریشان را طی هایپوگلایسمی به دست آورند و از عوارض شدید بیهوشی جلوگیری کنند.
دکتر Andrew Stewart رییس موسسهی دیابت، چاقی و متابولیسم نیویورک نیز این نتایج را بررسی کرده است. وی دربارهی این تحقیق گفته است:
این مطالعه، مطالعهی جالبی است که نشان میدهد ترسها و نگرانیهای ناشی از این بیماری بدنبال پیوند سلولهای جزیرهای در سال اول از بین میرود.
وی همچنین افزوده است که در این مطالعه مشخص شده حتما لازم نیست استفاده از انسولین قطع شود تا کیفیت زندگی تا این حد بهبود یابد.
دکتر Stewart در پایان خاطرنشان کرده است که در این مطالعه هنوز سوالاتی بیجواب ماندهاند؛ مثل این سوال که کاهش دورههای بیهوشی ناشی از هایپوگلایسمی به علت پیوند سلولهای جزیرهای رخ میدهد یا به دنبال مصرف داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی؟