نگاه کلی
بیماری کرون یک عارضه التهابی روده است. این بیماری سبب التهاب مجرای گوارشی شده و منجر به شکم درد، اسهال شدید، خستگی، کاهش وزن و سؤتغذیه می‌شود. التهاب ناشی از بیماری کرون می‌تواند در قسمت‌های مختلفی از مجاری گوارشی در افراد مختلف ایجاد شود.
التهاب ناشی از بیماری کرون اغلب به لایه‌های عمقی بافت روده‌ای درگیر منتشر می‌شود. این بیماری می‌تواند دردناک و ناتوان کننده باشد و گاهی ممکن است منجر به عوارض مرگبار شود.
گرچه هیچ درمان قطعی شناخته شده‌ای برای بیماری کرون وجود ندارد، درمان‌های موجود می‌توانند علائم و نشانه‌ها را به طور قابل توجهی کاهش داده و بهبودی طولانی مدت را سبب شود. بسیاری از افراد مبتلا با درمان می‌توانند قادر به عمل باشند.
علائم
در برخی افراد مبتلا به بیماری کرون، تنها قسمت انتهایی روده کوچک(ایلئوم)درگیر است. در برخی دیگر، بیماری به کولون(قسمتی از روده بزرگ نیز منتشر می‌شود. شایع‌ترین نواحی درگیر در بیماری کرون قسمت انتهایی روده کوچک و کولون می‌باشند.
علائم و نشانه‌های بیماری کرون می‌توانند خفیف تا شدید باشند. این علائم اغلب به تدریج ایجاد می‌شوند، اما گاهی ناگهانی و بدون هشدار رخ خواهند داد. همچنین فرد بازه‌های زمانی بدون علامت خواهد داشت.
زمانی که بیماری فعال باشد، علائم و نشانه‌ها عبارتنداز:
- اسهال
- تب
- خستگی
- درد و کرامپ شکم
- مدفوع خونی
- زخم‌های دهانی
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- درد یا درناژ در نزدیکی یا اطراف سوراخ مقعد
علائم و نشانه‌های دیگر
افراد مبتلا به بیماری کرون شدید ممکن است علائم زیر را داشته باشند:
- التهاب پوست، چشم و مفاصل
- التهاب کبد و مجاری صفراوی
- اختلال در رشد یا بلوغ در کودکان
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر فرد دچار تغییرات مداوم در عادات دفعی شود یا علائم و نشانه‌های بیماری کرون را داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند، مانند:
- درد شکم
- مدفوع خونی
- اسهال مکرر که به داروهای بدون نسخه جواب ندهد
- تب غیرقابل توجیه که بیشتر از دو روز طول بکشد
- کاهش وزن غیرقابل توجیه
دلایل
علت اصلی بیماری کرون هنوز نامشخص است. قبل‌ها پزشکان گمان می‌کردند تغذیه و استرس علت این بیماریست اما اکنون می‌دانند این عوامل تشدید کننده‌اند اما علت بیماری نیستند. شماری از عوامل مانند ارث و اختلال عملکرد سیستم ایمنی احتمالاً نقشی در ایجاد بیماری ایفا می‌کنند.
سیستم ایمنی: احتمال آن وجود دارد که یک ویروس یا باکتری محرک آغاز بیماری باشد. وقتی سیستم ایمنی در حال تلاش برای مبارزه با میکروارگانیسم است، یک پاسخ ایمنی غیرطبیعی سبب می‌گردد تا سیستم ایمنی به سلول‌های مجاری گوارشی نیز حمله کند.
ارث: بیماری کرون در افرادی شایع‌تر است که یکی از اعضای خانواده وی نیز مبتلا به این بیماری است، پس ژن‌ها می‌توانند در ایجاد حساسیت بیشتر افراد نقش داشته باشند. با این حال، اغلب افراد مبتلا به بیماری کرون هیچ سابقه خانوادگی از این بیماری ندارند.
عوامل خطرزا
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری کرون را افزایش دهند، عبارتنداز:
سن: بیماری کرون می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما احتمال ابتلا در سنین جوانی بیشتر است. اغلب افراد بیمار قبل از ۳۰ سالگی تشخیص داده می‌شوند.
نژاد: گرچه این بیماری می‌تواند هر فردی از هر نژادی را درگیر کند اما جمعیت یهودیان شرق اروپا در خطر بیشتری قرار دارند. گرچه درصد شیوع بیماری در میان سیاه پوستان آمریکا و بریتانیا در حال افزایش است.
سابقه خانوادگی: اگر خانواده فرد یعنی والدین یا خواهر و برادر یا فرزند وی به بیماری کرون مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرد نیز بیشتر است.
استعمال دخانیات: مصرف سیگار قابل کنترل‌ترین فاکتور خطر بیماری کرون می‌باشد. مصرف دخانیات همچنین منجر به شدیدتر شدن بیماری شده و خطر بالاتری برای جراحی ایجاد می‌کند. اگر فرد سیگاری است باید آن را ترک کند.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی(NSAID): این داروها عبارتنداز ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و موارد مشابه. گرچه این داروها مسبب ایجاد بیماری نیستند اما می‌توانند منجر به التهاب روده شوند که بیماری کرون را تشدید می‌دهد.
محل زندگی فرد: اگر فرد در نواحی شهری یا مناطق صنعتی زندگی می‌کند در خطر بیشتری قرار دارد. این مورد نشان دهنده آن است که فاکتورهای محیطی مانند رژیم پرچرب یا غذای آماده می‌توانند نقشی در ایجاد بیماری ایفا کنند.
عوارض
بیماری کرون ممکن است به یک یا چند مورد از عوارض زیر منجر شود:
انسداد روده: بیماری کرون ضخامت دیواره روده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با گذشت زمان، بخش‌هایی از روده می‌تواند تبدیل به اسکار شده و نازک شو، که ممکن است جریان مواد هضم شده را مسدود کند. فرد ممکن است تحت عمل جراحی قرار گیرد تا قسمت آسیب دیده روده خارج شود.
زخم: التهاب مزمن می‌تواند منجر به زخم‌های در هرجای مجرای گوارشی از جمله دهان، اطراف مقعد گردد و نواحی ژنیتال(ناحیه شرمگاهی)شود.
فیستول(سوراخ): گاهی زخم‌ها می‌توانند به طور کامل به دیواره روده نفوذ کرده و فیستول یا سوراخ ایجاد کنند. فیستول می‌تواند بین روده و پوست یا بین روده و دیگر ارگان‌ها ایجاد شود. فیستول‌های اطراف مقعدی شایع‌ترین نوع فیستول می‌باشند.
هنگامی که فیستول در شکم ایجاد می‌شود، غذا از نواحی که برای جذب مواد مغذی ضروری است می‌گذرد. فیستول‌ها می‌توانند مابین پیچیدگی‌های روده، به داخل مثانه یا واژن یا به خارج از پوست باز شده و سبب خروج مکرر محتویات روده به خارج از پوست شوند.
در برخی موارد، فیستول ممکن است عفونی شده و آبسه ایجاد کند، که می‌تواند در صورت عدم درمان مرگبار باشد.
پارگی در مقعد(آنال فیشر): آنال فیشر یک پارگی در بافت پوشاننده مقعد یا پوست اطراف آن می‌باشد که ممکن است در آن عفونت رخ دهد. این امر اغلب همراه با دفع دردناک مدفوع بوده و می‌تواند منجر به فیستول در پرینه شود.
سؤ تغذیه: اسهال، درد شکم و کرامپ می‌تواند خوردن را برای فرد مشکل سازد یا روده‌های فرد نتوانند مواد مغذی لازم را جذب کنند. همچنین فرد به دلیل کاهش جذب آهن و ویتامین B12 ممکن است دچار کم خونی شود.
سرطان کولون: ابتلا به بیماری کرون درگیر کننده کولون، خطر سرطان کولون را افزایش می‌دهد. غربالگری عمومی سرطان کولون معمولاً هر ۱۰ سال یک بار پس از ۵۰ سالگی انجام می‌گیرد.
مشکلات دیگر: بیماری کرون می‌تواند سبب مشکلاتی در دیگر بخش‌های بدن شود. برخی از این مشکلات عبارتنداز کم خونی، بیماری‌های پوستی، پوکی استخوان، آرتروز و بیماری‌های کبد و صفرا.
خطر داروهای بیماری: برخی داروهای خاص بیماری کرون که عملکرد سیستم ایمنی را مسدود می‌کنند با برخی از سرطان‌ها مانند لنفوم و سرطان‌های پوست در ارتباط است.. همچنین می‌توانند خطر عفونت را افزایش دهند.
داروهای کورتیکواستروئیدی می‌توانند با خطر پوکی استخوان، شکستگی استخوان، آب مروارید، گلوکوم، دیابت و فشارخون بالا. باید در مورد مصرف این داروها با پزشک مشورت شود.
تشخیص
پزشک بیماری کرون را پس از کنار گذاشتن دیگر دلایل احتمالی علائم و نشانه‌های فرد، تشخیص خواهد داد. هیچ آزمایش به خصوصی برای تشخیص بیماری کرون وجود ندارد.
پزشک احتمالاً ترکیبی از چندین آزمایش را برای کمک به تشخیص این بیماری به کار خواهد برد، مانند:
آزمایش خون
آزمایشاتی برای عفونت و کم خونی: پزشک آزمایش خون را برای بررسی کم خونی یا علائم عفونت در فرد تجویز خواهد کرد. گایدلاین‌های پزشکی در حال حاضر آزمایش آنتی بادی و ژنتیک را برای بیماری کرون تجویز نمی‌کنند.
آزمایش خون مخفی در مدفوع: فرد باید نمونه مدفوع را تهیه کرده تا پزشک آن را از نظر وجود خون بررسی کند.
شیوه‌های دیگر
کولونوسکوپی: این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا کولون و انتهای ایلئوم را با استفاده از لوله‌ای نازک که نوک آن مجهز به دوربین است بررسی کند. در طول این پروسه، پزشک می‌تواند نمونه‌ای از بافت را برای بررسی در آزمایشگاه بردارد. وجود دسته‌ای از سلول‌های التهابی به نام گرانولوما می‌تواند تأیید کننده تشخیص بیماری کرون باشد.
CT اسکن: فرد ممکن است نیاز به CT اسکن داشته باشد که تصاویر دقیقی از دستگاه گوارش تهیه می‌کند.
MRI: از این تست برای تشخیص و یافتن فیستول‌های اطراف مقعدی یا روده کوچک استفاه می‌شود.
اندوسکوپی با کپسول: در این روش بیمار کپسولی را که حاوی دوربین می‌باشد را می‌بلعد. این دوربین تصاویری را از روده کوچک تهیه می‌کند، که آنها را به گیرنده‌ای که در کمر فرد جاگذاری شده است می‌فرستد. سپس این تصاویر توسط کامپیوتر دانلود شده و روی مانیتور نمایش داده می‌شوند تا علائم بیماری کرون بررسی گردند. این دوربین بدون هیچ دردی از طریق مدفوع خارج می‌شود. ولی فرد همچنان به اندوسکوپی با نمونه برداری نیاز خواهد داشت تا تشخیص بیماری قطعی شود.
اندوسکوپی با اتصال بالون: در این تست، از اسکوپی متصل به دستگاهی به نام اورتیوب استفاده می‌شود. این روش پزشک را قادر می‌سازد تا قسمت‌های عمقی‌تر روده کوچک را که با استفاده از اندوسکوپی معمولی قابل مشاهده نیست را مشاهده کند. این روش هنگامی سودمند است که اندوسکوپی باکپسول ناهنجاری‌هایی را نشان دهد اما تشخیص هنوز قطعی نباشد.
درمان
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری کرون وجود ندارد و هر یک از درمان‌های موجود برای افراد مختلف یکسان نیستند. هدف از درمان، کاهش التهابی ست که علائم و نشانه‌ها را سبب می‌گردد. همچنین بهبود پیش آگهی طولانی مدت از طریق محدود کردن عوارض می‌باشد. در بهترین موارد، نه تنها به بهبود علائم کمک می‌کند بلکه برگشت ناپذیری طولانی مدت را نیز سبب می‌گردد.
داروهای ضد التهاب
داروهیا ضد التهاب اغلب اولین قدم در درمان بیماری‌های التهابی روده هستند. این داروها عبارتنداز:
کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزولون و بودزونید می‌توانند به کاهش التهاب در بدن کمک کنند، اما در همه افراد کارساز نیستند. پزشکان اغلب هنگامی از این داروها استفاده می‌کنند که روش‌های دیگر پاسخگو نباشند.
کورتیکواستروئیدها می‌توانند برای بهتر شدن علائم در کوتاه مدت و القای بهبودی به کار برده شوند. کورتیکواستروئیدها ممکن است در ترکیب با سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی به کار برده شوند.
۵آمینو سالسیلاتهای خوراکی: این داروها شامل سولفاسالازین و مسالازین است. ۵آمینو سالسیلاتهای خوراکی در گذشته بسیار استفاده می‌شدند اما امروز کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی
این داروها التهاب را کاهش می‌دهند اما با هدف قرار دادن سیستم ایمنی فرد، سبب تولید مواد ایجاد کننده التهاب می‌شوند. در برخی از افراد، ترکیب این داروها بسیار بهتر از یک دارو به تنهایی اثر دارد. داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی عبارتنداز:
آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین: مصرف این داروها باید تحت نظر دقیق پزشک انجام گیرد و خون بیمار از جهت عوارض جانبی مانند کاهش مقاومت نسبت به عفونت و التهاب کبد، به طور منظم بررسی گردد. همچنین ممکن است سبب حالت تهوع و استفراغ شوند.
اینفلیکسیماب، آدالیموماب و سرتولیزوماب: این داروها که به آنها مهارکننده TNF گفته می‌شود، از طریق خنثی کردن یک پروتئین سیستم ایمنی به نام فاکتور نکروز دهنده تومور(TNF)عمل می‌کنند.
متوترکسات: این دارو گاهی برای بیمارانی به کار برده می‌شود که به دیگر داروها پاسخ مناسب نمی‌دهند. بیمار هنگام مصرف این دارو نیز باید از جهت عوارض جوانبی توسط پزشک به طور منظم بررسی شود.
ناتالیزوماب و ودولیزوماب: عملکرد این داروها از طریق متوقف ساختن اتصال مولکول‌های خاص سلول ایمنی(اینتگرین)به دیگر سلول‌ها در پوشش روده می‌باشد. داروی ناتالیزوماب به دلیل اینکه با بیماری بسیار خطرناک اما نادر به نام لوکوانسفالوپاتی مولتی فوکال در ارتباط است باید با احتیاط بسیار زیاد مورد مصرف قرار گیرد.
ودولیزوماب اخیراً برای بیماری کرون مورد تأیید قرارگرفته است. عملکرد این دارو نیز مشابه ناتالیزوماب است اما بیماری خطرناک مغزی را ایجاد نمی‌کند.
یوستکینوماب: این دارو برای درمان پسوریازیس به کار می‌رود. تحقیقات نشان می‌دهند این دارو می‌تواند در بیماری کرون نیز در صورت شکست داروهای دیگر مصرف شود.
آنتی بیوتیک‌ها
آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند مقدار درناژ را کاهش داده و گاهی فیستول‌ها و آبسه‌ها را در افراد مبتلا به کرون التیام دهد. برخی پژوهشات نیز نشان می‌دهند آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند به کاهش باکتری‌های مضر روده که ممکن است نقشی در این بیماری داشته باشند کمک کنند. آنتی بیوتیک‌هایی که به طور شایع تجویز می‌شوند عبارتنداز سیپروفلوسکاسین و مترونیدازول.
داروهای دیگر
علاوه بر کنترل التهاب، برخی داروها می‌توانند به بهبود علائم و نشانه‌ها کمک کنند. بسته به شدت بیماری پزشک ممکن یک یا چند مورد از داروهای زیر را تجویز کند:
داروهای ضداسهال: مکمل فیبری مانند پودر پسیلیوم یا متیل سلولز می‌توانند از طریق افزایش حجم مدفوع، اسهال خفیف تا متوسط را درمان کنند. در موارد شدید اسهال، لوپرامید می‌تواند مفید باشد.
داروهای مسکن: برای درد خفیف پزشک می‌تواند استامینوفن را تجویز کند اما نباید از داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده کرد. این داروها می‌توانند علائم را شدت بخشند و بیماری را بدتر سازند.
مکمل‌های آهن: اگر فرد دچار خونریزی مزمن روده باشد، ممکن است دچار کم خونی فقر آهن شود که نیاز به مصرف مکمل آهن دارد.
ویتامین B12: بیماری کرون می‌تواند کمبود این ویتامین را سبب شود. ویتامین B12 به پیشگیری از کم خونی کمک کرده و برای رشد و عملکرد مناسب عصبی ضروری ست.
مکمل‌های کلسیم و ویتامین D: بیماری کرون و استروئیدهایی که برای درمان آن مصرف می‌شوند می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند، پس فرد باید از این مکمل‌ها استفاده کند.
درمان غذایی
پزشک ممکن است رژیم غذایی ویژه‌ای را که از طریق تیوب غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد یا به صورت وریدی تزریق می‌گردد برای درمان بیماری کرون تجویز کند. این روش می‌تواند مواد مغذی مورد نیاز فرد را تأمین کرده و به روده اجازه استراحت بدهد. استراحت روده می‌تواند التهاب را در کوتاه مدت کاهش دهد.
پزشک این روش را در کوتاه مدت به همراه داروهاس سرکوبگر سیستم ایمنی به کار می‌گیرد. این روش دریافت غذا می‌تواند پیش از عمل جراحی یا هنگام شکست داروهای دیگر در کنترل علائم مفید باشد.
اگر روده فرد تنگ شده باشد، استفاده از مواد غذایی کم فیبر می‌تواند برای جلوگیری از انسداد روده کمک کننده باشد.
جراحی
اگر رژیم غذایی، تغییر سبک زندگی، درمان دارویی یا درمان‌های دیگر برای کاهش علائم کارساز نباشند، پزشک جراحی را در اولویت قرار خواهد داد. نزدیک به نیمی از بیماران مبتلا به کرون حداقل به یک بار جراحی نیاز دارند. گرچه جراحی نیز این بیماری را به طور قطعی درمان نمی‌کند.
در جراحی، پزشک قسمت آسیب دیده مجرای گوارشی را برداشته و سپس قسمت‌های سالم را به هم وصل می‌کند. جراحی همچنین برای بستن فیستول‌ها و درناژ آبسه نیز انجام می‌شود.
فواید جراحی برای بیماری کرون اغلب موقتی است. بیماری اغلب در نزدیکی محل اتصال عود می‌کند. بهترین شیوه، ادامه دارو درمانی پس از جراحی ست تا خطر عود کاهش یابد.
