نوشیدنی‌های انرژی زا؛ بدنتان را فریب دهید!

نوشیدنی‌های انرژی زا دقیقا کاری را انجام می‌دهند که از اسمشان معلوم است؛ تولید انرژی را در بدن افزایش می‌دهند. دو ماده این وظیفه را بر عهده دارند، کافئین و قند. یک نوشیدنی معمولی انرژی زا تا ۸۰ میلی‌گرم می‌تواند کافیین داشته ‌باشد یعنی به اندازه یک فنجان قهوه! این مقدار برای یک نوشابه ۳۴۰ گرمی ۱۸ تا ۴۸ میلی‌گرم و برای چای کمی کمتر است.
تفاوت‌ها فقط در میزان کافیین خلاصه نمی‌شود. Soft drinks مثل نوشابه‌ها از آب، قند و طعم‌دهنده‌ها تشکیل شده‌اند و کار خاصی انجام نمی‌دهند به جز این که مزه خوبی دارند! نوشیدنی‌های ورزشی هم فقط آب از دست رفته بدن را تامین می‌کنند درحالیکه نوشیدنی‌های انرژی زا با اضافه کردن کافیین و دیگر مواد و ساختار خاصشان به بدن افزایش فعالیت را القا می‌کنند و برای هر کسی که انرژی بیشتری می‌خواهد؛ مثل دانش‌آموزان و ورزشکاران، بسیار مناسب است.
انرژی زا‌ها با مطرح شدن نوشیدنی Lipovitan D در ژاپن محبوب شدند. ژاپنی‌ها از آن‌ها برای بهینه‌سازی کار‌هایشان استفاده می‌کردند! این نوشیدنی اسیدآمینه تورین داشت که امروزه هم استفاده می‌شود.

Dietrich Mateschitz تاجر اتریشی در سفرش به آسیا با این نوشیدنی آشنا شد و با چند نفر دیگر شرکت Red Bull را با ایده معرفی این نوشیدنی به جوانان اروپایی تاسیس کرد. پدیده RedBull به سرعت در غرب گسترش یافت به طوری که این شرکت در ۲۰۰۰ حدود ۱ میلیارد دلار سود کرد!

در ادامه لیستی از مواد موجود در معروف‌ترین انرژی زا ها را می بینید با اثری که روی متابولیسم بدن دارند(صرف نظر از قند و کافئین):

• افدرین (ephedrine): محرک سیستم عصبی مرکزی است و همچنین در کاهش وزن هم استفاده می شود ولی نگرانی هایی درباره تاثیر آن بر قلب وجود دارد. این ماده فعالیت نوراپی‌نفرین را در گیرنده‌های پس سیناپسی سیستم سمپاتیک افزایش می‌دهد.
• تورین (taurine): آمینواسید طبیعی است که ضربان قلب و انقباض عضلات را منظم می سازد. نقش حفاظتی هم داشته و به ترتیب از اکسیداسیون و دکربوکسیلاسیون آمینواسید سیستئین ساخته می‌شود.
• جنسینگ (ginseng): ریشه ای است که به نظر می رسد دارای برخی موادکاهنده استرس و افزاینده انرژی می باشد.
• ویتامین های B: در واکنش های آزاد کردن انرژی غذاها (گلیکولیز و…) نقش کوآنزیم را دارند.
• دانه گوآران (guarana seed): محرکی که از بوته کوچکی در مناطقی از ونزویلا و برزیل یافت می شود.
• کارنیتین (carnitine): آمینواسیدی که در متابولیسم اسید های چرب نقش دارد.
• کریاتین(creatine): یک اسید ارگانیک که به پخش انرژی برای انقباض بهتر عضلات کمک می کند.
• اینوزیتول (inositol): عضوی از کمپلکس ویتامین B که بخشی از پیام رسانی درون سلول را بر عهده دارد ولی ویتامین نیست.

با این مواد تشکیل دهنده، انرژی زا ها چیزی بین غذا و نوشیدنی های معمولی محسوب می شوند و مزه‌ای ملس و شبیه داروها دارند.
کافئین ماده اصلی انرژی‌ زا ها، با مهار اثر آدنوزین که با خواب در مغز ارتباط دارد نورون‌ها را تحریک می‌کند و این فکر را القا می‌کند که بدن در وضعیت ویژه‌ای قرار گرفته. این عمل باعث می شود غده هیپوفیز ترشح هورمون های ستیز و گریز را فعال کند که افزایش ضربان قلب، گشاد شدن مردمک چشم، بالا رفتن قند خون و همچنین دوپامین در مغز را در پی خواهد داشت. همه این تغییرات باعث می‌شوند انرژی بدن شما افزایش پیدا کند.
انرژی زا ها بی خطرند ولی براساس قانونی کلی همیشه رعایت اعتدال و پرهیز از زیاده روی در همه چیز توصیه می‌شود. کافئین محرکی است که استفاده بیش از حد آن باعث تپش قلب بی‌خوابی و اضطراب می‌شود. همچنین روی اعصاب شما هم تاثیر گذار است و حتی اعتیادآور! فعالیت کلیه ها را هم افزایش می‌دهد. بنابراین طی ورزش و استفاده ار انرژی زا، استفاده از مایعات دیگر از یاد نرود.

استفاده زیاد از انرژی زا ها یا همراه ساختن آن ها با الکل در برخی موارد حتی موجب مرگ هم شده که از اثرات آن محدود شدن این نوشیدنی ها در کشور هایی مثل فرانسه بوده است.
در انتها هم تصویری از پرفروش‌ترین انرژی زا ها را در سراسر جهان می‌توانید ببینید.

• منابع:
• howstuffworks
• caffeineinformer