هرجایی که انسان ها باشند، گنجشک های خانگی هم هستند. برعکس چیزی که اسم گونه‌ی آن ها نشان می دهد، گنجشک‌های اهلی شده، در واقع اهلی شده نیستند. این پرنده های جسور بی باک خاکستری و قهوه ای، در هر قاره‌ای به جز قطب جنوب پیدا می شوند؛ در اطراف شهر ها پرسه می‌زنند، غذاهای ریخته شده روی پیاده‌روها را می‌خورند و گاهی گونه‌های محلی پرنده‌ها را تعقیب می کنند. یک تحقیق جدید بیان می‌کند که این موجوداتِ همه جا حاضر، چگونه با زندگی در کنار انسان سازگار شدند. فرآیند تکامل یافته‌ی انتخاب طبیعی ممکن است باعث تغییرات ژنتیکی شده باشد که شکل جمجمه این گنجشک ها را تغییر داده و به آن ها توانایی هضم نشاسته داده است، درست مثل حیوانات اهلی شده ای مثل سگ ها.
رفتار دوستانه‌ی گنجشک‌های خانگی افسانه‌ای است، بر اساس منابعی از افسانه های بابل، شعر های چینی کهن، و قصه های کانتربری از جافری چاپسر. ولی هیچ کس دقیقا نمی‌دانست که چه چیزی آنها را از بقیه اعضای وحشی خانواده گنجشک ها جدا و متمایل به زندگی اطراف انسان کرده است.
مارک ریونت، زیست شناس تکاملی در دانشگاه اسلو، و همکارانش به دنبال یک دلیل ژنتیکی، هزاران گنجشک از سراسر اروپا و خاورمیانه جمع کردند. آنها یک دود غبارآلود و یک سری تور شبکه‌ای تعبیه کردند که وقتی پرنده‌ها داخل آن می شدند، بدون آسیب زدن به آنها، پرندگان را گیر می انداخت، سپس اعضای تیم آنها ر اندازه‌گیری و نشانه‌گذاری می کردند، از آنها نمونه خون می گرفتند و آزادشان می کردند. تیم محققان اطلاعاتی راجع به ۴ نوع گنجشک اوراسیایی جمع آوری کرد: ۴۶ گنجشک خانگی، ۴۳ گنجشک اسپانیایی، ۳۱ گنجشک ایتالیایی و ۱۹ گنجشک باتایرانوس.
بیشتر بخوانید:
- مارمولک‌ها در حال تکامل برای نجات از طوفان‌های کارائیب هستند
- تنبل درختی: با ۶ امتیاز تکاملی این جانور خسته آشنا شوید!
- غواصان اندونزی برای سازگاری با شکار در زیر دریا با طحال بزرگ‌تری تکامل یافته‌اند
در آزمایشگاه، آنها توالی DNA را مشخص کردند. وقتی توالی‌های کشف شده از گنجشک‌های خانگی را با نزدیک ترین خویشاوند وحشی شان باتایرانوس مقایسه کردند؛ گروه دریافت که بسیاری از مناطق ژنوم گنجشک های خانگی، از زمان ایجاد شکاف بین این دو گونه، متحمل انتخاب طبیعی شده است؛ در واقع، تغییر ایجاد شده در این نقاط به پرندگان کمک کرده تا بتوانند در کنار انسان زندگی کنند. ریونت به خاطر می آورد که به محض مشاهده‌ی نتایج از جا پرید و به دفتر خود رفت. اما تا زمانی که همه نتایج را سه بار چک نکرده بود، به هیچ کس راجع به آن چیزی نگفت.
قابل توجه ترین نشانه‌ی انتخاب طبیعی در DNA پرندگان در یک ناحیه با ۲ ژن شناخته شده پیدا شد: یکی مربوط به توسعه‌ی جمجمه و دیگری مربوط به ساخت آنزیم آمیلاز، که به شکستن نشاسته در انسان ها، سگ‌ها و بقیه ی حیوانات کمک می کند. تغییرات در هر دو این ژن ها ممکن است به گنجشک‌های خانگی برای هضم کردن غذاهای انسان کمک کرده باشد. تیم قصد دارد این موضوع را در ماه آینده به انجمن سلطنتی مقالات ارائه کند.
ریونت می‌گوید که گنجشک‌های خانگی ممکن است کپی های بیشتر یا متفاوتی از ژن مربوط به شکل جمجمه و ژن آمیلاز داشته باشند. از آن جایی که هنوز کاملا مشخص نیست که این ژن ها چگونه ظاهر می شوند و رفتار پرنده‌ها را چگونه تغییر می‌دهند، ریونت و تیمش تصمیم گرفتند که تفاوت های این دو ژن را از نزدیک بررسی کنند. ریونت می‌گوید قدم بعدی این است که گنجشک‌های خانگی را بررسی کنند و ببینند که آیا تغییر در جمجمه نیروی گاز گرفتن را افزایش داده یا نه. این موضوع می‌تواند به پرنده ها کمک کند که از دانه های سخت تری که به وسیله انسان تولید می شود، تغذیه کنند. این آنالیز هم چنین پیشنهاد می دهد که گنجشک‌های خانگی و باتایرانوس‌ها، اولین بار ۱۱ هزار سال پیش ئر شروع انقلاب نئولیت، زمانی که کشاورزی برای اولین بار در خاورمیانه گسترش یافت جدا شده اند.
